لایق: از همان گندمی که شوروی خورده بود؛ حالا امریکا می خورد

پروژۀ درونته و تمام موسسات اقتصادی که به لحاظ سیاسی- اجتماعی در یک کشور تأثیر می‌کرد، ، نتیجۀ کار شوروی پیشین بوده است.
من به تکرار از منابع امریکایی می شنوم که این کشور 104 میلیارد دالر به افغانستان آورده است. این رقم فقط در دهن جور می آید. این سرمایه به کجا رفت؟! همه غارت شد و نتیجه یی هم در پی نداشت. به رغم این همه هزینه، یک موسسۀ صنعتی را در کشور شاهد نیستیم که بتواند 500 کارگر را نان بدهد. کارهایی که شده نباید انکار شود. مکاتب و شفاخانه ها ساخته شده و ساختمان هایی به اداره های دولتی هم جور شده است؛ اما 104 میلیارد دالر که به همین کارها خلاص نمی شود. چیزهایی که ساخته شده با یک میلیارد و دو میلیارد دالر هم ساخته می شد.
داکتر نجیب الله رییس جمهور وقت همواره می گفت که اگر من یک میلیارد دالر می داشتم این کشور را طوری می ساختم که کسی تصور هم نمی کرد. او با یک میلیارد این امید کلان را در سر می پروراند؛ اما در شانزده سال با 104 میلیارد و با پول هنگفتی که سرازیر شد یک کار زیربنایی و سرنوشت ساز صورت نگرفت. متأسفانه پول اگر به این کشور آمده باشد، از سوی رهبران نوظهور برباد داده شد. ورنه با این پول افغانستان باید به یک کشور کاملاً مدرن و نو تبدیل می‌شد و آثاری از ویرانی و عقب ماندگی در این کشور باقی نمی‌ماند.
هر کار تأثیرگذاری که در این کشور صورت گرفته، کار شوروی پیشین بوده است. اگر اکنون میدان بگرام چشم تان را می برد که نیروهای امریکایی و متحدین شان از آن استفاده می کنند، کاری است از اتحاد جماهیر شوروی.
آقای لایق، در مورد شخصیت هایی که از جانب اتحادجماهیر شوروی در گسترش مناسبات این اتحادیه با افغانستان نقش داشتند، گفت: آنها مردمان دلچسپی بودند. با متخصصینی که مشغول ساختن سالنگ‌ها بودند، من از نزدیک دیده بودم و چندباری راپورهایی هم از جریان کار آنها تهیه نموده بودم. مردمان دلسوز، مهربان و صمیمی بودند. روابط دو کشور در گرو افراد نبود. دولت ها روابط متقابل و حسنه‌یی داشتند
مردمان دلچسپی بودند. با متخصصینی که مشغول ساختن سالنگ‌ها بودند، من از نزدیک دیده بودم و چندباری راپورهایی هم از جریان کار آنها تهیه نموده بودم. مردمان دلسوز، مهربان و صمیمی بودند. روابط دو کشور در گرو افراد نبود. دولت ها روابط متقابل و حسنه‌یی داشتند.
وی روشنی انداخته می افزاید که پیش از کودتای ثور، شخصیت های زیادی در مناسبات میان دو کشور نقش داشتند. روابط میان کشورها بود. می توان گفت که نورمال ترین روابط در تاریخ دو کشور در همان وقت بود. در این جا پروژه ها ساخته شد. در افغانستان دولتی نبود که فلسفه و پروگرام چپی داشته باشد. در اواخر سلطنت ظاهرشاه و دولت داوودخان کمک های اقتصادی و نظامی زیادی به افغانستان صورت گرفت. اتهاماتی بر شوروی موجود است. اما باید گفت که از همان گندمی که شوروی خورده بود؛ حالا امریکا می خورد. امریکا در این جا حضور دارد. اما باید بگویم که برای ما روابط نیک و حسنه با همۀ کشورها ضرورت است. به خصوص با همسایه های ما و کشورهای شوروی پیشین. وقتی که شما در پهلوی یک کشور بزرگ قرار دارید، مصلحت نیست که از آن کشور استفاده نکنید و رابطه را به مخاصمت و "اودُرزاده گی" بکشانید و تضادهای کشورهای دیگر را در این جا راه اندازید. 

