تشدید تنش‌های سیاسی میان پاکستان و هند پس از اعلام تصمیم دولت دهلی نو برای لغو ماده 370 قانون اساسی هند در خصوص امتیازات ویژه منطقه مورد منازعه " جامو و کشمیر" پاکستان را وارد فصل تازه و در عین حال خطرناکی کرده است که احتمالا می‌تواند بر روابط بین هند و پاکستان از یک سو و تحولات منطقه‌ای از جمله مذاکرات صلح در افغانستان تاثیر گذار باشد.
نقش اسلام‌آباد در مذاکرات امریکا با طالبان و ثبات در افغانستان یک امر کلیدی است. ولی اکنون گمانه‌زنی‌هایی مطرح شده که ممکن است پاکستان میانجی‌گری امریکا در خصوص کشمیر را یکی از شرط‌های همکاری در مذاکرات صلح قرار داده باشد.
با توجه به اهمیت هر دو کشور برای افغانستان، تا چه اندازه می تواند اوضاع در کشمیر در افغانستان تاثیر گذار باشد؟ و آیا این مسله بر روابط افغانستان و پاکستان نیز تاثیرخواهد داشت یا خیر؟
شیوای شرق کارشناس سیاسی افغانستان در صحبت با اسپوتنیک گفت:
«طوری که روشن است یکی از شرایط اساسی همکاری پاکستان در روند صلح افغانستان، کاستن تنش میان دهلی نو و اسلام آباد بر سر مسأله کشمیر است. واپسین سفر آقای خلیلزاد، نماینده ویژه ایالات متحده برای افغانستان به هند پس از پایان مذاکرات با طالبان دردوحه نیز، به مسأله کشمیر و فرستادن ده هزار سرباز تازه نفس دولت هند به منطقه بستگی دارد. اکنون مشاهده می شود که هند با تبانی به سیاست منطقوی و بزرگ خود و در همکاری با چین و روسیه، وساطت آقای خلیلزاد، فرستاده صلح امریکا را قبول نکرد و تنش‌ها بر سر کشمیر جدی تر شد».
به گفته آقای شیوا، در پارلمان پاکستان، گروه اپوزیسیون دولت عمران خان نیز اعلام کردند که نباید مسأله کشمیر قربانی صلح افغانستان شود. با توجه به اینکه بحران در منطقه کشمیر و بحران در افغانستان سرنوشت مشترک دارند، هرگونه تیرگی روابط میان هند و پاکستان بدون تردید بالای صلح طلبی افغانستان و پروسه سیاسی روند صلح، تأثیر گذار است.
آقای شیوا می گوید اکنون نیز تاثیرات تنش های هند و پاکستان در افغانستان محسوس است. مثلا پاکستان که پس از ماه ها حریم هوایی خود را برروی پرواز های افغانستان به هند گشوده بود، در حال حاضر دوباره این حریم را مسدود نموده و مانع پرواز های افغانستان به هند شده و تحریم ها بالای پرواز ها دوباره از سر گرفته شد.
وی می‌افزاید:
«کابل، بار ها قربانی نبردها و تضادهای نیابتی دهلی نو و اسلام آباد بوده است و اگر تنش ها بالا بگیرد بدون شک پروسه سیاسی روند صلح و بازسازی و نوسازی افغانستان را نیز تحت تأثیر خواهد گذاشت.»
آقای شیوای شرق ضمن تبصره در خصوص اظهارات شهباز شریف، رهبر مخالفان در پارلمان پاکستان مبنی براینکه عمران خان؛ نخست‌وزیر این کشور در جریان ملاقات با دونالد ترامپ؛ رییس جمهور امریکا کشمیر را در مقابل تامین صلح در افغانستان معامله کرده‌است، چه واکنش های را در حلقات سیاسی افغانستان برانگیخته گفت:
«حکومت افغانستان در زمینه بحران اخیر در کشمیر هنوز واکنش نشان نداده است اما همواره تاکید داشته که مناسبات افغانستان و هند به صورت دو جانبه بوده و علیه کشور سومی نیست. هند از بزرگترین کشورهای کمک کننده با بازسازی افغانستان است و در کشور نقش فعالی دارد. تنش بین هند و پاکستان بالقوه می‌تواند بر آنچه که در افغانستان می‌گذردتأثیر وارد کند».
