بازرس ویژۀ امریکا در زمینۀ بازسازی افغانستان یا سیگار، در گزارش تازۀ خود می‌گوید، پروژۀ «پروموت» اداره انکشاف بین المللی امریکا یا (USAID) در افغانستان ناکام بوده و پول مالیه‌دهنده‌گان امریکایی در این پروژه بیجا مصرف شده است. هدف این پروژه توانمندی زنان در عرصه‌های اقتصاد، رهبری و مشارکت است و یکی از پروژه‌های بزرگ USAID در جهان به شمار می رفت.
در گزارش گفته شده که تنها کار خوب این پروژه، گماشتن 55 زن در سطح رهبری می‌باشد.
نشر این گزارش سر و صدا‌های زیادی را در افغانستان به همراه داشت و حتی برخی‌ها به خصوص مخالفان سیاسی رئیس جمهور غنی، رولا غنی بانوی اول کشور را نیز به نحوی در ناکامی این پروژه دخیل دانستند.
چرا بزرگترین پروژه توانمندسازی زنان افغانستان موفق نبوده است و چی کسانی مقصر اند؟
ماری اکرمی رییس دفتر رشد استعدادهای زنان و عضو هیئت مدیره شبکۀ زنان افغانستان در یک گفتگوی ویژه با م. سرمست خبرنگار اسپوتنیک دلایل موفق نبودن برنامه پروموت را به چند عامل نسبت می‌دهد. به باور وی اولین و مهم‌ترین دلیل این مسأله طرح و دیزاین غیر واقعی چنین برنامه‌ها است. خانم اکرمی معتقد است که این برنامه بدون توجه به تفاوت‌های فرهنگی، ساختارها و هنجارهای اجتماعی جامعه افغانستان طرح و دیزان شده و به همین دلیل موفق نبوده است.
وی همچنین نبود نظارت و ارزیابی لازم از اجرای این برنامه‌ها و نیز نبود امنیت و ارادۀ لازم در حکومت برای تغییر وضعیت زنان را از دلایل دیگر در ناکامی این برنامه می‌خواند.
این فعال حقوق زن معتقد است که این برنامه به دلیل عدم نظارت لازم و نبود امنیت، عمدتاً در پایتخت و مراکز چند شهر مهم متمرکز بوده و زنان نیازمند در روستاها و ولایات دوردست را تحت پوشش نگرفته است. به گفتۀ او «وضعیت زنان در شهرها، بیانگر وضعیت زنان در اطراف و روستاها نیست».
خانم اکرمی گفت:
«در تمام پروژه‌های که توسط خارجی‌ها و در رأس ایالات متحده تطبیق می‌گردد، یک واقعیت تلخ اینست که انعکاس آن در رسانه‌ها بیشتر است تا نتایج و کار نهایی پس از تطبیق چنین پروژه‌ها. در مورد پروموت نیز متاسفانه چنین شد. زیرا مصارف خود امریکایی ها بیشتر بود و این یک مسأله‌یی است که نه امریکاییها می توانند کتمان کنند و نه هم ما. از همچو پول بزرگی که در افغانستان آمد، بخش بزرگ آن دوباره برای خود امریکایی ها به مصرف رسید».
خانم اکرمی می‌گوید که پول و بودجۀ این پروژه در اختیار USAID بوده و نظارت از آن را «سیگار» بر عهده داشته است:
«به یقین گزارش را که سیگار نشر کرده دقیق و بجا است، این پروگرام کامیاب نبود، عوامل آن این است کسانی‌که از طریق این پروگرام تربیه شده زمینه کار برای‌شان فراهم نشد، پروژه تنها به فارغین صنف دوازدهم منحصر شد و همچنان با تأسف پروژهای که به افغانستان می‌آید از آن نظارت نمی‌شود و تا حدی زیادی در دست زورمندان می‌افتد».
به باور اگاهان فساد در کشور باعث میشود که وضعیت زنان بهتر نشود و کمک و بهبود وضعیت زنان در سرتاسر افغانستان، کاری طویل المدت است که با اجرای چنین پروژه‌ها حل شده نمی تواند.
