زوایای تاریک اخراج مهاجران افغان از پاکستان + تصاویر
01:49 01.11.2023 (بازآوری شدن: 12:23 06.11.2023)
© AFP 2023 / Rizwan Tabassum
عضو شوید
وزارت داخله پاکستان دهم عقرب را آغاز روند اخراج مهاجران افغانستانی از این کشور اعلام کرده است. آیا این تصمیم پاکستان مطابق قوانین داخلی پاکستان، مهاجرت و بین الملل است و در پس این هیاهو چه چیزی نهفته است؟
به گزارش اسپوتنیک، برای اولین بار بعد از به قدرت رسیدن طالبان* در افغانستان، وزارت داخله پاکستان به تاریخ 26 سپتمبر سال روان "طرح بازگرداندن اتباع خارجی غیرقانونی" را اعلام کرد. اخیراً، انوارالحق کاکر(پشتون پاکستانی) نخست وزیر حکومت موقت پاکستان، اعلام کرده است که تمام مهاجران افغانستانی بدون مدرک قانونی اقامت، باید این کشور را ترک کنند.
پیشتر خبری به نشر رسید مبنی بر اینکه حکومت پاکستان از وضع مقررات جدید بر رفت آمد در مرز افغانستان خبر داده بود که بنا برآن قوانین، تمام شهروندان افغانستان اعم از کسانی که تذکره و کارت گواهی ثبت نام دولت پاکستان را دارند (قبلا با این اسناد اجازه عبور از مرز داده می شد) بدون داشتن پاسپورت افغانستان و ویزای پاکستان، سر از ماه نوامبر اجازه ورود به پاکستان را نخواهند داشت.
به اعتراض این تصمیم هزارن پشتون های پاکستانی روی خط مرزی دیورند در چمن تظاهرات کردند و مخالفت خود را با تصمیم دولت پاکستان برای درخواست پاسپورت در دروازه اسپین بولدک-چمن نشان دادند.
به اعتراض این تصمیم هزارن پشتون های پاکستانی روی خط مرزی دیورند در چمن تظاهرات کردند و مخالفت خود را با تصمیم دولت پاکستان برای درخواست پاسپورت در دروازه اسپین بولدک-چمن نشان دادند.
بعد تر خبری به نشر رسید که در بعضی مناطق دولت پاکستان از مالکان شهرک های رهایشی خواسته است تا مهاجران را از آپارتمان ها بیرون کنند. در این نامه آمده است، در صورتی‌که مهاجران افغانستانی تا ده روز دیگر در آن منطقه زندگی کنند، با مسئولان آپارتمان‌ها و خانه‌ها "برخورد قانونی" صورت خواهد گرفت.
چندی بعد جلیل عباس جیلانی وزیر خارجه موقت پاکستان، در دیدار با امیر خان متقی گفته است که مهاجران قانونی و دارای سند اقامت می‌توانند به اقامت شان در پاکستان ادامه دهند اما از تصمیم کشورش مبنی بر بیرون کردن مهاجران غیرقانونی دفاع کرده و آن را یک "تصمیم قاطع" خوانده است.
به همین ترتیب وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان طالبان*، از آغاز کار کمپ سازی در ننگرهار خبر دادند و هدف آن را ایجاد سهولت برای عودت کنندگان پاکستان اعلام کردند. گفته شده است که این کمپ ظرفیت 500 خانوار را خواهد داشت.
البته این فشار های دولت پاکستان و وعده های طالبان نتیجه داد، وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان طالبان خبر داده است که شش هزار و 45 مهاجر افغان مقیم پاکستان طی روزهای پنجشنبه و جمعه 19 و 20 اکتبر از طریق تورخم به کشور برگشتند. این وزارت ادعا می کند که برای این عودت کنندگان کمک دریافت کرده اند.
در این بین دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد (OHCHR) اعلام کرد که طرح پاکستان برای اخراج پناهجویان "غیرقانونی" بیش از 1.4 میلیون افغان در این کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد. سخنگوی OHCHR گفت: "ما معتقدیم که بسیاری از کسانی که با اخراج مواجه هستند، در صورت بازگشت به افغانستان در معرض خطر جدی نقض حقوق بشر از جمله دستگیری و بازداشت خودسرانه، شکنجه و رفتار ظالمانه و غیرانسانی قرار خواهند گرفت."
با کمی توجه به رویداد های اخیر دیده می شود که حرف شنوی از سازمان ملل به نقطه صفر رسیده است، پاکستان هم از این قافله بی اعتنایی به سازمان پس نمانده و دوشنبه 30 اکتبر وزارت خارجه پاکستان بار دیگر اولتیماتوم داد که که از اول نوامبر پروسه اخراج 1.1 میلیون مهاجر غیر قانونی را آغاز می کند.
