مطابق با نقشه « بارباروس» قرار بود لنینگراد مانند مسکو، بطور کامل این دو شهر همراه ساکنان باید نابود شوند. از اینرو، در صورت پیروزی آلمانی ها، نابودی کامل در انتظار شهر و ساکنان آن بود. لنینگراد نیز شاخه ارتباطی بود که ارتش سرخ را با متحدان پیوند می داد: از طریق مورمانسک، ارخانگلسک، بارهای ائتلاف ضد هیتلری به جبهه های جنگ کبیر میهنی ارسال می شد.
طولانی ترین و رنج آور ترین نبرد جنگ کبیر میهنی جنوری سال 1941 میلادی آغاز و پس از 900 روز، 9 ماه اوگست سال 1944 میلادی به پایان رسید.
نبرد بر سر لنینگراد به این دلیل قابل توجه است که نشانگر انواع مختلف مبارزه مسلحانه و غیر مسلحانه بود. نبردهای دیگر جنگ کبیر میهنی را معمولا به دو « مرحله» تقسیم می کنند: پیشروی دشمن و حمله متقابل نیروهای شوروی. این مقابله به سه مرحله تقسیم می شود. مرحله اول — تلاش های ناموفق آلمانی ها برای رسیدن به پیروزی سریع. مرحله دوم — جنگ کلاسیک موضعی. و مرحله سوم — آزادی شهر.
باید به سهم جوانان در این مبارزه توجه خاص شود: محصلان مدارس و دانشجویان در زمان اولین زمستان سخت 1942-1941 دسته های کمک را تشکیل دادند. به خانه ها سرکشی می کردند و مردگان را تخلیه و کسانی را که زنده مانده بودند پیدا می کردند.. برعلاوه آنها حدود 16 خوشکه شوی ، 12 حمام و بیش از 30 نقطه توزیع آب گرم برای ساکنان شهر که در محاصره قرار داشتند سازماندهی کردند. جوانان بر پشت بام خانه ها در زمان حملات هوایی نگهبانی می دادند. بدین تریتب همه از کوچک و بزرگ می جنگیدند، نه فقط با اسلحه، بلکه با اراده آهنین خود.
محاصره لنینگراد از سوی نیروهای آلمان از هشتم سپتامبر1941 با هدف تضعیف روحیه روس ها آغاز شد با این وجود آلمان ها در طول 872 روز نتوانستند مردمان این شهر را از پای درآورند و بر شهر مسلط شوند. در مجموع 2 میلیون 887 هزار نفر ازجمله بیش از 400 هزار کودک در این مدت در محاصره بودند.
محاصره این شهر شوروی که برای آنان مقدس است، وضعیت طاقت فرسا و مرگباری را برای ساکنان آن به وجود آورده بود، در زمان محاصره کارگران روزانه 250 گرم و سایرین تنها 125 گرم سهمیه نان داشتند.
هدف ارتش آلمان درهم شکستن محاصره شهر در دو ماه اول بود و فکر نمی کرد که مردم لنینگراد تا این اندازه بتوانند از شهر دفاع کنند.
جمعیت در حال محاصره لنینگراد در حدود 900 روز با از خودگذشتگی از شهرشان دفاع کردند و با وجود اینکه روزانه ده ها و حتی صدها نفر بر اثر گرسنگی یا اصابت گلوله های توپ یا بمباران جان خود را ازدست می دادند، تسلیم آلمان ها نشدند.
حمل جنازه ها با گاری بویژه با سورتمه برفی در فصل زمستان از جمله تصاویر ماندگار تاریخ در دوره محاصره لنینگراد است و تا امروز چندین فیلم از این واقعه تاریخی ساخته شده است.
بر اساس اطلاعات تاریخی در جریان محاصره لنینگراد 641 هزار نفر بر اثر گرسنگی و بمباران ها جان خود را ازدست دادند.
برخی مورخان شمار قربانیان این محاصره را یک و نیم میلیون نفر عنوان می کنند که نشان می دهد هنوز میان شمار واقعی جانباختگان این شهر در دوره محاصره، اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد.
همانا چنین حقایق و شرایطی در پیروزی شهر قهرمان لنینگراد و کل کشور تعیین کننده بودند- 900 روز نبرد بی وقفه با دشمن، ترس و گرسنگی.
