افغانستان از سال ۱۹۹۲ به عنوان بزرگترین تولید کننده تریاک در جهان شناخته می‌شود. این کشور شامل سه قطب تولیدی تریاک در جهان می باشد.
باید گفت که تولید تریاک در افغانستان از سال ۲۰۰۱ پس از ورود نظامیان ایالات متحده امریکا و ناتو به این کشور رشد بیشتری یافته است.
به گفته کارشناسان دوران مواد مخدر زیادتر به مافیا و قاچاقچیان بین المللی در ارتباط است و ساحه وسیع از امریکا و اروپا گرفته تا کشورهای مختلف دیگر، یک پروژه پیچیده را در برمیگیرد.
اما امروز افغانستان نه تنها از افزایش کشت و قاچاق موارد مخدر، بلکه از افزایش روز افزون آغشته به مواد مخدر نیز رنج می برد.
ذبیح الله دائم سخنگوی وزارت مبارزه با مواد مخدر افغانستان در گفتگوی اختصاصی با آژانس خبری اسپوتنیک در مورد دلایل افزایش معتادین در این کشور معلومات داده گفت، طبق آمار سال سال ۲۰۱۵، حدود ۲.۹ الی ۳.۶ میلیون معتاد در افغانستان وجود دارد که از این جمله ۱.۴ میلیون به شکل متداوم از مواد مخدر استفاده می کنند. در میان این ۱.۴ میلیون ۸۵۰ هزار آن را خانم ها تشکیل میدهند، ۱.۲ میلیون آنرا اطفال که سن شان پاین تر از ۱۸ سال است و متباقی معتادین از سن ۱۸ الی ۴۵ سال قرار دارند می باشند.
ذبیح الله دائم یکی از دلایل عمده افزایش تعداد معتادین در کشور را دسترسی آسان به مواد مخدر نامیده و گفت که بخصوص در نقاط که کشت بیشتر صورت می گیرد شاهد روز افزون معتادین هستیم.
او عامل دیگر که باعث افزایش معتادین در افغانستان شده کند فقر، بیکاری و جنگ های متداوم در کشور نامید و همچنین مهاجرت های اجباری خصوصآ در کشور های همسایه ایران و پاکستان می باشد. تعداد از مهاجرین که از این کشور ها بازگشت می کنند، بخصوص از ایران آغشته به اعتیاد می باشند.
آقای دائم مبارزه با کشت مواد مخدر درافغانستان را یک چالش بزرگ نامیده و می گوید که با این هم وزارت مبارزه علیه مواد مخدر افغانستان برنامه های مختلف را در این راستا دارد.
به طور مثال برنامه های آگاهی دهی از طریق مکاتب، مساجد کنفرانس ها و غیره مردم را از عواقب اعتیاد به مواد مخدر آگاه میسازد، تا خود از این پدیده دست بردارند و از آن جلوگیری بکنند.
به جواب سوال خبرنگار اسپوتنیک افغانستان در مورد چگونگی همکاری با کشور های دیگر ذبیح الله دایم گفت که عمده ترین همکار افغانستان در این قسمت ایالات متحده امریکا می باشد. آن ها ما را در قسمت تداوی معتادین و نشز پیام ها کمک و همکاری مالی می نمایند، تا بتوانیم مراکز تداوی معتادین را ایجاد کنیم.
اما این که با وجود همکاری های کشور های خارجی چرا تا هنوز افغانستان موفق به کاهش تعداد معتادین و در کل تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان نشده، آقای دایم می گوید:
«سالانه مافیا از درک قاچاق مواد مخدر که در افغانستان کشت و تولید می شود بین ۶۵ الی ۷۰ میلیارد دالر بدست میآورند».
حدود یک و نیم میلیارد دالر این پول به طالبان، ۴۵۰ الی یک میلیارد آن به دهاقین و مطباقی به مافیای که در بیرون از افغانستان مصروف این کار هستند می رسد.
به نظر این سخنگوی این پول بسیار گزاف است و به همین دلیل مبارزه با این چالش مشکل می باشد. او می گوید که افغانستان به تنهای و بدون کمک کشور های همسایه و منطقه نمیتواند با این پدیده شوم مبارزه نماید. تا زمانی که تعهد جدی در منطقه به میان نیاید مشکل است که دولت افغانستان در این راستا دست آورد های مثبت داشته باشد.