در آخرین رویداد تا امروز 31 اکتبر گفته می شود ده هزار نفر بازداشت شده و به سمت مرز افغانستان حرکت داده شده اند، در حالی که هزاران تن دیگر در در ایست بازرسی چمن جنوبی در ولایت بلوچستان منتظر هستند.
در پاکستان چه می گذرد؟
در این مورد اسپوتنیک افغانستان برای تحلیل بهتر از مهاجران افغانستانی که بعد از روی کار آمدن طالبان به این کشور مهاجرت کردند درباره اوضاع و احوال مهاجران در پاکستان پرس و جو کرده است. مطلب زیر برگرفته از سخنان طاهره ناصری، مدافع حقوق زنان و مسئول جنبش زنان به سوی آزادی، سر دبیر یکی از نشرات افغانستان که به دلایل امنیتی نامی از ایشان نمی بریم و احمد سعیدی کارشناس مسائل سیاسی، است. در گزارش اسپوتنیک موارد زیر به بحث گرفته شده است:
وجه قانونی موضوع
پروسه رسیدگی به مهاجران در پاکستان
رفتار دولت پاکستان با مهاجران
آیا پاکستان امن تر از افغانستان است؟
خواست مهاجران از سازمان های بین المللی
وجه قانونی موضوع
گفته می شود که نخست وزیر سرپرست پاکستان اعلام کرده است که آنعده از افرادی را می خواهند از پاکستان اخراج کنند که در پاکستان سال های طولانی، بدون مدرک زندگی و کار کرده اند و مشخصاً برای کار و زندگی آمده اند، و با بقیه کسانی که همکاران و متحدان کشور های غربی، کانادا و امریکا هستند و در پاکستان به دلیل ترانزیت پروسه تخلیه حضور دارند برخوردی صورت نخواهد گرفت.
احمد سعیدی این تصمیم نخست وزیر دولت موقت پاکستان را غیر قانونی می‌داند و طبق قوانین پاکستان وظیفه وی را برگزاری انتخابات پاکستان بیان می کند. وی می گوید انوارالحق کاکر، صدراعظم سرپرست پاکستان، زمانی با استفاده از پاسپورت افغانستان در بریتانیا منحیث پناهنده زندگی می‌کرد. کسی که اضافه تر از ده سال از هویت و پاسپورت افغانی استفاده کرد حالا با نمک حرامی تمام علیه مهاجرین افغان قد علم کرده است.
از سویی برای دولت پاکستان اصلاً اهمیت ندارد که مهاجر اسناد قانونی دارد یا خیر و همه مهاجران را مورد آزار و اذیت قرار می دهند، در مواردی هم از کسانی که اسناد دارند برای اخاذی کردن استفاده می کنند. چشم دید منابع از رفتار ارتش پاکستان با مهاجرین یک رفتار غیر انسانی است، در مواردی دیده شده است که زنان و کودکان را با توهین و تحقیر و آزار و اذیت در نیمه های شب از خانه هایشان بیرون کرده اند و با خود برده اند. ای بسا رفتار و رویه ای که ارتش پاکستان در پیش گرفته است مغایر با قوانین مهاجرت است، و هر شخصی که در کشور خود با چالش و مشکل جدی روبرو شود می تواند مهاجرت کند و کشور میزبان باید در چهارچوب قانون مهاجرت سهولت های لازم را برای این افراد ایجاد کند.
پروسه رسیدگی به مهاجران در پاکستان
در مورد تمدید اسناد اقامتی هیچ راه کار مشخصی وجود ندارد و معلوم نیست که اسنادی از قبیل ویزا و مهاجر کارت طبق کدام راهکار تمدید خواهد شد. قبل از سقوط دولت افغانستان ویزای پاکستان رایگان بود و به آسانی بدست می آمد اما در حال حاضر، فقط 7-8 ماه طول می کشد تا یک شخص بتواند ویزا بگیرد و ویزای عاجل 1200 دالر قیمت تمام خواهد شد.
برنامه ساماندهی مهاجران در پاکستان تعریف نشده است و تمام مردمی که به پاکستان مهاجر شده اند در یک سردرگمی و بلاتکلیفی بسر می برند و وظایف حقوقی دولت پاکستان و در مقابل مکلفیت های مهاجرین گنگ است.
با آنکه بسیاری از نهاد های بین المللی پا درمیانی کردند تا پناهجویان از معرض دیپورت نجات دهند، اما دولت و پولیس پاکستان به این خواسته ها توجهی نکرده است و دولت پاکستان هیچ برنامه و تسهیلاتی را برای تمدید ویزای مهاجران اختصاص نداده است.