هنوز به طور دقیق مشخص نیست که طی سه — چهار سال اخیر از طریق این برنامه چه تعداد زنان و دختران آموزش دیده و چه تعداد آن‌ها جذب کار شده‌اند.
از سوی دیگر، جنرال نظیفه ذکی، نماینده پارلمان افغانستان نیز درخصوص پروژه پروموت به اسپوتنیک می‌گوید که این پروژه موفق نبوده و عامل بزرگ آن نبود نظارت درست از این پروژه است.
جنرال نظیفه ذکی افزود:
«با تأسف توقعی که از این پروژه می‌رفت که در زنده‌گی زنان افغان تاثیرگذار خواهد بود، برآورده نشده است، پروگرام‌ها بیشتر در شهرها متمرکز بود، به مناطق دور افتادۀ ولایات هیچ توجهی نشده است، و مسأله دیگر اینست که شفافیت، حساب‌دهی و نظارت دقیق از آن صورت نگرفت».
«بانوی اول مقصر نیست!»
همایون همایون معاون نخست مجلس نمایندگان اخیرا در نشست عمومی این مجلس گفت:
«سیگارهمیشه واضح و آشکار مسایل را به اثبات می‌رساند، 250 یا 280 میلیون دالر گم میشود، اما رئیس صاحب جمهور به خاطریکه امکان دارد خانم اول در آن دست داشته باشد خاموشی اختیار می‌کند».
پس از گزارشهای سیگار در مورد حیف ومیل پول امریکا در وزارت‌خانه‌های دفاع و داخله، این تکان‌دهنده‌ترین گزارش این نهاد نظارتی امریکایی است. حیف ومیل ارقام نجومی پول در پروژه‌های بازسازی و ارتقای ظرفیت چیز تازه‌یی نیست، اما اهمیت گزارش سیگار در مورد پروژۀ «پروموت» بعد سیاسی آن است. پروژۀ پروموت برای توانمندسازی زنان طراحی و تمویل شد. ادارۀ توسعۀ بین المللی ایالات متحده این پروژه را طراحی کرده بود و هدف از آن توانمندسازی زنان افغان بود. این پروژه را خانم رولاغنی، بانوی اول افتتاح کرد.
ماریا اکرمی می‌گوید که وارد شدن اتهام بر رولا غنی، همسر رییس جمهور برای دست داشتن در این فساد مالی درست نیست:
«در راپور اصلا ذکری از دفتر بانوی اول و حتا ذکری از افغان‌ها نشده و این نادرست است که ما دفتر بانوی اول را متهم کنیم چرا که دفتر رولا غنی در اینجا هیچ نقشی نداشته. شایعات و گزارشهای منتشره نادرست و غیر مسلکی بود زیرا بدون اطلاعات از راپور سیگار منتشر شد».
خانم اکرمی در توضیح این نکته از قول سخنگوی بانوی اول افغانستان گفت که دفتر بانوی اول، تنها حق مشوره دادن را دارد و مسئولان پروژه پروموت سفارشات آن‌ها را نپذیرفته اند.
خانم نظیفه ذکی در این مورد می‌گوید:
«من این اظهارات معاون اول مجلس را تأیید و یا هم رد نمی‌کنم چرا که سخنان معاون اول بیشتر تکیه بر مسائل سیاسی داشته است. اما تا زمانی که ما خود ما نظارت و کنترل نداشته باشیم هیچگونه گزارشات دیگر را تأیید کرده نمی توانیم».
بانوی اول با افتتاح این پروژه نشان داد که او و رییس جمهور غنی از «پروموت» حمایت سیاسی می‌کنند. تبلیغات دفتر بانوی اول هم به گونه‌یی بوده است که گویا این پروژه را خانم رولا غنی طراحی کرده اند و ایشان مبتکر آن است. آیا دفتر بانوی اول هم به نحوی مسوول حیف ومیل بخشی از منابع مالی پروژهای پروموت است یا آنان نقشی در این راستا نداشته اند؟ هرچند هیچ سندی مبنی بر دست داشتن رولا غنی در این فساد وجود ندارد، اما در اوج تنش‌های سیاسی افغانستان، این افشاگری سیگار، به جایگاه اجتماعی بانوی اول نیز آسیب زده که ترمیم آن به سادگی ممکن نیست.
