ملاقات تاریخی عربستان سعودی و روسیه برای اسرائیل به چه معنی است

سیت فرانتزمن (Seth J. Frantzman) در روزنامه «The Jerusalem Post»، چاپ اسرائیل می نویسد، سلمان پادشاه عربستان سعودی سفر چهار روزه خود را به مسکو، جای که با رئیس جمهور ولادیمیر پوتین ملاقات نمود، در روز یکشنبه خاتمه بخشید.
این اولین بازدید پادشاه عربستان سعودی از پایتخت روسیه بود، جای که ملاقات سمبولیک و تاریخی صورت گرفت که برای منطقه شرق نزدیک عواقب قابل ملاحظه در قبال خواهد داشت.
در حال حاضر نفوذ ایران در این منطقه نسبت به هر وقت دیگر بزرگ است و از همینرو بازدید پادشاه سعودی برای اسرائیل اهمیت بسا مهم دارد، چون تل ابیب سعی میکند در زمینه تهدیدهای، مربوط به حضور ایران در سوریه و لبنان مانور کند.
آیا در مسکو نگرانی اسرائیل و عربستان سعودی در رابطه با فعالیت های ایران در این منطقه مدنظر خواهد گرفت؟ بهبود مناسبات عربستان سعودی با روسیه در چارچوب کاهش نفوذ امریکا در طول ده ها سال در شرق نزدیک صورت می گیرد.
عربستان سعودی بیش از نیم قرن ستون سیاست امریکا و سیستم ایتلاف ها را در منطقه تشکیل میداد، ولی هنگام زمامداری رئیس جمهور بارک اوباما سعودیان احساس کردند که سیاست امریکا از چارچوب های عنعنوی خود فاصله میگیرد.
در اجلاس گروپ دول G20 که در جنوری سال 2016 برگزار شد، عادل ال جوبیر وزیر خارجه عربستان سعودی اعلام داشت که او میخواهد « مناسبات کشور خود را با روسیه بهبود بخشد» و آن را «دولت بزرگ» نامید. اوباما را زمان دولت شاهی سعودی توهین کرده بود، وقتیکه او به این کشور طی بازدید در اپریل سال 2014 وارد شد — در میدان هوایی از او والی الریاض استقبال نمود، نه شخص پادشاه. طبق برخی اطلاعات، عربستان سعودی و روسیه بزرگترین معامله راجع به صدور تسلیحات از سال 2015 بدینسو مورد بحث قرار میدهند.
بازدید پادشاه سعودی از روسیه در زمان بی مثال برای شرق نزدیک صورت گرفت. انقلابات بعد بهار عربی باید به دموکراسی منجر میشدند، ولی بجای این آنها به علل منازعات در لیبیا و سوریه مبدل گشتند. از نقطه نظر عربستان سعودی، آنها بی نظمی و افراطیت به بار آوردند که شاهی سعودی را تهدید میکنند.
عربستان سعودی در این پروسه در سال 2011 برای آن مداخله نمود، تا از سرنگونی نظام شاهی در بحرین جلوگیری نماید و همچنان در سال 2013 از عمل جنرال عبدالفتاح السیسی که متوجه براندختن سازمان «اخوان المسلمین» از قدرت بود، نیز حمایت نمود. در ابتدا عربستان سعودی از قیام علیه بشار اسد پشتیبانی نمود و امضای خود را در پای اعلامیه کنفرانس بین المللی «ژینیو-1» و فیصله نامه شماره 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد گذاشت که برگزاری انتخابات و دوره انتقالی برای تعویض اسد را پیشبینی میکرد.
عربستان سعودی از انتخاب دونالد ترامپ استقبال نمود و از او در ماه می هنگام برگزاری گردهمایی عربی — اسلامی — امریکایی که در آن نمایندگان 50 دولت اسلامی حضور داشتند، استقبال نمود. ترامپ در این گردهمایی ایران را مورد انتقاد قرار داد.
اسرائیل و عربستان سعودی که منافع مشترک دارند و هردو دولت در باره تهدید ایران در شرق نزدیک، مداخله ایران در سوریه و حمایت از «حزب الله» اظهار نگرانی میکنند.
عربستان سعودی بعد از عقد توافقات طائیف در سال 1989 نقش کلیدی میانجی را در امور لبنان بازی میکند، ولی در برابر چشمان آن «حزب الله» تدریجاً در سیاست لبنان نفوذ میکند.
در دوران زمامداری صدراعظم بینیامین نیتان یاهو اسرائیل روابط خود را با مسکو به وسیله ملاقات های منظم شخصی و صحبت های تیلفونی تحکیم بخشیده است.
اسرائیل اهمیت این امر را خاطرنشان می سازد، تا ایران در سوریه پایگاه های دایمی نداشته باشد و از بابت حضور ایران در نزدیکی ارتفاعات گولان، بطور خاص بعد از آتش بس که به میانجی گیری روسیه، اردن و امریکا عقد شده، نگران می باشد.
زیوی ماگین (Zvi Magen) سفیر اسبق اسرائیل در روسیه و همکار علمی فعلی انستیتوت مطالعات مسایل امنیت ملی (Institute for National Security Studies) میگوید، این « نسبت به بازدید سمبولیک، به مراتب قابل ملاحظه است».
او میگوید:«این فقط بازدید ساده پادشاه عربستان سعودی نیست، این تغییر اعتبار روسیه در این منطقه است». به عقیده او، منازعه سوریه اهمیت مهم دارد، چون روسیه یکجا با ایران مدافعین عمده رژیم اسد هستند، در حال که ایران — دشمن اسرائیل است.
