سموئیل رامانی (Samuel Ramani) در مقاله منتشره در نشریه «The Diplomat»، چاپ جاپان می نویسد، در تاریخ 15 اگست سال 2017 ضمیر قبولوف نماینده خاص رئیس جمهور ولادیمیر پوتین در باره افغانستان ایالات متحده امریکا را به خارج نمودن نیروهای خود از افغانستان و پایان دادن به عملیات ثبات بخشیدن در این کشور جنگ زده که 16 سال قبل آغاز شده، دعوت نمود. بیانات شدیدالحن قبولوف در باره محکوم نمودن جنگ امریکا در افغانستان را نمایندگان مجلس فوقانی پارلمان روسیه، مانند الکسی پوشکوف، عالی ارزیابی کردند. آنها اعلام داشتند که امریکا جنگ در افغانستان را نسبت استعمال دیوانه وار قوه توسط رئیس جمهور جورج بوش و ناتوانی رئیس جمهور اوباما در مورد قطع این جنگ، باخته است.
اگرچه سیاستمداران روسیه جنگ امریکا را در افغانستان مورد انتقاد قرار میدهند، تحلیل دقیق استراتیژی مسکو در این کشور نشان دهنده آنست که حضور نیروهای امریکا در سرزمین افغانستان با منافع استراتیژیک روسیه مطابقت دارد و حتی به پیشبرد آنها مساعدت میکند. باوجود اعلامیه اخیر راجع به عکس موضوع، قبولوف، طی مصاحبه با آژانس «انتیرفاکس» در ماه جنوری سال 2017، بر این واقعیت جیوپولیتیکی اعتراف نمود و گفت که اگر ایالات متحده امریکا نیروهای خود را از ناحیه منازعه خارج سازد، در افغانستان «همه چیز فرو خواهد پاشید».
در روشنی اعلامیه های دیگر قبولوف میتوان اظهار داشت که فیصله اتخاذ شده مورخ 21 اگست دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا راجع به توسعه عملیات ضدتروریستی در افغانستان به روسیه با شرایط آن در مورد ثبات بخشیدن اوضاع در این کشور کمک میکند، آنهم در دو جهت فوق العاده مهم. اول اینکه، فیصله ترامپ در مورد حفظ حضور نظامی امریکا در افغانستان به روسیه امکان اثرگذاری بر اوضاع در این دولت به وسیله فشار دیپلوماتیک بر واشنگتن، نه به طریق استقرار قطعات نظامی خود در آنجا، فراهم می سازد. دوم اینکه، رهبری سیاسی روسیه فکر میکند که افزایش حضور نظامی امریکا در این کشور مانع اشغال اراضی جدید توسط طالبان میگردد که نسبت آن این جنبش به مرور زمان از نظریه حل سیاسی و قطع جنگ پیشنهادی روسیه در افغانستان حمایت خواهد کرد.
فشار دیپلوماتیک روسیه بر نیروهای امریکایی در افغانستان
فیصله اداره ترامپ در مورد اعزام تعداد اضافی نیروها با تعداد ذکرنشده به افغانستان به نفع روسیه است و با منافع آن مطابقت دارد، چون در این کشور میتوان عملیات ضد تروریستی موئثر را بدون بکاربرد نیروهای روسیه انجام داد. اگرچه فعالیت روسیه در افغانستان به دیپلوماسی کثیرالجانبه و همچنان ارسال سلاح به فرکسیون های کاملاً مختلف خلاصه میشود، سیاستمداران کرملن بصورت روز افزون در باره معقولیت اعزام نیرو به این کشور صحبت میکنند.
در اعلامیه های عامه سیاستمداران روسیه و آسیای مرکزی اکثراً پیشبینی ها راجع به دورنمای مداخله نظامی روسیه در افغانستان به گوش میرسند. در تاریخ 28 جون الماس بیک آتمبایف رئیس جمهور قرغزستان گشودن پایگاه نو نظامی برای دفاع از قرغزستان در برابر نفوذ روزافزون طالبان در افغانستان پیشنهاد نمود. قبولوف که چندی قبل اعلام داشت که نسبت تقویت حضور گروه «دولت اسلامی» (داعش — سازمان تروریستی ممنوع در روسیه — تبصره مدیریت مسوول) در این کشور جنگ زده مسکو با ضرورت عزام نظامیان خود به آنجا مواجه خواهد شد، سخنان او را تائید میکند.
باوجود سخنان هرچه بیشتر جنگجویانه قبولوف، مداخله نظامی روسیه در افغانستان مانند گذشته بی حد غیردلخواه می باشد. طوریکه عتیق الله امرخیل جنرال متقاعد نیروی هوایی افغانستان چندی قبل طی مصاحبه اظهار داشت، قوماندانی نظامی روسیه عقیده دارد که مداخله در افغانستان به تشدید تشنج در قوای اردوی روسیه منجر خواهد شد و منابع ارزشمند از کمپاین هوایی آن در باره حمایت از بشار اسد در سوریه منحرف می سازد.
خاطرات سنگین راجع به جنگ شوروی در افغانستان که از سال 1979 تا 1988 دوام داشت، همچنان ضامن آن محسوب میشود که جامعه روسیه با اعزام نیرو به این کشور شدیداً مخالفت خواهد کرد. طوریکه به من در سال 2015 هنگام مصاحبه لیف گودکوف مدیر مرکز لیوادا — سنتر گفت، بی تفاوتی جامعه روسیه نسبت به بحران سیاسی در شرق نزدیک و در جنوب آسیا نتیجه پایدار عواقب مداخله غم انگیز نظامی مسکو در افغانستان می باشد. از همینرو استراتیژی پوتین در افغانستان کمافی سابق بر اثرگذاری غیرمستقیم بر سیاست واشنگتن استوار است، نه بر اعزام نظامیان روسیه به این کشور.
