به نظر شما دیپلوماسی روسیه در برقراری صلح، ثبات و امنیت در افغانستان چه نقشی دارد؟
از اینکه روابط افغانستان و روسیه به صد سالگی رسید و این روابط دارد بهتر و عمیق‌‍تر میشود، قوت بیشر پیدا میکنند بسیار خوشحال استیم. اینکه حکومت روسیه صدمین سالگرد برقراری روابط دیپلوماتیک با افغانستان را به نحوۀ بسیار خوب تجلیل کرد و نمایندگانی از اقشار و اطراف مختلف افغانستان، به خصوص کریم خلیلی رئیس شورای عالی صلح افغانستان و نمایندگان تحریک اسلامی طالبان را به مسکو دعوت نمود، مایع خرسندی است و ما از این اقدام تقدیر میکنیم. بدون شک، هیچ ملتی نمیتواند بدون صلح آباد و خوشحال باشد. بنابراین ما در حاشیۀ تجلیل از صدمین سالگرد روابط دیپلوماتیک افغانستان و روسیه با برادران مان از تحریک اسلامی طالبان نشستیم و مفصل صحبت نمودیم. در هر موردی بحث و تبادل نظر نمودیم و بالاخره به نتیجه‌یی رسیدیم که در اعلامیه مشترک مان گنجانیده شده است. هرچند این مرحله دوم نشست بین الافغانی نبود. هدف اصلی آمدن ما به مسکو حضور و اشتراک در صدمین سالگرد برقراری روابط دیپلوماتیک افغانستان و روسیه بود، اما از فرصت استفاده کردیم و نشستی با نمایندگان تحریک اسلامی طالبان برگزار نمودیم و در مورد افغانستان، آینده افغانستان، صلح، آتش بس، خروج نیروهای خارجی، روابط مان با منطقه و روابط مان با روسیه مفصلاً بحث و گفتگو کردیم.
چرا بحث در مورد آتش بس که یکی از موضوعات بسیار مهم برای افغانستان است، به نتیجه نرسید؟
خوب، آتش بس یک مسأله بسیار مهم و حیاتی برای ملت افغانستان میباشد. آرزوی مردم افغانستان این است که به زودترین فرصت به آتش‌بس برسیم اما این یک مسألۀ دوجانبه است، حکومت افغانستان و ایالات متحده امریکا باید آتش‌بس کنند و جانب طالبان هم باید آتش بس را اعلام نمایند. ما منحیث مردم افغانستان اظهار آرزو کردیم و از طالبان خواستیم تا آتش بس کنند و عین آرزو و خواهش از حکومت افغانستان و امریکا هم داریم. طالبان به این آرزوی ما ابراز احترام نمودند و گفتند که در این آرزو با ما شریک هستند. امیدواریم که این کار صورت بگیرد.
یعنی طالبان موضوع آتش بس را رد نکردند؟
نه، رد نکردند. این موضوع به بحث بیشتری نیاز دارد زیرا جانب دیگری هم است یعنی امریکا. آنها هر روز کشور و خانه‌های ما را به عنوان جنگ با طالبان بمباران میکنند، و ما خواهان پایان این بمباران ها هستیم و میخواهیم که کشور ما از هیچ ناحیه‌یی آسیب نبیند.
به نظر شما، چرا پروسه صلح پس از اوج‌گیری بی‌پیشینه به‌کندی پیش میرود؟
ما خواستار سرعت گرفتن مذاکرات صلح میان امریکا و طالبان هستیم. این موضوع را ما دو سه روز گذشته نیز مطرح کرده بودیم و آنرا با حکومت امریکا نیز مطرح خواهیم کرد. امیدوار هستیم مذاکرات صلح زودتر نتیجه بدهند و ملت افغانستان زودتر به آرامش برسد. ما به کوشش های خود ادامه میدهیم و امیدواریم که حکومت امریکا با صداقت در موضوع صلح افغانستان برخورد کند و از موضوع صلح و از صدا، آرزو و ضرورت مردم افغانستان سوءاستفاده نکند.
