به گزارش اسپوتنیک، به نقل از Declassified Australia اندرو فارست (که به نام Twiggy معروف است)، دومین فرد ثروت‌مند استرالیا، در یک ماموریت جهانی خودخواسته برای مبارزه با تغییرات اقلیمی است؛ اما جنبه تاریک ماموریت او مورد بررسی قرار نگرفته است.
فارست در طول سال ۲۰۲۰، در اوج همه‌گیری کووید-۱۹، به برخی از کشورهای پرآشوب جهان از جمله جمهوری دموکراتیک کنگو، پاپوآ گینه نو و افغانستان سفر کرده بود تا قرارداد پروژه‌های منابع طبیعی منعقد کند.
لیتیوم هدف اصلی سفرهای او بود، زیرا تقاضای جهانی به دلیل افزایش استفاده از موترهای الکتریکی و تجهیزات الکترونیکی افزایش یافته است. فارست در مورد افتتاح معادن لیتیوم خودش قبلاً صحبت کرده است و شرکت او در حال کاوش برای ذخایر قابل دوام در امریکای جنوبی، پرتگال و استرالیای غربی است.
فارست و همراهانش در سپتامبر ۲۰۲۰ به کابل، پایتخت افغانستان، وارد کشوری شدند که درگیر جنگ، فساد، خشونت شدید و ناامنی بود.
در ۱۰سپتامبر، فارست با حضور جف توث، سفیر استرالیا در افغانستان، جولی شاتل ورث، مدیر عامل صنایع آینده شرکت فارتسکیو و محمد‌هارون چخانسوری، وزیر معادن افغانستان، با اشرف غنی، رییس جمهور وقت، قرارداد همه‌جانبه‌ای را به امضا رساند. امرالله صالح، معاون اول رییس جمهور و محمد‌سرور دانش، معاون دوم رییس جمهور، نیز حضور داشتند.
به گفته [شرکت] فارتسکیو، این توافق‌نامه برای "انجام مطالعاتی در راستای توسعه پروژه‌های انرژی آبی و زمین‌گرمایی برای صنایع سبز و همچنین مطالعات در طیف وسیعی از منابع معدنی بود." این یک توافق‌نامه جامع بود که برای بهره‌برداری بالقوه از منابع موجود در حداقل نیمی از ولایات افغانستان طراحی شده بود. فارست برای کاوش و ارتقای قابلیت پروژه‌های بزرگ نیروگاه آبی به سراسر جهان سفر کرده است.
معامله
به محض انجام این معامله، کارشناسان و وکلای معادن پرسش‌هایی را در مورد چگونه‌گی انجام آن، [و این‌که] چرا ظاهراً هیچ پروسه مناقصه‌ای خلاف قانون افغانستان برگزار نشده بود و چرا به یک شرکت استرالیایی تا سال ۲۰۲۵ حق بررسی انحصاری اعطا می‌شد، مطرح کردند. پرسش کارشناسان این بود که چرا رژیم تحت حمایت ایالات متحده در کابل به‌راحتی از شرکت فارتسکیو حمایت کرده بود.
Declassified Australia دریافته است که در ۹سپتامبر ۲۰۲۰، یک روز قبل از امضای رسمی توافق‌نامه توسط فارست در مقابل دوربین‌ها در کابل، جلسات خصوصی با حضور فارست و تیمش در کاخ ریاست جمهوری برگزار شد.
یکی از کارمندان سابق دولت افغانستان که در یکی از جلسات حضور داشت، جزییات آن را با Declassified Australia در میان گذاشته است. او به دلیل تهدیدهایی که برای امنیتش وجود دارد، خواست نامش فاش نشود، اما هویت او تأیید شده است. این اولین بار است که او این جزییات را فاش می‌کند.
در این نشست مقام‌های افغان از سه اداره حضور داشتند. عطا نصیب، رییس عمومی واحد تسهیل سرمایه‌گذاری، کبیرخان عیسا‌خیل، مشاور حقوقی رییس جمهور غنی و چخانسوری، وزیر معادن بود.
به گفته منبع داخلی ما، متن توافق‌نامه امضاشده در روز بعد، به رغم مسایل حقوقی و قراردادی در اعطای این‌همه منابع کشور به تنهایی به فارتسکیو، توسط این سه نفر تنظیم شده است. به گفته کارشناسان حقوقی، هیچ مشاوره عمومی یا روند مناقصه آزاد وجود نداشته است، که نقض آشکار قانون معادن کشور است. فارتسکیو بدون رقیب بخش عظیمی از افغانستان غنی از مواد معدنی را با یک امضا به دست آورد.