عنصر کلیدی چنین ستراتیژی فشار غیرمستقیم اظهارات راجع به تهدید اتخاذ اقدامات جوابیه نظامی یا استقرار متقابل قوا و وسایل در آن صورت محسوب میشود، اگر واشنگتن در استراتیژی افغانی خود منافع امنیتی روسیه را مدنظر نه گیرد. تلاش اداره ترامپ در مورد جلوگیری از جنگ مستقیم بین روسیه و امریکا در افغانستان میتواند نظامیان امریکایی را به این امر متقاعد سازد که در پروسه حل بحران سیاسی افغانستان باید همچنان مسایل دارای اهمیت بزرگ استراتیژیک برای روسیه نیز حل نمایند.
رهبران روسیه فکر میکنند که با تهدیدنمودن به اقدامات جوابیه نظامی، آنها خواهند توانست نظامیان امریکایی را به جلوگیری از پروازهای طیارات بدون علایم مشخصه که برای داعش سلاح می آورند و همچنان به افزایش تلاش ها جهت محدودساختن ترافیک مواد مخدره در منطقه جامعه دول مستقل متقاعد خواهند ساخت. چون اداره ترامپ جهت ایجاد موانع برای طالبان در مورد کسب عواید از تجارت غیرقانونی مواد مخدر افغانستان سعی می ورزد و همچنان میخواهد با تروریزم در این کشور مبارزه نماید، استراتیژی فشار غیرمستقیم روسیه با مرور زمان به استراتیژی عمده برای همکاری تاکتیکی در باره مسایل مبدل خواهد گشت که مورد علاقمندی مشترک دو طرف قرار دارند.
مساعی روسیه در باره جلوگیری از نفوذ طالبان در افغانستان
فعالیت های هرچه بیشتر تجاوزگرانه امریکا در باره جلوگیری از توسعه طلبی ارضی طالبان نیز با منافع روسیه مطابقت دارند، اگرچه مسکو در ماه های اخیر همکاری دیپلوماتیک و نظامی با این سازمان افراطی سنی مذهب تقویت میکند. جلوگیری از توسعه طلبی ارضی طالبان با منافع دراز مدت مسکو مطابقت دارد، به خاطر که عدم موجودیت پیشرفت یا شکست در صحنه نبرد میتواند رهبری طالبان را به پذیرفتن پیشنهادات روسیه راجع به حل سیاسی در افغانستان و قطع جنگ متقاعد سازد.
استراتیژی نو افغانی ترامپ توجه رهبری روسیه را بخود جلب نموده، چون مسکو مانند گذشته از رابطه طالبان با سازمان های تروریستی نگران می باشد که بر آنها شک همدستی با طالبان وجود دارد و محکمه عالی فدراسیون روسیه قبلاً در فبروری سال 2003 طالبان (ممنوع در روسیه — تبصره مدیریت مسوول) را در فهرست سازمان های تروریستی شامل ساخته است.
اگر امریکا فشار خود را بر پاکستان برای آن افزایش دهد، تا آنکشور تام روابط با طالبان را قطع کند، پس واشنگتن به حفظ استراتیژی توازن در آسیای جنوبی روسیه کمک خواهد کرد. چون هند در چهره طالبان وسیله نیروی پاکستان در افغانستان مشاهد میکند، پس دهلی نو میتواند راه تقویت همکاری اقتصادی و نظامی با کابل را در پیش گیرد، تا مانع دستیابی طالبان بر پیروزی نظامی گردد.
اگر ترامپ به مجبورساختن پاکستان در مورد قطع روابط با سازمان های تروریستی منطقوی قادر نشود، پس مسکو مجبور خواهد بود به صورت یک جانبه از اسلام آباد به خاطری فاصله گیرد، تا دهلی نو را به مطمئین بودن خود به مثابه شریک در مسایل امنیتی متقاعد سازد.
چنین سناریو برای امنیت روسیه کاملاً خطرناک ثابت خواهد شد، چون پاکستان با افراطیون سنی در چیچنیا روابط نزدیک حفظ میکند و میتواند در آن صورت دست به اقدامات جوابیه بزند، اگر تنش بین مسکو و اسلام آباد بر سر افغانستان تقویت شود. و برخلاف، اگر استراتیژی افغانی ترامپ بطور کامل تحقق یابد و همکاری امریکا — پاکستان در مورد مسایل امنیتی انکشاف خواهد یافت، پس روسیه میتواند از منازعه بالقوه دیپلوماتیک با پاکستان جلوگیری نماید.
سموئیل رامانی در اخیر مینویسد، اگرچه رهبران کرملن اکثراً واشنگتن را به خاطر فعالیت های آن در مورد حل بحران افغانستان انتقاد میکنند و خروج نیروهای امریکایی را از افغانستان مطالبه میکند، تحلیل دقیق منافع استراتیژیک روسیه نشان میدهد که استراتیژی نو ترامپ در این کشور میتواند به روسیه در مورد تحکیم آن در آنجا در مواضع به مثابه بازیگر مهم کمک نماید. در نتیجه، رهبری سیاسی روسیه، اصلاً، نمی خواهد با فیصله ترامپ راجع به حفظ و تقویت انتخابی حضور نظامی امریکا در افغانستان در دورنمای قابل پیشبینی موافقه نماید.
