بی بی سی (BBC) وابسته به دولت بريتانيا يكى از پرنفوذ ترين شبكه هاى خبرى جهان، با بهره مندى از روشهاى توليد (intelligence)است كه روی چنین اهداف کار می کند.
١- شناسايى مخاطبانِ رسانه و سپس تعريف اخبار و اطلاعات براى كشف چگونه انديشيدن مخاطبان رسانه.
٢ — تعريف چگونگى جمع آورى و طبقه بندى اخبار و اطلاعات.
٣- تعريف ارتباط ميان رويدادها خبرى كه در رسانه ها نشر مى يابد.
٤- شناسايى انواع ادبيات و فن بيان ، مردم پسند.
٥- و در نهايت با افكار سنجى به نحو غير محسوس ضريب نفوذ BBC و چگونگى تاثير اين رسانه را بر افكار عمومى مى سنجد. و بدين سان قصد كنترل افكار عمومى را عملى مى سازد.
پیش از این در مقاله ى با عنوان «چگونه رسانه ها مردم را فريب مى دهند» به بررسى فرآيند، تبديل و تكامل داده (data) تا (intelligence) پرداختيم. و توضيح داده شد كه روندِ جريانِ آزادِ اطلاعات ناميده مى شود و اين جريان با فعاليت خبرنگاران (journalist) كه پايه و اساس انواع فعاليتهاى رسانه ى است حفظ و توسعه مى يابد.
فرآيند كسب intelligence يا همان قدرت عمل يا قدرت تصميم گيرى در حوزه كار رسانه ها نيست بلكه رسانه ها با حفظ جريان آزاد اطلاعات فرآيند data تا كسب intelligence را به چرخش در مى آورند. اين حركت لازمه اش شناساى اخبار و اطلاعاتى است كه پايه تصميم گيرى هاى اشخاص در امور مختلف اجتماعى سياسى اقتصادى علمى فرهنگى وامنيتى است. مثلا: اخبار مربوط به تغييرارزش سهام براى همه سهامداران خُرد و كلان شركتهاى سهامى مورد نياز است اما هر شخص از اين اطلاعات به چه تصميم گيرى مى رسد ، كه به خود شخص بستگى دارد. مثلاً: يك نفر اقدام به خريد سهام، شخص ديگرى اقدام به فروش سهام مى كند. ولى اگر نشر اخبار مربوط به بازار سهام منجر به رفتار يكسان و عمومى و فراگير شود، يا همه به خريد سهام هجوم آورند يا همه به فروش سهام اقدام كنند اين نوع نشر اخبار واطلاعات، جهت دار وبا هدف هدايتِ افكار عمومى است و در تقسيم بندى خبر (data)تا قدرت عمل و تصميم گيرى (intelligence) قرار نمى گيرد.
بى بى سى يكى از رسانه هاى است كه با اعمال روشهاى اقناعِ افكار عمومى، قدرت تصميم گيرى را از مخاطب مى گيرد و به جاى مخاطب مى انديشد و طرز انديشيدن را به نمايش مى گذارد و محصول نهايى را به خُورد مخاطبش مى دهد. و در نهايت مخاطبش دست به عمل و كارى مى زند، كه هدف بنگاه خبرى است و سرانجام مخاطبش برابر ميل او رفتار مى كند.
دليل اين ادعا چيست؟
سنجش؛ ميزان مقالات تحليلى نسبت به مقالات توصيفى وخبرى مى باشد. يك بنگاه خبرى اخبار را تهيه و به دست مصرف كننده مى رساند اما اگر بنگاه خبرى با گزارشهاى تحليلى، همراه با اخبار گزينشى بود مى توان ادعا كرد كه رسانه خبرى به جاى مخاطب مى انديشد و مخاطب را در مقام عُمال و فرمانبرانِ فرامين بنگاه خبرى خود مى داند.
با نگاهى كوتاه به كاركرد بى بى سى مى توان فهميد كه تحليلهاى خبرى حجم بالاى اين رسانه را به خود اختصاص داده است و بيشتر مخاطبان اين رسانه از كشورهاى هستند كه فاقد جريان آزاد اطلاعات مى باشند و بى بى سى از تشنگى مخاطبان به اطلاعات وشوق مخاطب به دانستن در كشورهاى توسعه نيافته نهايت بهره را مى برد. نمونه بارز آن اخبارِ وقايعِ خاورميانه، آسياى مركزى، روسيه و امريكا است.
اگر شخص يا اشخاصى بخواهند حركاتى در جهت استقلال فكرى وهويتى و شخصيتى سرزمينشان بردارند در ابتدا هجمه اطلاعاتى بنگاه بى بى سى صورت مى گيرد. يعنى بى بى سى سريعتر از هر خبرگزارى اخبار مربوط به آن كشور را نشر مى دهد و بعد كه در عرصه نشر و انتقال خبر يكه تاز شد و اعتماد مخاطبان را به دست آورد از حجم اخبار كاسته به حجم اخبار تحليلى وجهت دار مى افزايد و به جاى مخاطب مى انديشد و مخاطب را وادار ومجبور به اجراى تصميم گيرى هاى بنگاه خبرى دولت بريتانيا مى نمايد!
اين روش اقناع افكار عمومى از سوى بيشتر بنگاهاى خبرى — دولتى بكار برده مى شود. اما بنگاهِ خبرىِ دولت بريتانيا (BBC) از مهارت و تجربه بهترى در فريب وجهت دهى به افكار عمومى برخوردار است. و به عنوان يك نمونهِ مطالعاتِ رسانه ى مى توان در نظرگرفت. اين تواناى بى بى سى ريشه در پیشینه ای سيصد ساله ى حضور در بيشتر كشورهاى جهان دارد كه توان شناسايى و طبقه بندى اطلاعاتِ مردم شناسى را فراهم آورده است و مى توان به جرأت گفت، فنون مخاطب شناسى در نزد بى بى سى از جديد ترين روشها مى باشد كه ضرورى است كارشناسان حوزه رسانه بر روى اين مورد تحقيقات بيشترى انجام دهند.
نويسنده: حميد تبرزن
