پی­آمدهای مثبت مهاجرت جمعی به کشورهای توسعه یافته برای افغانستان

فرض کلی این است که جامعه جهانی، اصطلاحی که به کشورهای متحد ایالات متحده امریکا پس از سال ۲۰۰۱ به آن­ها اطلاق می­شود، تلاش می­کند تا نیروهای متخصص و مسلکی را برای جبران کمبود نیروی کار خود از افغانستان بیرون کند، که این موضوع نگرانی برخی مقام­های طالبان را نیز در پی داشته است.
Sputnik

این نگرانی به دو دلیل قابل توجیه است. نخست این­که در مدت تقریبن ۲۰ سال گذشته ظرفیت سازی­ها و زیرساخت­های مهم اداری و نظام سازی با سرمایه کلان در افغانستان شده است و بدیلی برای آن در حال حاضر وجود ندارد و دوم اینکه طالبان ظرفیت مدیریتی و اداری لازم را ندارد. چون طالبان بیشتر نیروهای جنگی و گوریلایی را در اختیار دارد. البته این نگرانی­ها می­تواند درست هم باشد؛ چون نیروهای با تجربه از کشور خارج شده ویا در حال بیرون شدن اند. بنابه اعلام اکثر کشور­های غربی، کسانی واجد شرایط پذیرش و بیرون کشیدن از افغانستان می­باشند، که یا هم­کار محلی نیروهای خارجی در کشور بوده، خبرنگار یا فعال مدنی بوده و یا در بخش سازمان­های جهانی غیردولتی فعالیت داشته اند. این شرط­ها، فرضیه­ی طرح شده را تایید می­کند. چون باسوادان و تحصیل کردگان تنها می­توانند شرط­های یاد شده را پوره کنند. از سوی هم، یافتن بدیل برای این نیروها، کار دشوار می­نماید. چون طالبان بیشتر با ساز و برگ جنگ و مبارزه آشنا است تا مدیریت و اجرای امور اداری و بیوکراسی که کم و بیش مدرن سازی نیز شده است. برغم زیان­های ناشی از فرار نیروهای مسلکی و باتجربه بشری از کشور، آیا این فرار گروهی و بی­پیشینه، هیچ فایده­ی برای افغانستان ندارد؟ این نوشته در پیوند به این موضوع تاکید می­کند.

مهاجرت بزرگ افغان ها

§ نخستین فایده­ ای این مهاجرت ظاهرن دردناک به کسانی متصور است که موفق به ترک افغانستان شده و به کشورهای دارای ثبات اقتصادی و  نظام سیاسی­کارآمد برای مدیریت کشور در سوی توسعه و رفاع اجتماعی مسکن گزین شده اند. این مهاجران دیگر از جنگ و خشونت رنج نبرده و در فضای صلح ­آمیز در کنار شهروندان میزبان زنده­گی می­کنند. اینان باید تلاش کنند تا با جامعه و کشور جدید هم­خوانی پیدا کرده و موفق شوند. البته باید گفت که ادغام در این جامعه­ ها نیز دشواری­های دارد که در این نبشته به آن­ها اشاره نمی­شود. از سوی هم، مهاجران دراکثر این کشور­ها از یک نظام تامین اجتماعی می­توانند بهره­مند شوند. به­گونه­ی مثال، زنان در صورت که خود مسوولیت تربیت فرزندان خود را به عهده گیرند، می­توانند از دولت پول دریافت کنند.

اروپا از مهاجرت افغانها جلوگیری خواهد کرد

§ دومین فایده این ترک گروهی، برای افغانستان قابل پیش­بینی است. اکثر بیرون شده­گان بستگانی در افغانستان باقی خواهند گذاشت. آنان تلاش می­کنند تا برای قوم و خویش خود، سالانه مبلغی را کمک مالی کنند. به گونه­ی نمونه، اگر هرفرد به طور میان­گین سالانه مبلغ ۱۰۰ دالر آمریکایی به افغانستان ارسال کند، مجموع یک سال ۱۲۰ هزار بیرون شده از کشور،  ۱۲ میلیون دالر در یک سال می­شود. البته باید گفت، که تلاش ها جریان دارد تا هزاران شهروند دیگر افغانستان نیز حمایت شده و به کشور های غربی انتقال و اسکان داده شوند. به گونه ای نمونه، جرمنی اعلام کرده است ممکن تا ۴۰ هزار نفر دیگر واجد شرایط برای انتقال به آلمان در افغانستان باقی مانده باشند.  

