این چرخبال های نظامی که بیشتر آن روسی نوع «Mi-17» است از سال های گذشته به دولت افغانستان سپرده شده و دوباره بازسازی و ترمیم گردیده است.
با وجودی که نظامیان در قوای هوایی افغانستان تاکید می کنند، که این بالگردها به گونه مسلکی و اساسی در برخی از کشورهای منطقه ترمیم شده اما واقعات سقوط آن نیز بیشتر است.
کبیر حمیدزی آمر هماهنگی عملیات های قوای هوایی در زون شمال کشور می گوید، که چرخبال های نظامی روسی به صورت دوام دار زیر کنترل و ترمیم قرار می گیرند.
آقای حمیدزی می‌افزاید که پیش و پس از پرواز همۀ چرخبال های نظامی توسط مهندسان در پایگاه نظامی بررسی می‌شوند.
«قوای هوایی افغانستان در مرکز و سایر قطعات نظامی هوایی شمول شمال افغانستان ورکشاپ‌ها (مرکز ترمیم چرخبال‌ها) را دارند و تخنیکرهای (مهندس چرخبال) لایق و ورزده کار می کنند و معاینات دقیق از چرخبال ها صورت می گیرد».
گرچه آمر هماهنگی عملیات‌های هوایی در شمال افغانستان مستقر در ولایت بلخ تاکید می‌کند که شرایط افغانستان جنگی است و واقعات سقوط چرخبال ها نیز صورت می گیرد.
وی تاکید می‌کند تمامی پرزه‌جات (تجهیزات چرخبال‌ها) در ورکشاب ها وجود دارد و هنگامی که یک پرزه فرسوده شود، دوباره پرزۀ نو در چرخبال نصب می‌گردد.
اما کارشناسان نظامی به این باور اند که فرسوده‌گی چرخبال‌های نظامی نیز از عمده‌ترین عواملی است که در سقوط آنان در کشور نقش داشته است.
جاوید کوهستانی کارشناس نظامی افغانستان بر این باور است، که چرخبال های «Mi-17» از سال‌های پیش باقی مانده و فرسوده شده است از این رو سانحۀ هوایی صورت می‌گیرد.
به گفتۀ کوهستانی این چرخبال ها روسی هستند، که برخی آنان از کار باز مانده و پس از ترمیم نیز قابلیت کار در سیستم نظامی افغانستان را دارند:
«اگرچه این چرخبال ها ترمیمات اساسی شده است اما بازهم دست دوم بوده و کهنه شده و از قابلیت های که باید داشته باشد ندارد و از بعد نظامی فعالیت های اساسی آن وقت اش تکمیل شده که می تواند عمده ترین مسئله در سقوط آن همین فرسوده گی ان باشد».
آقای کوهستانی نیز تاکید می کند، که چرخبال های روسی با تجهیزات امریکایی دیچتال سازی شده است که این مسئله نیز برای پروازها پاسخگو نمی باشد.
این کارشناس نظامی معتقد است که بخش های از چرخبال های روسی با تجهیزات امریکایی دوباره ترمیم شده است که با این سیستم نتیجه مثبت نداده است.
«مشکل همین است که برخی از تجهیزات امریکایی بخاطر دیچتال سازی چرخبال های نظامی روسی ترمیم شده که به احتمال زیاد ماشین دار و بخش های دیگر تخینکی آنان مانند سیستم چی، پی، اس و سیستم رهبری رادار آن امریکایی ساخته شده که این سیستم پاسخگو نیست و پیلوت ها هم با آنان راحت کار کرده نمی توانند».
موصوف می افزاید شماری از پیلوت های سابقه از کار برکنار شده و یا هم علاقه به ادامه کار نظامی بحیث پیلوت ندارند که جای آنان را پیلوت های جوان گرفته است.
این کارشناس نظامی به این باور است که پیلوت های تازه کار و جوان تجربه کافی در کنترل پروازها را ندارند که می تواند این هم یکی از علت‌های سقوط چرخبال‌ها باشد.
«پیلوت های سابقه و کسانی که در قدیم پروازها را انجام می داده اند کشیده شدن و یا هم تنقیض شدند که جای آنان را بچه ها جوان و نیرو جوان که تجربه گذشته را ندارند، گرفته اند. پیلوت های گذشته با اوضاع و احوال جوی اشنایی داشتند و وضعیت را درک می کردند و با ساختار دروانی چرخبال ها نیز آشنا بودند و بیشتر می توانستند خود را عیار سازند که حالا می توانیم بگویم قعطا کم تجربه پیلوت های جوان نیز در میان است».
اما با این حال آمر هماهنگی عملیات های هوایی نظامی در شمال کشور این گفته ها را نمی پذیرد و تاکید می کند که پیلوت های جوان کار آزموده و توانمند هستند.
آقای حمید زی به دوره های آموزشی دیپلوت های جوان اشاره کرده، گفت که «پیلوت‌هایی که تازه استخدام می شوند آموزش های نظری و عملی را فرا می گیرند».
موصوف می افزاید، که هر پیلوت که در سیستم نظامی قوای هوایی افغانستان استخدام می شوند، از سطح های گوناگون کنترول و نظارت دقیق صورت می گیرد.
«هر شخصی که پیلوت نظامی می شود اول آموزش های نظری میببیند و پس از به عنوان شاگرد و معاون پیلوت سال ها کار می کند و بعدا در سطوح مختلف نظامی و فرماندهان قوای هوایی تحت کنترول و بررسی قرار می گیرد تا یک پیلوت نظامی شود».
در حالی که تاهنوز چرخبال های نظامی روسی در نظام ارتش افغانستان کار می کند، اما امریکایی ها تلاش دارند که چرخبال های بلک هاوک را جای گزین چرخبال های روسی کند.
مقام های ارتش ملی افغانستان گفته اند، که ترمیمگاه های مدرن و پیشرفته نظامی چرخبال های نظامی در کابل و بخش های از دیگر کشور وجود دارد تا پس از عوارض تخنیکی دوباره ترمیم شوند.
