اگر خلیلزاد کنار برود مذاکرات صلح چه خواهد شد؟

به گزارش اسپوتنیک، فریدون آژند، کارشناس مسایل سیاسی در مقاله‌ای برای روزنامه  ایندیپندنت می می‌نویسد: با رفتن خلیل‌زاد چه بر سر مذاکرات صلح افغانستان خواهد آمد؟

در ادامه این مقاله آمده است: خلیل‌زاد در گذشته نیز در دوران قدرت جمهوری خواهان مناصب مهمی در افغانستان داشت که با روی کار آمدن دموکرات‌ها همه را از دست داد. بنابراین سؤال اساسی این است که پس از خلیل‌زاد سرنوشت مذاکرات صلح و حتی سرنوشت توافق صلح امضاشده میان دولت آمریکا و طالبان که از سوی زلمی خلیل‌زاد و ملا برادر رئیس دفتر طالبان در قطر به امضا رسید، چه می‌شود.

در بدیهی‌ترین پیش‌بینی، زلمی خلیل‌زاد باید جایگاه خود را به عنوان نماینده دولت آمریکا در امور صلح افغانستان ترک کند. مشخص نیست که چهره‌ای دیگری این سمت را به دست خواهد گرفت یا دولت دموکرات آمریکا رویه دیگری در مورد صلح افغانستان در پیش خواهد گرفت.

با این حال نخستین تاثیرات این کنار رفتن، کاهش فشار حداکثری خلیل‌زاد و به تبع آن دولت آمریکا از روی شانه‌های دولت افغانستان است. خلیل‌زاد در یک سال گذشته فشار بیش از حدی بر رئیس جمهور افغانستان، اشرف غنی وارد کرد تا او را مجبور کند به خواست‌های طالبان یکی پس از دیگری عمل کند. وقتی پس از امضای توافق صلح مشخص شد که دولت آمریکا وعده داده است که زمینه آزادسازی پنج هزار زندانی طالب را فراهم می‌کند، اشرف غنی با تندی گفت که این کار در صلاحیت او نیست و تنها ملت افغانستان می‌توانند چنین تصمیمی بگیرند.

اما آقای غنی مجبور شد بعدتر حرف خود را پس بگیرد و هزاران طالب را از زندان رها کند. تنها در رابطه با تعداد خاصی از زندانیان طالب که دست‌شان به جنایت‌های ضد بشری آلوده بود، آقای غنی لویه جرگه را فراخواند و لویه جرگه نیز تایید کرد که این افراد برای آغاز مذاکرات صلح آزاد شوند. نتیجه این فشار آن شد که جبهه‌های جنگ طالبان دوباره پر از جنگجو شود و جنگ به شکلی خشونت‌بار در بیشتر نقاط افغانستان شعله‌ور شود.

در صورتی که مذاکرات صلح که در حال حاضر به بن‌بست خورده است، کاملا به حالت تعلیق نرود، این احتمال وجود دارد که در رویکرد آمریکا در قبال مذاکرات تغییراتی به وجود بیاید. حتی گروه طالبان نیز احتمال تغییر در سازوکار مذاکرات را از نظر دور نداشته‌اند.

محمد نعیم وردک سخنگوی گروه طالبان در دفتر قطر پیشتر گفته بود که هنوز زود است واکنش گروه طالبان در رابطه با تغییرات روند مذاکرات صلح را پیشاپیش اعلام کنند. در صورتی که چنین شد، آن‌ها نیز موضع خود را روشن خواهند کرد. از محتوای سخنان سخنگوی طالبان در دفتر قطر چنین برمی‌آید که آنان نیز انتظار تغییر را در روند مذاکرات دارند.

اما این تغییرات چه خواهد بود؟ واقعیت این است که دولت دونالد ترامپ به طالبان امتیاز‌های زیادی داده بود. در کنار آزادسازی زندانیان طالب از زندان‌های دولت افغانستان، گفته می‌شود که چند ماده مخفی نیز در توافق صلح میان طالبان و دولت آمریکا است که حاوی امتیاز به طالبان است. هرچند ماده‌های مخفی توافق صلح هیچ گاه همگانی نشدند، اما گفته‌ می شود که یکی از این مواد عدم‌پذیرش دولت افغانستان از سوی طالبان به عنوان یک دولت مشروع است.

به احتمال زیاد دولت آقای بایدن و نماینده ویژه این دولت در مساله صلح افغانستان، مواد مخفی توافق صلح را رد خواهد کرد. زیرا کاملا مشخص است که تنها طرف مذاکره با طالبان دولت افغانستان است. این گروه با هیچ گروه، سازمان یا جریان دیگری درگیر جنگ نیست که شامل روند صلح شوند. هدف طالبان از این که دولت افغانستان را تنها یک طرف مذاکرات قرار دهد، این بود که جایگاه مشروع دولت را از وی بگیرد و آن را در حد یک حاکمیت محدود تنزل دهد. این گونه طالبان می‌توانستند خود را به عنوان یک سوی قدرتمند قضیه مطرح کرده و طرف دیگر را به اجزای کوچک‌تر تقلیل دهند.

در کنار آن به احتمال زیاد دولت بایدن فشار بیش از حدی بر طالبان خواهد آورد که از خشونت‌های بیش از حدی که در چند ماه گذشته در افغانستان اعمال کرده‌اند، بکاهند. براساس گزارش اداره بازرسی ویژه برای بازسازی افغانستان، در سه ماه گذشته طالبان حملات خود را علیه دولت افغانستان 50 درصد افزایش داده‌اند. این مساله نیز از عمده‌ترین تغییرات در روند صلح افغانستان خواهد بود.

به احتمال زیاد روند صلح افغانستان دستخوش تغییر خواهد شد. این تغییر احتمالا به نفع دولت افغانستان و باعث ناخرسندی طالبان می‌شود. دولت دموکرات آمریکا شاید نخواهد چشم‌بسته تمامی خواست‌های طالبان را تایید کند، مانند آن چه آقای خلیل‌زاد کرد.