هیچ کشوری حالا و در آینده از ما توقع نکند که در رقابت های بین المللی در یک صف ایستاد شویم و قربانی بدهیم. برای ما بهترین سیاست این است که به احیای کشور خود و به تأمین شرف و حیثیت تمام اتباع کشور به گونۀ یکسان توجه کنیم. نباید مناسبات افغانستان را با روسیه مشروط به مناسبات کشورهای ثالث بسازیم. ما به خاطر آزرده شدن یک کشور سومی نباید رابطۀ خود را با مسکو خراب بسازیم. ما باید به کل جهان دست خویش را پیش کنیم. ما هم اکنون باید از حضور امریکا و کمک های این کشور استفاده کنیم و تعصب مذهبی و فلسفی را در خود راه ندهیم. اما ما این را احساس می کنیم که سیاست کدام کشور به سود ماست و سیاست کدام کشور به زیان ما. ما امریکایی ها را از موضع انسانی به حیث دوستان خود می شناسیم. اما وقتی کشور ما برای مقاصد سیاسی که به سود ما نیست، استعمال شود، ما هم وظیفه داریم، هم جرأت و صلاحیت که در وقتش دست خود را بلند کنیم و بگوییم که اجازه نمی دهیم.
اقای لایق می گوید: "من جداً طرف اعادۀ رابطه تاریخی میان کابل و مسکو هستم". با روسیه و سایر کشورهای عضو اتحاد شوروی پیشین باید رابطۀ نزدیک داشته باشیم. چون پیوند ناگسستنی داریم و در ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍پیرامون هم قرار داریم و از یک دریا آب می نوشیم و از یک هوا و باران و اقلیم استفاده می کنیم. لیکن در این جا برخی ها سخت از این روابط می هراسند و حتا نگران خوب شدن آن هستند. این یک نظر منفی است. این یک گرایش ضد صلح و همزیستی و سلامت بشریت است. جلوگیری از خوب شدن روابط افغانستان روسیه به نفع ما نیست. این گرایش به ضرر افغانستان و توسعه و انکشاف آن می باشد. حتا این طرز فکر به ضرر صلح جهانی و کاهش تشنجات منطقه‌یی می باشد.
سلیمان لایق گفت هیچ رابطه یی بدون در نظرداشت اهداف اقتصادی و سیاسی در نظر گرفته نمی شود. دولت ها بدون این دو مسأله به گسترش روابط علاقه و دلچسپی نمی داشته باشند. من در دیدارهایی که در کنفرانس های مختلف با نمایندگان روسیه و سایر کشورهای شوروی پیشین داشتم، از آنها پرسیدم که چرا به گسترش روابط علاقه ندارید و پروژه هایی را که از زمان شوروی سابق نیمه تمام باقی مانده، تمام نمی سازید؛ درحالی که در گذشته در شرایط بد اقتصادی با افغانستان همکاری کرده اید. شما چرا به گسترش تجارت علاقه نمی گیرید؛ تجارتی که تاریخ آن به قرن ها پیش بر می گردد. روزگاری که دربارۀ شوروی هیچ چیزی نمی دانستیم، بازار ما پر از کالاهای روسی بود. کفش های روسی، لباس های روسی، چپن های روسی و… حاکی از حضور روسیه در بازار افغانستان بود. در مقطعی شوروی به افغانستان دست دوستی داد و در این جا سرمایه گذاری کرد و پروژه های بزرگ را راه اندازی کرد؛ حالا بنابر دلایلی که نزد خودشان وجود دارد، از افغانستان دست کشیده اند. ما این سیاست روسیه را انتقاد می کنیم. 

تعمیق روابط نه تنها به سود افغانستان که به سود روسیه هم است. این کشور از مدعیان جهان است و سازمان های بین المللی از جمله سازمان ملل، کشورهای بزرگ را مکلف به همکاری و دست گیری کشورهای عقب مانده و جهان سومی ساخته است. روسیه از این حیث هم در برابر همسایۀ خویش مسوولیت دارد. درست است که دیگر مسایل ایدیولوژیک مطرح نیست و در افغانستان هم حزب مطرحی وجود ندارد که این رویکرد ایدیولوژیک را پیش بکشد؛ اما یک سلسله تمایلات طبیعی و انسانی که دو جانب از آن بهره مند می توانند گردند، در تقویت روابط در نظر گرفته شود. روسیه کشور بزرگی است و باید تخنیک و اموال خود را صادر کند