در اخیر ماه فبروری سال جاری، مسوولان دولتی افغانستان و ازبکستان در شهر ترمز ازبکستان ملاقات نمودند و مسایل مربوط به دریای آمو، منجمله تحکیم سواحل این دریا را به بحث گرفتند.
در این ملاقات که به ابتکار وزارت انرژی و آب افغانستان صورت گرفته بود، علاوه بر مسوولان این وزارت، نمایندگان وزارت امور خارجه، وزارت دفاع ملی و شورای امنیت ملی جمهوری افغانستان نیز شامل هیأت جانب افغانستان بودند.
محمد تمیم بهادرزی، رئیس پروژه سازی وزارت انرژی و آب در مصاحبه با اسپوتنیک درمورد هدف و دستاوردهای این سفر گفت که این سفر در کل برای ابراز "حسن نیت" برگزار شده بود و آغازی برای همکاری‌های دوجانبۀ بعدی می‌باشد. به گفتهٔ وی، مناطق که در کنار دریای آمو قرار دارند، به‌خصوص ولسوالی شورتیپه ولایت بلخ، شهرک حیرتان و دیگر ولسوالی‌هایی که در این طرف مرز با ازبکستان قرار دارند، با تهدید جدی آب‌خیزی‌های دریای آمو روبرو اند.
آقای بهادرزی گفت:
"دولت افغانستان تصمیم گرفته است تا روی تحکیمات سواحل دریای آمو با کشورهای همسایه نیز گفتگو داشته باشد که اگر به موافقه برسند یکی از مسایل مهم تخنیکی بحث تحکیمات است که باید تحکیمات دوجانبه و همزمان صورت بگیرد، زیرا اگر یکی از طرفین تحکیمات می‌کند، طبعاً به طرف مقابل آسیب می‌رساند".
رئیس پروژه سازی وزارت انرژی و آب جمهوری اسلامی افغانستان یکبار دیگر به آسیب‌پذیری مناطق افغانستان اشاره نموده گفت که در نتیجه گفتگوها تصمیم بر این شد تا از مناطق آسیب‌پذیر در افغانستان دیدار به عمل آید و مشکلات مردم ارزیابی شود. آقای بهادرزی افزود:
"وزارت انرژی و آب در این چند سال تلاش‌هایی را در حد امکانات انجام داده، بعضی پروگرام‌هایی روی دست داشته و تا حدی از تخریبات جلوگیری نموده است".
آقای بهادرزی خاطر نشان ساخت که تمام خواست‌های جانب افغانستان در یک فضای دوستانه و صمیمانه برای جانب ازبکستان گفته شد و این جلسه آغاز پروسهٔ جلسات و مذاکرات روی مسایل مربوط به دریای آمو و ایجاد یک کمیتهٔ مشترک دو کشور بوده است.
رئیس پروژه سازی وزارت انرژی و آب در اخیر افزود:
"وزارت انرژی و آب همه روزه در صدد اینست تا برای حالات اضطراری در نقاط آسیب‌پذیر آمادگی داشته باشد، این کار جریان دارد، اما دولت می‌خواهد تا یک کار بنیادی و اساسی بر دریای آمو شود، کاری که بتواند ما را از مشکلاتی که سیلاب‌ها و تلاطم دریا بوجود می‌آورند، نجات دهد که جانب افغانستان کارهای خود را انجام می‌دهند، و بحث مذاکرات یک آغاز بود که طرف مقابل نیز حسن نیت داشت، پذیرایی خوب صورت گرفت و آنها علاقمندی دارند که در مراحل بعدی با افغانستان همکاری داشته باشند".
حاجی محمد عبده، نماینده مردم بلخ در مجلس نمایندگان در مصاحبه با اسپوتنیک گفت که در فصل بارندگی‌ها و آب‌خیزی‌ها دریای آمو خسارات زیادی را به ولایات همجوار آن از قبیل کندز، بلخ و جوزجان وارد می‌کنند. این نماینده مردم بلخ در پارلمان کشور گفت:
"ولسوالی‌های ولایت بلخ که در جوار این دریا قرار دارند و همیشه و هر سال متضرر می‌شوند عبارت از ولسوالی کلدار، شورتیپه و شهرک بندری حیرتان می‌باشند".
آقای عبده همچنان اشاره نمود که علاوه بر خسارات مالی و تخریب تاسیسات و زمین‌های زراعتی در سواحل دریای آمو، همه ساله بخشی از اراضی و خاک این مناطق در کام دریای آمو فرو می‌روند.
این عضو مجلس نمایندگان افغانستان افزود:
"دولت افغانستان بار بار در این رابطه از جانب پارلمان و از جانب مردم ولایت بلخ مورد بازپرس قرار گرفته که چرا دولت به سرنوشت این اراضی توجه ندارد. ما امیدواریم که حکومت افغانستان در یک مذاکره سازنده با کشورهای همسایه افغانستان مثل تاجکستان، ازبکستان و ترکمنستان هم مشکل ارضی را حل کند تا خاک افغانستان که در نخست تبدیل به بستر دریا و سپس جز آن طرف دریا یعنی به خاک کشورهای همسایه تبدیل می‌شود، حل شود و هم بتواند سواحل دریای آمو را تحکیم‌کاری کند، تا از تخریب بیشتر جلوگیری صورت بگیرد".
آقای عبده این سیلاب‌های را بسیار خطرناک خوانده، گفت: "مرکز ولسوالی شورتیپه، مکتب و مسجد این ولسوالی را آب بُرده و در این اواخر نیز تخریبات ادامه دارد، که بعضی نقاط شهرک بندری حیرتان فعلاً با تهدید جدی سیل قرار گرفته اند".
این نماینده مردم بلخ تصریح کرد:
"گرچه تقاضای مردم بلخ این بوده که حکومت یک پروژه جدی را روی دست بگیرد که در این پروژه هم تحکیم‌کاری شود و هم از تخریبات بیشتر جلوگیری شود، اما متاسفانه تاهنوز اقدامات بسیار جدی و قناعت‌بخش از جانب دولت صورت نگرفته و هنوز هم دولت تحت فشار است که در این رابطه توجه زیادی را به خرج دهد".
دریای آمو پرآب‌ترین دریای آسیای میانه است که از کوه‌های پامیر سرچشمه گرفته و حدود ۱۱۲۶ کیلومتر از آن در قسمت مرزهای شمالی افغانستان با تاجکستان، ازبکستان و ترکمنستان جاری است. در سواحل دریای آمو شیرخان بندر و بندر حیرتان قرار گرفته، که کالاهای صادراتی یا وارداتی افغانستان به کشورهای آسیای میانه از این طریق مبادله می‌شوند.
باشند‌گان ولایات شمالی و شمال‌شرقی کشور بارها از تخریبات دریای آمو و بی‌توجهی حکومت شکایت کرده‌اند، اما هنوز اقدام مؤثر و کارسازی در این زمینه از سوی حکومت مرکزی و محلی صورت نگرفته است.
