آیا امریکایان خواهند توانست روسیه و چین را از منطقه عقب بزند؟ توجه شما را به مطلب منتشره در خبرگزاری «ریا نووستی» در این باره جلب میداریم.
میراث اوباما
دونالد ترامپ اکثراً تاکید می کند که برای او عمده ترین چیز عمل گرایی است. واقعاً هم، او در طول سالهای ریاست جمهوری خود، بارها و بارها این خصوصیت را از خود نشان داده است. به گونه مثال، انتقاد شدید از باراک اوباما مانع از بهره مند شدن از ثمرات کار او نمی شود. در هر صورت، در مناطق که برای سیاست خارجی امریکا از اولویت زیادی برخوردار نیستند، ترامپ به خوبی میراث دموکرات ها را تطابق می دهد.
به این ترتیب، فعال شدن علاقمندی دولت فعلی کاخ سفید گاه و بیگاه نسبت به آسیای مرکزی می تواند دقیقاً به چیزی مشخصی از برکت اوباما تعبیر شود. سلف ترامپ در آخرین سال زمامداری خود از قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان، تاجکستان و ترکمنستان دعوت نمود، تا بطور منظم به دور میز مذاکره گردهم آیند. این فرمات بنام "آسیای مرکزی جمع ایالات متحده" (C5 + 1) مسمی شد.
در دوران اوباما، تنها دو بار مراسم در چهارچوب C5 + 1 برگزار شد. در سال 2015 مذاکرات در سمرقند برگزار شدند و یک سال بعد، جان کری وزیر امور خارجه ایالات متحده همتایان آسیای مرکزی خود را در واشنگتن پذیرفت. آنها در مورد مسایل امنیتی منطقه، وضعیت افغانستان در مرز با آسیای مرکزی و مبارزه با تروریزم گفتگو کردند. امریکایی ها قول دادند که همکاری های اقتصادی را تقویت کنند و سرمایه گذاری را افزایش دهند.
آنها همچنین پروژه های زیربنایی را در اوایل دهه نود به یاد آوردند که قرار بود آسیای مرکزی در آن شریک باشد. از جمله مفکوره دهلیز حمل و نقل "راه ابریشم جدید" بین آسیای مرکزی و جنوبی، نظریات بیشمار واشنگتن از قبیل "آسیای مرکزی بزرگ" و "خاورمیانه بزرگ". نکته اصلی این بود که پنج جمهوری سابق شوروی جزئی ارگانیک جهان اسلام بررسی شوند. مسکو در این تلاشی خارج ساختن منطقه از نفوذ روسیه مشاهده نمود.
امریکایی ها افغانستان را ادامه آسیای مرکزی تلقی میکردند. هیچگونه تخفیف در این مورد قایل نبودند که این جمهوری ها مدت طولانی در اتحاد جماهیر شوروی، با سمتگیری به مسکو و تحت تائثیر فرهنگ روسی قرار داشتند و کشورهای مدنی مانده بودند. تلاش جهت همگرایی آنها در جهان خاورمیانه کاملاً غیر منطقی به نظر می رسید.
از همینرو در سال های نود و سال های دو هزار نظریه واشنگتن فقط به تیوریسنان الهام می بخشید و پروژه های امریکایی آسیای مرکزی روی کاغذ باقی ماندند. فرمت جدید
C5 + 1 اجرای آنها را نزدیک نه ساخت و کناره گیری اوباما از مقام ریاست جمهوری این ابتکارات را برای همیشه دفن کرد.
افغانستان امریکایی ها را به سمت آسیای مرکزی می کشاند
دونالد ترامپ فقط دو سال پس از رسیدن به ریاست جمهوری فرمت C5 + 1 را به خاطر آورد. مانند دوران اوباما، دلیل آن اوضاع متشنج در افغانستان بود. برای ثبات اوضاع واشنگتن به کمک کشورهای همسایه نیاز داشت. آن هم در صورت که رهبر کاخ سفید قصد دارد حضور نظامی ایالات متحده را در منطقه کاهش دهد. جستجوی آنهایی که آماده هستند حداقل بخشی از مسوولیت انکشاف زیرساختهای افغانستان را بر عهده بگیرند، برای ترامپ به مفکوره دقیق مبدل گشت. و هنگامی که کشورهای آسیای مرکزی آمادگی خود را برای کمک به این امر ابراز داشتند، رئیس جمهور بلافاصله پاسخ داد.
دیوید هییل، دستیار وزیر امور خارجه امریكا در امور سیاسی كه امسال جهت شرکت در نشست نوبتی C5 + 1 وارد نور سلطان شده بود، راساً توجه خود را بر افغانستان متمرکز نه ساخت.
کارمند امریکایی گفت: "من طبق توافق نورسلطان نظربایف و دونالد ترامپ به قزاقستان آمده ام که در ماه جنوری سال 2018 در دیدارشان در ایالات متحده امریکا حاصل شده بود. <...> در مذاکرات C5 + 1، ما مساعی مشترک که هدف آنها بهبود روابط، رفاه و امنیت آسیای مرکزی می باشد، صحبت خواهیم کرد".
وزرای خارجه هر 5 کشور آسیای مرکزی در نور سلطان حضور یافتند. آنها واقعاً هم "بهبود روابط، شگوفانی و همکاری" مورد بحث قرار دادند. بر موضوعات عنعنوی توسعه زیرساخت های حمل و نقل و لوجستیکی در منطقه نیز تماس گرفته شد.
اما گذشته از دستورالعمل کاملاً منطقه ای، افغانستان همچنان مورد توجه قرار گرفت. فقط در این روزها در باره سرنوشت معامله در مورد حل و فصل اوضاع در افغانستان تصمیم گرفته خواهد شد.
طالبان اصرار دارند كه امریكایی ها باید قول دهند كه نیروهای خود را به طور كامل از افغانستان خارج می كنند. ترامپ می خواهد مطمئن شود که همسایگان افغانستان کمک های ممکن را به کابل ارائه خواهند کرد.
ازبکستان و قزاقستان بارها چنین کمک ها را پیشنهاد کرده بودند. اما برای ثبات و امنیت دراز مدت افغانستان، باید خود آسیای مرکزی با ثبات باشد.
رافائل ستاروف، متخصص امور بین الملل ساکن ایالات متحده و کارشناس مرکز Bilig Brains، معتقد است که با خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، علاقه امریکا به آسیای مرکزی تضعیف خواهد شد.
وی گفت: " پروژه های واشنگتن در منطقه بیشتر برای بهبود اوضاع در افغانستان ایجاد نشده اند. در عین حال، ابتکاراتی مانند جاده ابریشم جدید و آسیای مرکزی بزرگ به ایالات متحده اجازه داد، تا با روسیه و چین رقابت کند. اما برعکس، اکنون امریکایی ها آماده پشتیبانی از کسانی است که آنها را از مسوولیت خلاص کنند، حتی اگر پیکن و مسکو هم باشند".
