مسکو میزبان فرمت های مشورتی و نشست های متعددی در باره مسایل افغانستان بوده که از ان جمله فرمت مشورتی مسکو درباره افغانستان در 20 اکتوبر سال 2021 برگزار شده بود که یک هیئت طالبان به ریاست عبدالسلام حنفی، معاون رئیس‌الوزرای طالبان در آن حضور داشت و در اواسط نوامبر سال گذشته در نشست مشورتی مسکو درباره افغانستان که بدون حضور داشت طالبان و با حضور نمایندگان کشورهای روسیه، چین، هند، ایران، پاکستان، قزاقستان، قرغیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در مسکو برکزار شد.
قابل یاد آوری است که در همه فرمت های مشورتی در مورد افغانستان تمام کشور های اشتراک کننده خواسته های مشخص داشتند که از ان جمله تشکیل حکومت همه شمول و مبارزه با تروریزم در افغانستان بوده است.
قابل ذکر است که در نشت اولی که با حضورداشت یک هیئت طالبان به ریاست عبدالسلام حنفی، معاون رئیس‌الوزرای طالبان در مسکو برگزار شده بود معاون رئیس‌الوزرای طالبان از جامعه جهانی خواسته بود که دولت موقت طالبان را به رسمیت بشناسد. وی همچنان قول داده بود که هیچ تهدیدی از افغانستان متوجه کشورهای خارجی نخواهد بود.
این در حال است که رئیس ستاد مشترک سازمان پیمان امنیت جمعی، آناتولی سیدوروف ایمروز (14 فبروری) اعلام کرد که شمار جنگجویان گروه تروریستی داعش در افغانستان به 6،5 هزار نفر رسیده است که 4 هزار تن از آنها در مرز با تاجیکستان قرار دارند.
اقا سیدوروف درکنفرانس مطبوعاتی گفت: "در منطقه آسیای مرکزی، تهدید اصلی برای ثبات از سوی گروه های افراطی متعددی است که در افغانستان مستقر شده اند. در حال حاضر، تعداد شاخه های افغان دولت اسلامی به طور قابل توجهی افزایش یافته است و به حدود 6.5 هزار شبه نظامی می رسد که از این تعداد حدود 4 هزار نفر در مرزهای جنوبی تاجیکستان متمرکز شده اند."
روز چهارشنبه، 8 فبروری مسکو، پایتخت روسیه میزبان پنجمین نشست امنیتی در مورد افغانستان بود، قابل ذکر است که در این نشست مشاوران امنیت ملی کشورهای هند، ایران، قزاقستان، قرغیزستان، چین، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان حضور داشتند. و شماری از مشاوران امنیتی کشورهای آسیایی از عدم تشکیل دولت همه‌شمول و مبارزه با تروریزم در افغانستان ابراز نگرانی کرده‌اند.
علی شمخانی، ریس شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در این نشست هشدار داده که عدم تمکین امارت اسلامی به ایجاد دولت همه شمول و تاخیر در این امر سبب بروز مشکلات در افغانستان خواهد شد.
رسانه‌های ایرانی به نقل از آقای شمخانی گزارش داده‌اند که تأخیر بیشتر در پیگیری سازوکارهای سیاسی برای مشارکت همه اقوام و احزاب در حاکمیت و همچنین سایر موارد ثبات بخش در افغانستان نه تنها مزیتی را به دنبال نخواهد داشت بلکه بر مشکلات کنونی این کشور خواهد افزود.
نیکلای پاتروشف، ریس شورای امنیت ملی روسیه نیز گفته که تسلیحات بجامانده از امریکا در افغانستان ممکن است به گروه‌های تروریستی فروخته شود یا در جنگ احتمالی میان افغانها از آن استفاده شود.
چهارمین نشست مشاوران امنیت ملی کشورهای منطقه به تاریخ ۲۷ می ۲۰۲۲ در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان برگزار شده و تاکیدات فراوانی مبنی بر تشکیل حکومت همه‌شمول و مبارزه با تروریسم در افغانستان صورت گرفته بود.
گفتنی است که امارت اسلامی در پنجمین نشست مشاوران امنیت ملی کشورهای منطقه در مسکو دعوت نشده بودند.
مسکو و به ویژه ضمیر کابلوف نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان در تلاش هستند تا از سقوط طالبان به دست غرب و به ویژه امریکا جلوگیری کنند. مسکو از طالبان می‌خواهد که با داعش و دیگر گروه‌های تروریستی در آسیای مرکزی مقابله کنند، اما منابع اطلاعاتی می‌گویند که طالبان خواسته‌های مسکو را جدی نمی‌گیرند، زیرا طالبان به پول نیاز دارند که مسکو علاقه به تامین آن ندارد.
طالبان توسط غرب تحریم شده اند، اما مسکو نمی تواند کاری در این مورد انجام دهد. طالبان گفته اند که مسکو در نتیجه درگیری در اوکراین در خطر انزوای بین المللی قرار دارد، بنابراین نمی خواهند با یک کشور منزوی تجارت کنند.