در کنار قرارداد استخراج معدن، فارتسکیو در همان روز قراردادهای جداگانه‌ای با ادارات مختلف دولتی در زمینه بهداشت عمومی، آموزش عالی، نیروگاه آبی و هلال احمر امضا کرد. Declassified Australiaعکس‌هایی از این مراسم امضا را مشاهده کرده است که همه شامل اندرو فارست و رییسان ادارات مختلف افغانستان است.
منبع ما گفت که او معتقد است شرکت فارتسکیو با تلاش برای قاپیدن منابع افغانستان به ارزش چهار تریلیون دالر، "می‌خواست مانند کمپنی هند شرقی عمل کند و کنترل تمام ذخایر طبیعی این کشور را در دست بگیرد و مردم افغانستان را برای همیشه به خودش وابسته کند."
فارست و تیم او مطلع شدند که توسعه معدن آهن حاجیگک، بزرگ‌ترین معدن در نوع خود در کشور و در ۱۳۰ کیلومتری کابل، قبلاً در سال ۲۰۱۱ با هند قرارداد بسته شده است. دهلی نو به دلیل افزایش نگرانی امنیتی در ولایت بامیان که قبلاً آرام بود، در سال ۲۰۱۳خواستار مذاکره مجدد شد.
به گزارش منبع ما، به هیات فارتسکیو گفته شد که قرارداد هند مشکلی ندارد؛ آن‌ها می‌توانند حاجیگک را بررسی کنند و مسوولان قرارداد با هندی‌ها را لغو کنند.
به فارتسکیو دسترسی منطقه‌ای در شمال معدن مس عینک در ولایت لوگر، مرکز شورشیان، وعده داده شد. قرارداد عینک قبلاً در سال ۲۰۰۷ با دو شرکت چینی امضا شده بود، اما تا به امروز به مشکلات فرو رفته است. بیجینگ دوباره در حال حاضر به احتمال بهره‌برداری از بزرگ‌ترین ذخایر مس جهان چشم دوخته است.
در ختم این نشست، برخی از اعضای تیم فارتسکیو با هلیکوپتر بر فراز روستاهای افغانستان برای مشاهده مکان‌های احتمالی معدن و سد، سفر کردند. این یکی از هلیکوپترهای شخصی رییس جمهور غنی بود. هیچ اسکورت نظامی امریکایی وجود نداشت، اما این پرواز توسط کاخ ریاست جمهوری افغانستان و نیروهای وزارت دفاع اسکورت شد. هلیکوپتر در جریان این سفر فرود نیامد و به ارگ ریاست جمهوری در کابل بازگشت.
Declassified Australia چندین عکس از این سفر به دست آورده و برای اولین بار آن‌ها را در این‌جا منتشر می‌کند. آن‌ها توسط منبع ما که در حال بازدید از هلیکوپتر بود، برده شدند. او به ما می‌گوید که یکی از عکس‌ها دو نفر از مدیران شرکت فارتسکیو را نشان می‌دهد که از پنجره‌های هلیکوپتر به حومه شهر در پایین نگاه می‌کنند.
منبع توضیح داد که این هلیکوپتر بر فراز دره پنجشیر، ولایت کاپیسا و رودخانه کنر و در نهایت روی معدن مس عینک پرواز کرده است. هدف اصلی این سفر، دیدن مکان‌های برای ایجاد سد آبی در این مناطق بود؛ زیرا ساخت تاسیسات برق آبی از اولویت‌های اصلی فارتسکیو بود. یک عکس بر فراز ولایت کاپیسا یک معدن تالک را نشان می‌دهد ـ یک منبع صنعتی با‌ارزش که در سرامیک‌ها استفاده می‌شود.
پس از به دست گرفتن قدرت توسط طالبان در آگست ۲۰۲۱، فارست گفت که "اگر آن‌ها فرصت تحصیلی برابر برای دختران و پسران را تضمین کنند، ما به‌طور معناداری با هر کسی، از جمله طالبان، تعامل خواهیم داشت." Declassified Australia می‌داند که کار شرکت فارتسکیو در افغانستان در حال حاضر "به حالت تعلیق" در‌آمده است.
فارتسکیو از اظهار نظر به Declassified Australiaخودداری کرد. محمد‌هارون چخانسوری، وزیر معادن افغانستان که همراه برادرش کابل را ترک کرده و اکنون در سیدنی زنده‌گی می‌کنند، هر دو درخواست‌های مکرر برای اظهار نظر از طریق ایمیل و پیام مستقیم را نادیده گرفته‌اند.