دلایل و مقاصد باشندگان کابل برای مهاجرت از کشور + ویدیو

§ تاثیر اجتماعی این سفر گروهی می تواند برجسته باشد. این دسته از شهروندان افغانستان با نوع رفتار و سلوک اجتماعی-مدنی جامعه­ی غربی آشنا شده و نوع رفتار شان را متاثر می­سازد. بدون شک، بیرون شده­گان با بسته­گان و دوستان خود در افغانستان وارد تعامل خواهد بودند و بر رفتار خویشاوندان خود تاثیر خواهد گذاشتند. این تاثر در درازمدت ممکن پیوند های خونی فراتر از قوم را نوید دهد. در فرجام هم­گرایی اجتماعی بوجود خواهد آمد و زنده­گی مدنی جامعه افغانستان را متحول خواهد کرد.

§ فرصت­های آموزشی مدرن و کارآمد مزیت دیگری است که این شهروندان افغانستان در آينده به آن دست­رسی خواهند داشت. به ­ویژه، فرزندان این مهاجران مستحق آموزش باکیفیت در کشورهای جدید خود خواهند بود.

اخلاقی: عامل اصلی مهاجرت ها و بیجاشده‌گان، طالبان است

§ فایده­ درازمدت برای افغانستان از موردهای دیگر بسیار مهم­تر است. در صورت که این شهروندان افغانستان به صورت درست در جامعه های میزبان جا بیافتد و از فرصت های فراهم شده درست استفاده کنند، می­تواند جای­گاه های مهم را به دست بیاورند. می­توانند به موقف های بلند سیاسی و اقتصادی برسند و لابی­های بسیار موثر به نفع افغانستان باشند. در طول تقریبن ۲۰ سال گذشته، برغم حمایت قدرت های بزرگ جهانی از افغانستان، این کشور در میدان سیاست و حمایت جهانی از پاکستان شکست خورده است. یک دلیل می­تواند حضور لابی ­های پاکستان در کشورهای چون انگلستان و آمریکا باشند.

§ البته حتا اگر این شهروندان افغانستان به فعالیت های سیاسی روی هم نیاورند، می­تواند در پالیسی سازی بسیاری از سیست­مداران جامعه میزبان اثر گذار باشند. چون اینان در آینده از حق رای برخوردار خواهد شدند و می­توانند کسانی را برای احراز کرسی­های قدرت حمایت و انتخاب کنند که روی­کرد مثبت به افغانستان داشته باشند. از سوی هم، دولت­مردان برای جلبت حمایت این بخش از جامعه­ های خود، مجبورن چرخش مثبت به سوی اینان داشته باشند. بدون شک، افغانستان شامل اجندای بسیاری از کشور­های قدرت­مند جهان هنگام انتخابات خواهند بود.

§ خلاصه بحث اینکه، در کنار چالش­های فراوان که شهرواندان مهاجر افغانستان با آن­ها مواجه خواهند شد و افغانستان نیز با مشکل­های برای جبران این نیروهای کاری دست و پنجه برم خواهد کرد، فرار جمعی مزیت­های دارد که بالای افغانستان به طور مستقیم و غیرمستقیم در آینده تاثیر مثبت می­گذارند. این اثرها، هم اقتصادی، هم سیاسی و هم اجتماعی خواهد بود.

نویسنده: سید ابراهیم درویشیان – استاد دانشگاه کابل و دانش پژوه دوره دکتورا

بحث و گفتگو