مسکو تا کنون بیش از همه بر ایجاد حکومت فراگیر و همه شمول در افغانستان تاکید کرده و چندین نشست منطقه ای و بین المللی برای حل مشکل افغانستان برگزار کرده است. اما این امر در تغییر وضعیت داخلی افغانستان و جلب رضایت خود روسیه بی تاثیر بوده است.
در حال که نگرانی های کشور های منطقه از افزایش گروه های تندرو تروریستی در افغانستان که مطمعا یک خطر بزرگ به کشور های همسایه و منطقه خواهد بود وجود دارد و در همین حال جنرال خالد امیری، یکی از رهبرای نظامی جبهه مقاومت افغانستان ادعا دارد که طالبان خواسته‌های مسکو را جدی نمی‌گیرند.
سوال اصلی اینجا است که طالبان چقدر خواسته های مسکو را جدی می گیرند و بی توجهی طالبان به خواسته های مسکو چه عواقبی می تواند داشته باشد؟
دراین باره اقای فرهاد ابرار، کارشناس مسایل سیاسی و بین‌المللی در گفتگو با خبرنگار اسپوتنیک گفت: نگاه مسکو نسبت به افغانستان بیشتر از هر مورد دیگر یک نگاه امنیتی و مبتنی بر رویکردهای تحدید چالش‌ها و نگرانی‌های امنیتی است.
اقای ابرار گفت: "شاید یکی از دلایل بزرگ که مسکو را به طالبان نزدیک کرده و سبب شده‌است تا نمایندگی‌های سیاسی و دیپلماتیک هم‌دیگر را میزبانی نمایند مسأله‌ی امنیتی و نگرانی‌ها ناشی از آن باشد."
وی افزود در پیوند به سخنان فرمانده خالد امیری از فرماندهان ارشد جبهه مقاومت باید بگویم که تا کنون روس‌ها خود در این مورد اظهار نظری نکرده‌اند، اما دو مورد در ظاهر و یک مورد در نهان فکر می‌کنم نگاه روسیه نسبت به امارت در افغانستان را دچار تغییر نماید.
1- تهدیدات امنیتی؛ در این مورد باید بگویم که تهدیدات امنیتی در سرحدات اوزبیکستان و تاجیکستان و میزبانی طالبان از جنبش اسلامی اوزبکستان، جنبش اسلامی تاجکستان یا انصار الله و گروه‌های دیگر و همین‌طور چند مورد حمله داعش در سرحدات این دو کشور و در کنار این حمله آخیر داعش به سفارت روسیه در کابل، روس‌ها را در روابط شان با طالبان محتاط کرده‌است، ولی در عین حال دیپلماسی فعال روسیه تعامل در شرایط کنونی با طالبان را گزینه مناسب تلقی می‌کند.
2- تشکیل دولت و ساختار همه‌شمول؛ در این مورد روس‌ها نسبت به امریکایی‌ها جدی‌تر استند، روس‌ها به لحاظ تاریخی تاریخ سیاسی افغانستان را خوب‌تر می‌دانند و به این درک رسیده‌اند که جدا از تشکیل دولت یا ساختار همه‌شمول که در آن قدرت سیاسی میان همه‌ای اقوام تقسیم شود هر نوع ساختار و نظام دیگر شکننده و بحران‌زا خواهد بود، مسأله‌ی که سبب خواهد شد تا بی‌ثباتی طولانی‌تر و زمینه ظهور گروه‌های مخالف طالبان و همین‌طور گروه‌های تروریستی را فراهم سازد. بنابراین طولانی شدن بحران و درگیر شدن روس‌ها در قضیه افغانستان به‌نفع روسیه نخواهد بود.
3- روابط طالبان و چگونگی تعامل طالبان با قطب‌های مخالف روس‌ها: در این مورد روس‌ها فکر می‌کنم نگرانی‌های جدی دارند، نزدیکی طالبان با قطب‌های مخالف روس‌ها از جمله امریکایی‌ها به باور من نوع نگاه و چگونگی روابط و تعامل روس‌ها با طالبان را تحت تأثیر قرار خواهد داد. روس‌ها برای مدت طولانی تلاش کردن تا امریکایی‌ها در افغانستان با شکست مواجه، از افغانستان بیرون و پرستیژ شان دچار صدمه شود، بنابراین هر گونه نزدیکی دو طرف را به هیچ وجهه به نفع خویش و منطقه نمی‌دانند و احساس می‌کنند که دو طرف بر سر ایجاد چالش و بحرانی ساختن منطقه به هم‌دیگر نزدیک شده‌اند. این موضوع سبب شده‌است تا روس‌ها بارها به‌طور علنی از امریکایی‌ها انتقاد کنند و حتا امریکا را متهم به حمایت از گروه‌های اسلام‌گرا از داعش نمایند، همزمان احتمالا در گفت‌وگو های عقب درهای بسته در این مورد به مقام‌های امارت هم چیز‌های گفته باشند.
اقای ابرار برای جمع بندی سخنان خود گفت: با توجه به این موارد، باید بگویم که روسیه در صورت تغییر رویکرد طالبان از گزینه‌های هویچ و چماق همزمان استفاده خواهد کرد.