به عقیده زیوی ماگین، عربستان سعودی نقش رهبر جناح سنی در منطقه بازی میکند که صحنه «رقابت جدی» شمرده میشود و آنچه که به اسرائیل مربوط میشود، پس این کشور در پروسه جاری به جانبداری از عربستان سعودی و کشورهای خلیج فارس درگیر می باشد.
مسکو میخواهد یکجا با امریکا در این منطقه به بازیگر مهم مبدل گردد.
به گفته زیوی، روسیه، در ماهیت امر، با پذیرایی از پادشاه سعودی و همچنان همراهان عظیم او با ترکیب 1500 نفر «از دریا عبور نمود».
زیوی ماگین خاطرنشان می سازد، در این آرایش بغرنج در تخته شطرنج با شرکت روسیه، سوریه، ایران و عربستان سعودی اسرائیل بازیگر مهم محسوب نمی شود، ولی یکی از بازگران شمرده میشود».
موصوف افزود:«ما نمی دانیم که نتائیج این بازدید چه خواهند بود، اما، بطور کل، اسرائیل در موضعگیری چندان خوبی قرار ندارد».
هنگام بازدید پادشاه سلمان از مسکو خبرهای منتشر شد که عربستان سعودی پروتوکول نیات راجع به خریداری تسلیحات امضا نموده است. طبق معلومات تلویزیون «العربییه»، الریاض میخواهد مجتمع های راکتی مدافعه هوایی اس-400 را خریداری نماید.
دوکتور یوئیل گوزانسکی (Yoel Guzansky)، همکار علمی ارشد انستیتوت مطالعات مسایل امنیت ملی بطور محتاطانه نسبت به این مساله برخورد میکند و عقیده دارد که تحقق این معامله میتواند زمان زیادی را دربرگیرد.
«از نقطه نظر سمبولیک این بازدید بسیار مهم بود و سمبولیزم (در جهان عرب) اهمیت بسیار زیاد دارد، منجمله برای سعودیان»، — او ضمن خاطرنشان ساختن این مطلب، در عین حال با این موافقه نمود که اسرائیل و عربستان سعودی در سوریه هردو میخواهند فعالیت های ایران را محدود سازند.
به گفته او، برای آنف تا روسان سعی نمایند حضور ایران را در سوریه محدود سازند، سعودیان «میخواهند به روسیه سرمایه گذاری ها، بشمول کمک در ایجاد فوند سرمایه گذاری، پیشنهاد کنند و این بهای آن است که آنها از میخواهند در سوریه انجام دهند».
گوزانسکی خاطرنشان ساخت:« برعلاوه این، سعودیان در سوریه به سرمایه گذاری های خود در بازسازی سوریه علاقمند می باشند و آنها میتوانند این کار را در مناطق سنی نشین انجام دهند و بدین ترتیب از باشندگان سنی حمایت نمایند».
شاید، این کار در بدل قطع حمایت عربستان سعودی از برخی گروه های شورشی افراطی صورت گیرد.
عربستان سعودی می داند که رژیم مورد حمایت روسیه و ایران در حال حاضر پیروز میشود.
گوزانسکی افزود:«اسد برای مدت زمان رئیس جمهور باقی خواهد ماند و از همینرو (عربستان سعودی) سعی مینماید خطرات را کاهش دهد و تلفات را کم سازد».
بازیگر دیگر در این پروسه امریکا محسوب میشود. ترامپ سیاست جدید نسبت به ایران را مورد بحث قرار میدهد و، ممکن، او از معامله با ایران صرفنظر نماید و یا لشکر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را سازمان تروریستی اعلام کند. امریکا سعی مینماید عربستان سعودی را به مثابه متحد خود نگهدارد و در واشنگتن هنگام بازدید پادشاه سعودی از مسکو اعلام گردید که الریاض مبلغ 15 میلیارد دالر جهت خریداری سیستم ضد راکتی THAAD مصرف میکند.
گوزانسکی می افزاید:«نباید این نقطه را فراموش کرد که امریکا و سعودیان مناسبات نزدیک دارند، چون روسیه نمی تواند امریکای باثبات را در خلیج فارس تعویض کند، پس آنها (عربستان سعودی) چال های خود را بیمه میکند و دستاوردهای معین در سوریه دارد».
برای روسیه ملاقات صورت گرفته ثبوت نقش افزایش یافته مسکو در شرق نزدیک به مثابه معامله گر بانفوذ سیاسی شمرده میشود.
عربستان سعودی خواهان ثبات در منطقه بعد از شش سال بی نظمی در عراق، سوریه و جای های دیگر می باشد. برای این کار این کشور بر آن خطر اعتراف میکند که گروه های افراطی به بار می آورند که آتش جنگ داخلی را مشتعل می سازد. این کار میتواند به گذشت ها در سوریه منجر شود و در نتیجه اسد بر سر قدرت باقی خواهد ماند و مقامات عربستان سعودی پذیرفتن اسد را در جمع جهان عرب در بدل کاهش نفوذ ایران پیشنهاد خواهد کرد.
این کار با اهداف سعودیان که از کاهش نفوذ ایران در لبنان، یمن و عراق تشکیل شده، مطابقت دارد.
روسیه منفعت به دست خواهد آورد، چون آن را خلاق مدبر ثبات در منطقه میدانند. آنچه که به اسرائیل مربوط میشود، پس برای آن این انکشاف مساعد حوادث به شرط کسب تضمین آن خواهد بود که مسکو بازهم نگرانی های اسرائیل را مدنظر خواهد گرفت و تل ابیب بدون توجه در نتیجه بهبود مناسبات سعودیان با مسکو باقی نخواهد ماند.