روبین مکیی (Robin McKie) در مطلب منتشره در روزنامه The Guardian (انگلستان) می نویسد، اما در زمینه پاندیمی Covid-19 و هرج و مرج جهانی، نفوذ آنها کم رنگ شده است. تنها در طی چند ماه، کرونا ویروس جدید ده ها کشور را در قرنطین قرار داده و جان بیش از 100000 نفر را گرفته است. و این بیماری همچنان در حال گسترش است.
این یک دستاورد خارق العاده برای یک کره خاردار از مواد ژنتیکی با قطر 80 میلیاردم متر است که با مواد شیمیایی چرب - لیپیدها پوشانده شده است. بشر را یک دشمن معجز شرمسار ساخت.
از طرف دیگر، دانش ما در مورد Sars-CoV-2 - ویروسی که باعث Covid-19 میشود - نیز به ذات خود بی مثال است. پنج ماه پیش، این ارگانیسم برای علم ناشناخته بود. امروز این یک مطالعه در مقیاس بی سابقه است. واکسین ها در حال تولید هستند، آزمایشات ضد ویروسی آغاز شده و آزمایش های تشخیصی جدید بوجود می آیند.
بنابراین سوال ها واضح است: چه چیزهایی در طی پنج ماه گذشته آموخته ایم و چگونه این دانش به این بیماری همه گیر خاتمه خواهد بخشید؟
این ویروس از کجا آمده و چگونه برای اولین بار به انسان منتقل شد؟
محققان تقریباً مطمئن هستند که ویروس Sars-CoV-2 در خفاش هایی که پاسخ ایمنی قوی به ویروس ها دارند، بوجود آمده است. بنابراین، ویروس ها سریعتر تکثیر می شوند تا به نوعی از آن جلوگیری کرد. می توان گفت که خفاش ها نوعی مخزن ویروس هایی هستند که به سرعت پخش می شوند و به راحتی انتقال می یابند. هنگامی که ویروس ها از خفاش ها به پستانداران دیگر منتقل می شوند که سیستم ایمنی بدن آنها کندتر عمل می کند، آنها به سرعت تکثیر می شوند. بیشتری واقعیت ها حاکی از آن است که Sars-CoV-2 از طریق "واسطه ها" مانند خزندگان پانگلین به انسان منتقل می شود.
ادوارد هولمز (Edward Holmes)، پروفیسور ویروس شناسی در پوهنتون سیدنی، گفت: "به احتمال زیاد ویروس از خفاش به حیوان دیگر در نزدیکی انسان سرایت کرده است. این ممکن است در بازار اتفاق افتاده باشد. و بنابراین، اگر این حیوان - ناقل ویروس از خفاش باشد، احتمال زیاد وجود دارد که به فردی که با آن سروکار دارد، انتقال یافته باشد. سپس این مرد به خانه می رود و خانواده خود را آلوده می کند، و اینگونه شیوع رخ می دهد."
ویروس چگونه گسترش می یابد و چگونه بر انسان تأثیر می گذارد؟
ذرات آلوده به ویروس وارد بدن میشود و با سلولهایی که گلو و حنجره را خط می کنند در تماس هستند. در سطح آنها تعداد زیادی گیرنده وجود دارد - که به نام Ace-2 شناخته می شوند. (گیرنده های سلولی نقش اساسی در انتقال مواد شیمیایی به سلول ها و تحریک سیگنال ها بین آنها دارند.) جاناتان بال (Jonathan Ball) ، پروفیسور ویروس شناس، از پوهنتون ناتینگهام می گوید: "این ویروس دارای پروتئین سطحی است كه این گیرنده ها را مسدود می كنند و RNA آن را به سلول تزریق می كند."
چرا کروناویروس در برخی موارد کشنده است؟
ولی بعضی اوقات ویروس عوارض جدی ایجاد می کند. این زمان اتفاق می افتد، اگر مجاری هوایی پایین رفته و ریه ها را آلوده کند، جایی که سلول های بیشتری نیز با گیرنده های Ace-2 وجود دارد. بسیاری از این سلول ها از بین می روند و ریه ها با بقایای سلول های مرده پر می شوند. در این موارد، بیماران در مراقبت های ویژه به درمان نیاز دارند.
حتی بدتر از این، در برخی موارد، اضافه بار بر سیستم ایمنی بدن رخ می دهد - سلول های ایمنی برای حمله به ویروس به ریه ها حمله می کنند و التهاب رخ می دهد. این روند گاهی اوقات از کنترول خارج می شود، سلول های ایمنی بیشتر و بیشتری در آن جریان می یابد و التهاب شدت می یابد.
آیا بیمار مصونیت دارد؟
با مشاهده بیماران در حال بهبود، دوکتوران معالج در خون سطح بالایی از انتی بادی های خنثی کننده را می یابند. این انتی بادی ها توسط سیستم ایمنی بدن تولید می شوند و ویروس مهاجم را در مکان های خاصی می پوشانند، تا در سلول ها نفوذ نکند.
مایک اسکینر (Mike Skinner) ، ویروس شناس از کالج شاهی لندن، توضیح داد: "روشن است که پاسخ ایمنی به Covid-19 در بیماران رو به افزایش است. و انتی بادی های ناشی از پاسخ ایمنی، شخص را در برابر عفونت های آینده محافظت می کنند – اما باید گفت که گمان نمیرود که این محافظت برای تمام عمر باشد."
اکثر ویروس شناسان قبول دارند که مصونیت از Covid-19 تنها یک یا دو سال دوام خواهد داشت.
چه وقت واکسین بوجود خواهد آمد؟
روز جمعه، مجله Nature گزارش داد كه 78 پروژه واكسین در سراسر جهان راه اندازی شده است و 37 مورد دیگر نیز در دست اجرا است. از جمله پروژه های در حال اجرا برنامه واکسیناسیون پوهنتون آکسفورد است که اکنون در مرحله اول آزمایش قرار دارد. دو مورد دیگر توسط شرکتهای بیوتکنولوژی امریکایی و سه مورد دیگر توسط دانشمندان چینی در دست تولید هستند. سایر توسعه دهندگان واکسین می گویند که آنها قصد دارند آزمایش های انسانی را در اواخر سال جاری آغاز کنند.
چنین واکنشی سریع این امیدواری را بوجود می آورد که واکسین Covid-19 در مدت زمان بسیار کمی تولید شود. ولی واکسن ها نیاز به مطالعات گسترده در مورد ایمنی و کارآیی دارند.
اما آلوده کردن عمدی مردم - به طور مثال، همان داوطلبانی که واکسین دارونمای شفابخش - یک نکته مناقشوی است. آدام فین (Adam Finn)، پروفیسور پوهنتون بریستول، معتقد است: "همه چیز باید با دقت سنجیده شود. ممکن است جوانان به عنوان داوطلب در تطبیق واکسین شرکت کنند، اما این ویروس گاهی جوانان را نیز می کشد. چرا این اتفاق می افتد، ما هنوز فهمیده نمی توانیم. ولی، مرحله سوم آزمایش هنوز بسیار دور است، از همینرو ما زمان برای آن داریم، تا بر همه چیز بطور کامل فکر کنیم."
