امنيت و نظم دو واژه پركاربرد در ادبيات رسانه ى است. كه معنى یکسانی براى آن دو متصور نيست. منتقدان و ناراضيان حكومتى به نام اقدام عليه امنيت و نظم، محدود و زندانى مى گردند. مخالفان حكومت به نام بى نظمى وناامنى حكومت را ناتوان برمى شمارند و خواستار تغيير حكومت مى شوند.
امنيت بنيان زندگى و حيات بشرى و نياز به امنيت يك نياز غريزى است. به هنگام حمله درندگان به دسته حيوانات بطور غريزى حيوانات به هم مى پيوندند و گله ىِ حيوانات را شكل مى دهند. امنيت نخستین دستاورد زندگىِ اجتماعِ بشرى است بنابراين هراقدام ويا كارى كه زندگى اجتماعى رابرهم زند اقدام ضد امنيت و ضد حيات بشرى به شمار مى آيد.
با گسترش ويژگى هاى زندگى اجتماعى و عواملِ اجتماع ساز و عوامل برهم زننده اجتماع بشرى نيز گسترده شدند و در پي آن، مفهوم امنيت نيز گسترش و صورتهاى گوناگونى مى يابد مانند امنيت غذايي، امنيت بهداشتى، امنيت اخلاقى معنوى و فرهنگى، امنيت مالى و سرمايه گذارى، امنيت اجتماعى و امنيت ملى.
در نتيجه ى استقرار آرامش وثبات دراجتماع بشرى است كه هنجارهاى اجتماعى پديدارمى شود. اين هنجارِ اجتماعى اگر با حمايت حكومت همراه شد قانون مى گردد وگرنه عرف حاكم برجامعه ناميده مى شود. اين هنجارها يك چرخه رفتار تكرارى را در جامعه ظاهر مى سازند به مانند اينكه همه از يك چهار چوب تجارى يا صنعتى استفاده كنند و يا در نهادهاى آموزشى از يك روش آموزشى استفاده شود و يا در صناعت وزراعت استانداردهاى توليد ، ثابت فرض گردد كه راه بر خلاقيت ، نوآورى و افزايش بهره ورى مى بندد. چون اجتماع به بهانه حفظ ثبات و آرامش تغيير و تحول را نمى پذيرد. اما اجتماع بشرى از يك سو خواهان تحول و دگرگونى وخلاقيت و نوآورى است و از سوى ديگر خواهان ثبات و آرامش است ، كه به ظاهر تحول خواهى ودگرگونى با زندگى آرام وبا ثبات قابل جمع نمى باشد.
وظيفه خطير جمع اضداد، يعنى جمع دگرگونى وتحول اجتماعى همراه با ثبات و آرامش زندگى عموم مردم ، بنيانى ترين
واصلى ترين وظيفه يك حكومت وسازمانِ امنيتى مى باشد. فعالينِ اجتماعى با تكيه براين اصل ماهيت وچيستى فعاليت ِامنيتى واطلاعاتى (استخباراتى) سازمان امنيتى را تجزيه و تحليل مى كنند. بنابراين يك سازمان امنيتى مى بايست هميشه تمام فعاليتهاى اجتماعى ،سياسى ،اقتصادى ، فرهنگى ، علمى و هنرى را دنبال كند و تا توان انجام وظيفه خطير حفظ تعادل بين تحولات اجتماعى و ثبات اجتماعى را برقرار سازد.
در اين ميان جهان بينى مذهبى و دينى كه حيات وزندگى بشرى را محدود به جهان مادى نمى داند و قايل به زندگى ديگرى براى بشر است و انسان را دعوت به زندگى جاودان در دنياى ديگر مى كند بزرگترين تحولات در زندگى نوع بشر را رقم زده است اما متاسفانه اين تحول خواهى همراه با ثبات و آرامش دراجتماع نبوده است و تاريخ جنگهاى مذهبى نشان دهنده اين ادعا است. جالب است، پيروان اديان خود را مومن مى خوانند، يعنى كسى كه آرامش دهنده و آرامش يافته، مومن است. از سوى ديگر جوامع مذهبى در مقابل تغييرات ويا سخنان و ايده هاى نو مقاومت مى كنند ودچار سانسور هستند.
با نگاهى به رويدادهاى ضد امنيتى و ناامنى هاى سطح جهانى مى توان تمام اين وقايع را در اين چهار چوب و فرضيه كه ارايه شد علت يابى كرد كه، به بهانه آزادى براى ظهور تحولات اجتماعى در جامعه آزادىِ افسار گسيخت شكل مى گيرد و يا اينكه براى حفظ امنيت و ثبات و آرامش اجتماع در جامعه راه برهر گونه تحول و تطور تنگ و بسته مى شود و آزادى محدود مى شود.
با اين روشِ آسيب شناسانه در نوبت بعد به تجزيه تحليل روند گسترش ناامنى در جهان و مطالعه موردى درباره رويدادهاى افغانستان و نقد كاركرد سازمانهاى اطلاعاتى وامنيتى افغانستان خواهيم پرداخت.
نويسنده: حميد تبرزن