میخکوب‌کردن بازار جهانی لیتیوم
دلیل شیفته‌گی فارتسکیو به افغانستان، روشن است. استرالیا یکی از بزرگ‌ترین تولیدکننده‌گان لیتیوم در جهان است که بخش عمده‌ای از مواد معدنی خام به چین ارسال می‌شود. با آغاز جنگ سرد فزاینده بین بیجینگ و واشنگتن که پای استرالیا نیز به این رقابت خطرناک جیواستراتژیک کشیده شده است، فارتسکیو می‌خواهد انحصار لیتیوم و سایر عناصر کم‌یاب زمینی را در اختیار داشته باشد. هدف کنترل این بازارها و اطمینان از این است که منابع بیش از حد به دست چین، هند و کشورهای عربی نیفتد.
استرالیا در میانه نبرد جهانی بر سر منابع خاکی کم‌یاب، لیتیوم و کوبالت است. دولت کانادا اخیراً به سه شرکت چینی دستور داده است تا از پروژه‌های منابع حیاتی خود صرف نظر کنند و دلیل آن نگرانی‌های امنیت ملی است.
دولت آلبانیا، آشکارا بر استرالیا برای رونق معدن‌کاری جدید در سواحل فشار می‌آورد. جیم چالمرز، خزانه‌دار، به‌تازه‌گی چشم‌انداز خود را تشریح کرده است. او گفته است: "مواد معدنی حیاتی می‌تواند فرصت قرن باشد. این یک فرصت نسلی است که نمی‌توانیم آن را از دست بدهیم یا از آن سوء‌استفاده کنیم."
بنیان‌گذار Fortescue Metals Group، شرکتی که میلیاردها دالر از استخراج سنگ آهن به دست آورده است، به‌عنوان یک "قهرمان" محیط زیست، رنسانس را تجربه می‌کند. او به سراسر جهان سفر می‌کند و در مورد پایان دادن به اتکای سیاره به سوخت‌های فسیلی سخن می‌گوید. او با صنعت نوپای معادن بستر دریا، مخالف است. وی نخبه‌گان شرکت‌های همکار خود را وادار می‌کند تا در تخلیه صنایع آلاینده به او بپیوندند.
فارست در مذاکرات اخیر اقلیم COP27در مصر شرکت کرد؛ جایی که با عبدالفتاح السیسی، دیکتاتور مصر، در ماه سپتامبر ملاقات کرد و ابتکارات سبز او را ستود. فارست توضیح داد که او در حال سرمایه‌گذاری منابع عظیمی برای ساخت مزارع خورشیدی جهت تولید هایدروجن سبز است. رسانه‌ها پیام او را زیر پا می‌گذارند و به او پوشش غیرانتقادی ارایه می‌کنند (اگرچه برخی از داستان‌ها باعث ایجاد شک و تردید می‌شود.)
عصمت الله برهان، سخنگوی وزارت معادن دولت افغانستان، اخیراً گفت که استخراج لیتیوم در حال حاضر برای افغانستان به دلیل پیچیده‌گی استخراج آن ممنوع است. او گفت که انتظار ندارد قراردادهای لیتیوم قبل از سال ۲۰۳۲شروع شود.
او توضیح داد: "مواد معدنی دیگری وجود دارد که ما ابتدا در مورد آن‌ها صحبت می‌کنیم – زغال‌سنگ، کرومیت، نفریت، سنگ‌های قیمتی، سنگ مرمر. از آن‌جایی که لیتیوم ماده‌ای است که همه کشورها به آن نیاز دارند، ما آن را تا زمانی که این مواد مصرف شود، برای درازمدت نگه‌داری می‌کنیم."
آینده میلیاردها دالر منابع افغانستان قابل قاپیدن است. با این حال، به رغم ادعاهای دولت جدید طالبان مبنی بر بهبود ادارات، فساد همچنان یک نگرانی بزرگ است.
بیجینگ اشتهای زیادی برای کوبالت و لیتیوم دارد. با شکست و عقب‌نشینی نیروهای غربی در سال ۲۰۲۱، چین به دنبال برنده شدن در مذاکرات آتی استخراج معادن با دولت طالبان است.
حاکمان اسلام‌گرای افغانستان ممکن است در بیشتر نقاط جهان منحوس بمانند، اما منابع موجود در افغانستان همچنان یک مسأله فریبنده است.