شما در گفتگوی قبلی با ما گفته بودید که امریکایی‌ها در مبارزه با تروریسم صادق نیستند. به نظر شما، امریکایی ها در پیشبرد روند صلح صادق هستند؟
امیدوار هستیم که صادق باشند. تا حال ما علایم عدم صداقت شان را ندیده‌ایم، ولی کندی این پروسه سبب تشویش و نگرانی ما گردیده است. سوال مطرح میشود که چرا این پروسه آهسته به پیش میرود. از سوی دیگر اظهارات برخی از مقامات امریکا به شک ما می‌افزاید. به طور مثال، از یک طرف پروسه صلح جریان دارد و آقای خلیلزاد کوشش جدی در این راستا دارد و از طرف دیگر میبینیم که نظامیان امریکا شدت حملات بر مردم افغانستان و خانه‌های شان را افزایش داده اند و با بمباران خود زنان و اطفال ما را میکشند. این مسأله نیز قابل سوال است و ما این سوال را از مقامات امریکایی پرسیده‌ایم. خواهش ما این است که حملات به خانه‌های مردم افغانستان فوراً توقف یابند و پروسه صلح سرعت پیدا کند و مذاکرات صلح صورت بگیرند. این خواست ما از تمام جوانب است، هم از طالبان، هم از امریکا و هم از حکومت افغانستان. تمام جوانب درگیر باید جنگ را متوقف نمایند.
شما در سخنرانی خود در کنار روسیه، چین و امریکا از جمهوری فدرال آلمان نیز به عنوان نیروی موثر در صلح افغانستان نام بردید، به باور شما آلمان چگونه در این پروسه موثر خواهد بود؟
من سه مسأله را مطرح کردم؛ اول — روسیه طوریکه در کوشش هایش برای روند صلح افغانستان پیشقدم بوده و اقدامات اولیه را انجام داده است همچنان ادامه بدهد و در این راستا مستقلانه در صف نخست قرار داشته باشد، یعنی اینکه اگر دیگران برای صلح افغانستان کوشش بکنند یا نه، خواهش ما از روسیه این است که به کوشش های خود ادامه بدهد و این کوشش هایش مورد تایید مردم افغانستان است. دیدید که مردم افغانستان به هر دعوت روسیه جواب مثبت داده اند. در ماه نومبر ۲۰۱۸ هیئتی از افغانستان آمده بود، در ماه فبروری من با تعداد زیادی از سیاسیون کشور به مسکو آمده بودیم و حالا هم یک‌بار دیگر در اینجا حضور داریم. در پهلوی کوشش های مستقلانه روسیه برای آوردن صلح و ثبات در افغانستان و ایجاد روابط خوب با همسایه های افغانستان، آرزو داریم زمانیکه کشورهای دیگر مثل امریکا کوشش به صلح میکنند این در هماهنگی با روسیه صورت بگیرد. ما این را به خیر مردم افغانستان میدانیم. ما نمی‌خواهیم افغانستان جای رقابت بین کشورهای بزرگ باشد، برعکس میخواهیم افغانستان جای تفاهم و همکاری کشورهای بزرگ جهان باشد. راجع به جمهوری فدرال آلمان — چندی پیش نمایندگان آلمان به افغانستان آمده بودند و خواستار اجرای نقشی در روند صلح افغانستان شده بودند. آنها میخواهند به همکاری روسیه، امریکا، چین و حکومت قطر در این روند سهم بگیرند. آلمان، مانند روسیه کشور دوست افغانستان است. به همین دلیل از کوشش های شان یادآوری کردم. آلمان نیز مانند دیگران در تلاش آن است تا به زودی مذاکرات بین‌الافغانی آغاز شود.
مهلت ریاست جمهوری اشرف غنی به پایان رسیده ولی وی به کارش ادامه میدهد. نظر شما چیست؟
کاندیدان خواستار این است که کار رییس جمهور غنی خاتمه پیدا کند، من در این مورد نظری ندارم، من به این فکر استم که رییس جمهور غنی می‌تواند به کارش ادامه بدهد ولی باید از مقرری و تغییر و تبدیل در حکومت و تغییرات اداره و چیزی که اثرگذار سر انتخابات میشود پرهیز کند، کاری که من خودم کردم و در ماه‌هایی که بیشتر کار کردم تصمیم گرفتم که تغییر نیاورم و به همه دوایر دولت نوشتم که مقرری را متوقف کنند.