رفتار دولت پاکستان با مهاجران
رفتار دولت پاکستان با مهاجران مأیوس کننده است. در بعضی موارد مهاجرانی که دستگیر شده اند از سرنوشتشان هیچ خبری نیست و درکل مهاجران در پاکستان با یک وضعیت بسیار شکننده زندگی میکنند، بعنوان مثال فامیل هایی هستند که مصارف روزانه خود را ندارند و در عین حال نه راهی برای برگشت به افغانستان دارند و نه روزنه امیدی برای بیرون از پاکستان، بعلاوه رفتار پولیس پاکستان باعث می شود تا برای مهاجران مشکلات روحی و روانی پیش بیاید.
پولیس پاکستان اگر با مهاجر افغان روبرو شوند رفتار کاملا متفاوت دارند، حتی مهاجران با اسناد قانونی اقامت اولا مورد اخاذی قرار می گیرند و اگر چیزی برای پرداختن نداشته باشند به اشکال مختلف ار قبیل زندان، مورد آزار و تحقیر قرار می گیرند.
آیا پاکستان امن تر از افغانستان است؟
درباره کسانی که در افغانستان با تهدید جدی از سوی طالبان روبرو هستند نیز هیچ برنامه خاصی وجود ندارد و تا بحال موردی وجود نداشته است که یک نظامی پیشین، یک خبرنگار، یک مدافع حقوق زنان یا هر شخصی که جانش با خطر روبرو است با درخواست پناهندگی اسناد اقامت بدست آورده باشد، چه بسا همین افراد اگر به نحوی در پاکستان شناسایی شوند و بعد به افغانستان برگردانده می شوند و یا هم لادرک می گردند.
متاسفانه ما شاهد این بودیم که تعدادی از زنان و دختران و مردان که در نظام پیشین کار می کردند، از ایالات پاکستان مثل کویته و اسلام آباد، توسط گروپ حقانی ربوده شدند و به افغانستان برگردانده شدند، اینگونه افراد در پاکستان هم جای ماندن ندارند و اوضاع هیچ برتری نسبت به افغانستان ندارد، طالب آنچه را که در افغانستان اجرا می کند در پاکستان هم اجرا کرده می تواند، سفارتخانه طالبان فعال و کشت گذار طالبان در پاکستان آزاد است.
تعداد کسانی که بعد از به قدرت رسیدن طالبان به پاکستان مهاجر شدند بیش از 2 میلیون نفر (بر اساس نشرات و تبلیغات در رسانه های پاکستان) تخمین زده شده است و بیش از 50% فیصد این جمعیت با تهدید های مستقیم از سوی گروه طالبان در افغانستان روبرو هستند، اما چیزی که در پاکستان جریان دارد گواه این است که وضعیت برای این دسته افراد نسبت به افغانستان هیچگونه برتری ندارد. رفتار بدی که طالبان با این مردم روا داشتند در پاکستان توسط پولیس پاکستان تطبیق می شود و هیچگونه امنیت روحی، روانی و فزیکی وجود ندارد.
خواست مهاجران از سازمان های بین المللی
از جامعه جهانی بلاخص UNHCR خواسته می شود تا یک برنامه تشخیصی براه بیاندازد و در خیل بیشمار مهاجران برای آنعده که در معرض تهدیدات جانی از سوی طالبان قرار دارند برنامه مشخصی را روی دست بگیرند تا آنها بتوانند در خارج افغانستان، و برای مدتی که پروسه مهاجرتی آنها تکمیل می شود در پاکستان زندگی آبرومندانه و امن داشته باشند.
سخن آخر
همکاران در آخر به این موضوع اشاره کرده اند که اخراج مهاجرین با هماهنگی دولت پاکستان با طالبان صورت میگیرد و در راستای عملی کردن اهداف طالبان است. بیشترین مهاجران در مناطق شمال افغانستان و مناطق مرکزی افغانستان اسکان داده خواهند شد. کما اینکه طالبان اعلام کرده اند که به عودت کنندگان از پاکستان زمین با مساحت پنج، ده و بیست و پنج بسوه (100 متر مربع) میدهند.
در نتیجه با توجه سابقه اسکان قبایل در اطراف قوش تپه (مناطق ازبک نشین) و کوچ های اجباری ساکنان مناطق شمال و مرکز (مناطق هزاره نشین) و سلسله مرتبط جریان اخراج مهاجران با تعریف انوارالحق کاکر آنهایی که در پاکستان دارایی و ملک دارند (پشتون ها) می توان این احتمال را داد که این برنامه بخشی از پلان بزرگتر به ابتکار طالبان باشد.
طالبان* — این سازمان به دلیل فعالیت های تروریستی تحت تحریم های سازمان ملل قرار دارد.