طبق گفته های آقای دائم امروز در ساحات که کشت کوکنار افزایش یافته در آنجا حضور مخالفین می باشد. به طور مثال طی ۱۶ سال گذشته ما حتی نتوانستیم ولایت کابل را عاری از کشت کوکنار داشته باشیم. در نقاط صعب العبور که مخالفین در آنجا حضور دارند ما شاهد افزایش کشت کوکنار هستیم. در تگو ولایت کاپیسا بدلیل حضور مخالفین دولت ما شاهد افزایش کشت کوکنار هستیم.
و همچنین در ولایات جنوب غربی ارزگان، هلمند، فراه و قندهار نیز از جمله ولایات ااند که در آن کشت و قاجاق مواد مخدر افزایش یافته است.
ذبیح الله دائمˈ سخنگوی وزارت مبارزه با مواد مخدر افغانستان، گفت که کشور روسیه از قاچاق و استفاده مواد مخدر سخت متضرر است و او امیدوار است که این کشور در قسمت سطح ارتقای ظرفیت پولیس مبارزه علیه مواد مخدر، تمویل بعضی برنامه های معیشت بدیل و همچنین عملی نمودن برنامه «فود زون» در ولایت بدخشان با افغانستان همکاری نمایند.
قابل یاداوریست که چند قبل رئیس کمیته تحصیلات و علوم پارلمان روسیه گینادی انیشنکا معاون اول اظهار داشته است که وضع قاچاق مواد مخدر در روسیه بسیار وخیم است و شهرهای چون مسکو و سن پترزبورگ در سطر بالآ و وضع سایر مناطق روسیه نیز خطرناک ارزیابی میگردد.
او گفت که مواد مخدر از طریق افغانستان به کشور های آسیای میانه و بعداً به روسیه انتقال می شود و معمولاً به شهر های پیشرفته مناطق اروپائی بیشتر قاچاق میگردد.
به گفته انیشنکا قاچاق مواد مخدر به دست باندهای مختلف قرار دارد که متاسفانه نمی توانیم به موفقیت خود در مبارزه با قاچاق مواد مخدر افتخار نمایم. امریکا در قاچاق مواد مخدر دست دارد، و به همین سبب از توسعه قاچاق مواد مخدر جلوگیری نمی کند.
به نظر احمد نصیر تره کی، آگاه مسایل سیاسی و استاد دانشگاه چندين فاكتور در ازدياد توليد مواد مخدر در افغانستان نقش داشته است. نخست بى ارادگى سياسى در محو كشت زار هاى ترياك و عدم مساعدت با زارعين. ثانياً تمايل حلقات مافيائى داخلى در تبانى با قاچاقبران خارجى، ثالثاً تداوم جنگ و ناامنى. گرچند فاكتور ناامنى خود بخاطر چرخاندن ماشين توليد مواد مخدر مهم است.
عوامل ثانوى و درجه دوم مانند بى كارى، فقر، بى سوادى و حتى مصرف داخلى مخدرات نيز مى توانند سبب شوند تا توليد مواد مخدر افزايش يابد.
در مورد این که چرا امریکا در قسمت قاچاق و مواد مخدر در افغانستان همگاری نمیکند آقای ترکی گفت: «در هيچ جاى استراتيژى ناتو و امريكا به امحاى مواد مخدر پرداخته نشده بدين لحاظ آنرا بخش از ماموريت شان نمى پندارند».
او می گوید که ظاهراً هدف امريكائى ها در افغانستان اكنون خلاصه مى شود به مبارزه با هراس افگنى نه چيز ديگر. گرچند دست آورد هاى در امر مبارزه با دهشت افگنى داشته اند اما در برخى موارد جداً كوتا آمده اند از جمله مهار توليد مواد مخدر و تامين امنيت.
به نشر این مبصر سیاسی شايد بى مورد نباشد اگر ادعا بكنيم كه دو صفوف نيروهاى نظامى امريكا و بريتانيا افرادى هستند كه از مواد مخدر افغانستان پول بدست مياورند.
قابل یادرآوریست که از سال ۲۰۰۶ به این سو در اکادمی ارتقای سطح دانش مسلکی کارمندان وزارت امورد داخله روسیه در چارچوب پروژه روسیه و ناتو بیش از صد ها تن از کارمندان پولیس ارگان های امنیتی وزارت امور داخله افغانستان آموزش دیده اند. و از سال ۲۰۱۲ به این سو در چارچوب پروژه روسیه و جاپان تحت رهبری ملل متحد که تمام مصارف آنرا کشور روسیه می پردازد، همچنین بیش از صد ها تن از کارمندان امنیتی افغان تعلیم دیده اند.
طبق گزارش اکادمی ارتقای سطح دانش مسلکی کارمندان وزارت امورد داخله روسیه این پروژه همچنین ادامه دارد.