شیوای شرق گفت، فقط حامد کرزی دید انتقادی خود را مطرح کرد که نباید روند صلح قربانی روابط هند و پاکستان شود. وی تنها کسی بود که تا کنون دراین مورد واکنش نشان داد و در یک گفتگوی سیاسی با یکی از رسانه ها با مطرح نمودن مسأله کشمیر گفت «روابط هند و پاکستان بر سر مساٌله کشمیر، ربطی به افغانستان ندارد» و جنگ نیابتی نباید در افغانستان شکل بگیرد. برخی حلقات سیاسی دیگر نیز واکنش های داشتند . اما شمار زیاد سیاستمداران افغانستان بر حل سیاسی پایدار هند و پاکستان و افغانستان و پاکستان اشاره می کنند.
به گفته آقای شیوا روابط افغانستان و پاکستان در نهایت به مدیریت مهار منطقوی بر می گردد و اینکه، دستگاه دیپلماسی افغانستان چگونه می تواند از چنین یک وضعیتی استفاده کند تا با پیروی از یک سیاست همگرایانه و یا منطقه‌گرایانه، قربانی تنش میان دهلی نو و اسلام آباد نگردد.
آقای پیرمحمد ملازهی، کارشناس ایرانی مسایل افغانستان، پاکستان و هند نیز ضمن ابراز نظر در خصوص تنش های اخیر در کشمیر و رابطه آن با تحولات در افغانستان گفت:
از مذاکراتی پنهانی که میان عمران خان و ترامپ صورت گرفت، اطلاعات موثقی تا کنون بیرون نشده و اما با توجه به وضعیت کنونی جنوب آسیا میتوان حدس زد که این وضعیت با ملاقات رئیس جمهور امریکا و نخست وزیر پاکستان ذیربط بوده نمی تواند.
وی می گوید، شایعاتی موجود است که در این ملاقات یک معامله بزرگ صورت گرفته و براساس این معامله می توان گفت که مذاکرات آقای خلیلزاد با نمایندگان طالبان نیز کم و بیش به نتیجه رسیده و طرفین به توافقاتی دست یافته اند.
«بر اساس توافق میان طالبان و امریکا احتمال دارد که شرکت طالبان در قدرت آینده، واینکه دولت افغانستان در شکل فعلی لیاقت موجودیت را ندارد» مطرح باشد.
ملازهی، افغانستان را صحنه رقابت و رویارویی هند و پاکستان می‌بیند و می گوید هند از مخالفین سرسخت طالبان است، و پاکستان در موضع کاملا مخالف آن قرار دارد به نحوی که تلاشها برای مذاکره با طالبان از اسلام‌آّباد می‌گذرد:
«احتمال دارد که پاکستان، طالبان را تشویق نموده که بروند و پای میز مذاکره بنشینند. اما اینکه در پشت پرده این توافق چه موجود است تا کنون روشن نیست. آما آنچه که در کشمیر جریان دارد بدون شک تاثیراتی در تحولات افغانستان نیز خواهد داشت».
به گفته آقای ملازهی واقعیت این است که یکی از شعار های ناراندرا مودی، نخست وزیر هند هنگام مبارزات انتخاباتی این بود که در صورت پیروزی در انتخابات ماده 370 قانون اساسی هند در رابطه به خودمختاری کشمیررا لغو خواهد کرد و اکنون وی، با توجه به حالات، خواسته که در همین مقطع زمانی وعده انتخاباتی خود را جامه عمل پوشاند.
در همین حال رشید آرین دیپلمات سابق افغانستان می گوید روابط سیاسی و تنش ها میان هند و پاکستان از زمان آزادی هند به میان آمده هیچگونه ارتباطی با افغانستان ندارد و این تنش ها به تاریخ هند و پاکستان بر می گردد.
«روابط افغانستان و پاکستان نوعیت دیگری دارد. و کشمیر با افغانستان معامله شده نمی تواند اما مخالفان پاکستان از آن به نفع خود استفاده می کنند».
به گفته آقای آرین اگر تنش این دو کشور به عبارتی پاکستان را در موقعیت ضعیف قرار دهد، امکان استفاده از موضوع افغانستان برای به اصطلاح خلل در مذاکرات صلح که احتمالا حضور امریکا را در منطقه تحت تاثیر قرار می‌دهد می‌تواند از سوی پاکستان و یا دستکم حلقاتی در این کشور برای استفاده از امریکا بر فشار بر هند درخصوص کشمیر، مورد استفاده قرار گیرد.