به شفافیت در انتخابات پیش رو چقدر باور دارید؟
من به این عقیده استم که انتخابات زمانی عادلانه و خوب برگزار میشود که ما آزاد باشیم. متأسفانه در انتخابات ما امریکا و متحدینش دست بسیار دراز و نادرست دارند، دست غرض دارند. نتیجۀ انتخابات 2009، 2010، 2014 و انتخابات پارلمان اخیر نشان میدهد که مملکتی که در آن دست شدید خارجی باشد، نمیتواند انتخابات آزاد، عادلانه و سرتاسری را برگزار کند.
چه اشتباه یا کار تمام‌ناشده در دوران ریاست جمهوری داشتید؟
من صلح می‌خواستم که هنوز هم این تلاشم ادامه دارد. مسایل دیگری بود، از جمله قانون اساسی افغانستان می‌توانست کمی زیاد یا کم می‌بود، که امیدوارم با آمدن صلح در مورد قانون اساسی افغانستان تجدید نظر شود.
شما در لویه جرگه شرکت نکردید چون آن را به‌موقع نمی‌دانستید، به نظر شما وقت مناسب برای آن، چه زمانی است؟
وقت درست برای برگزاری لویه جرگه زمانی بود که امریکا علاقه‌اش برای مذاکرات صلح افغانستان را اعلام کرد. وقت آن بود که رییس جمهور افغانستان، فوراً لویه جرگه مردم افغانستان را دایر میکرد و در مورد چگونگی جواب ما به این کوشش امریکا و ایجابات صلح صحبت و مشوره میشد. یکی هم زمان مناسب در ختم مذاکرات صلح است که لویه جرگه مردم افغانستان خواسته شوند و ترتیب صلح، ضرورت آن و توافقات حاصل شده به مردم افغانستان ارایه و از تأیید ملت بگذرد، در وسط راه، جرگه را خواستن ممانعت در برابر صلح بود که از آن ناخوش استم و برای همین شرکت نکردم.
شما مهمان همیشگی روسیه استید، آیا غذای روسی امتحان کرده اید؟
من چای صبح روسی را بسیار خوش دارم و در صبحانه «سیمیتانه» که شبیه قیماق است را می‌پسندم.
کجاهای روسیه را دیده‌اید؟
به اکاترین‌بورگ رفتم، چند سال پیش به سنت‌پترزبورگ که یک شهر فوق‌العاده دیدنی و زیبا است، به موزیم‌های روسیه رفته‌ام چون کشور بسیار تاریخی، دیدنی و با فرهنگ و عنعنات بسیار عالی و دارای متون بسیار بلند است.
نظر شما در مورد مردم روسیه چی است؟
بسیار نظر نیک. بسیار مردم مهمان‌نواز، خوش قیافه، صاحب کلتور، تاریخ عنعنات استند. خصوصاً مردم بسیار مهمان‌نواز و مردم بسیار وطندوست استند، که این خیلی مهم است.
آینده فرزندان تان را چطور میبینید؟
میخواهم آیندۀ فرزندانم را در افغانستان ببینم، در یک افغانستان آزاد، آرام، مترقی، صاحب مردم سالاری و افغانستان به دست مردم افغانستان. میخواهم هر چهار فرزندم در افغانستان کلان شوند، صاحب تعلیم و مصدر خدمت شوند.
افغان بودن برای شما چه اهمیتی دارد؟
هویت ماست، به همان عمق و اهمیتی که برای روسیه، شهروند بودن روسیه اهمیت دارد، تاریخ و مردمش اهمیت دارد به همان ترتیب برای من مردم افغانستان و خاک افغانستان اهمیت دارند. ما هم مانند روسیه قربانی‌های زیادی برای خاک خود داده ایم. ما دو ملت با هم اشتراک بسیار عمیق داریم. البته شما آرامتر و بزرگتر و زندگی بهتر و ما جنگزده و با مشکلات که امیدوارم صلح بیاید و وضع ما هم بهتر شود.
