هینریک و هیل ستوب (Henrik og Helle Stub) در مجله علمی «Videnskab» دنمارک می نویسند، بیائید به 40 سال قبل به سال 1965 برگردیم ، وقتیکه مسابقه فعال به خاطر مقام اول در نشست بر روی مهتاب در جریان بود و ناسا پول و اطمینان در باره تحقق رویای بزرگ داشت.
در آن وقت هیچکس راجع به «ووئیجر» فکر هم نمی کرد، به خاطر که همه عقیده داشتند که تخنیک فضایی برای سفر به طول چندین میلیارد کیلومتر در خارج از محدوده نظام شمسی آماده نمی باشد.
ولی پول برای دعوت ریاضی دانان جوان و دارای دورنمای خوب که در مرکز بزرگ تحقیقاتی در کالیفورونیا JPL مصروف کارهای علمی بودند، وجود داشت و دو دانشمند از این گروپ ریاضی دانان اساس را برای طراحی نمودن «ووئیجر» ایجاد کردند.
مایکل مینوویچ (Michael Minovich) و گیری فلیندراو (Gary Flandro) در مورد تحقیق تمام مسیرهای ممکنه پرواز زوندهای فضایی در نظام شمسی وظیفه دریافت کردند. این تحقیق تحت شعار «پیشبینی محتاطانه به موقع» بود که باید تا آن لحظه دوام میکرد، تا تخنیک راکتی به سطح لازم انکشاف نه رسد.
هیچکس بر کدام نتائیج بسیار بزرگ حساب نمی کرد، ولی این دو ریاضی دان معلوم کردند که در دوران از سال 1976 تا 1979 امکان بی نظیر برای پرتاب زوند فضایی به پرواز به نزدیکی چهار سیاره بدون مصرف زیاد مواد سوخت وجود دارد. این امکان بود که یکبار در 176 سال بوجود می آید. در همین سه سال سیارات طوری قرار میگیرند که میتوان جاذبه یک سیاره را برای پرواز زوند بسوی سیاره دیگر استفاده کرد.
این کشف موفقانه بود. آخرین بار این کار در سال 1801، وقتیکه ما مصروف جنگ با ناپیلیون و نبرد بحری کوپنهاگن بودیم، صورت گرفته بود. بار دیگر این واقعه در سال 2153 رخ خواهد داد.
ناسا این امکان را از دست نداد: به سرعت پلان ماموریت بزرگ در نظام شمسی طرح ریزی شد.
ارسال حداقل چهار زوند فضایی و برعلاوه این تحقیق سیاره دوردست پلوتون، پلان شده بود. در سال های 1976-77 روان کردن دو زوند به مشتری، زحل و پلوتون و در سال 1979 — دو زوند دیگر به مشتری، اورانوس و نیپتون پلان شده بود.
ولی کانگرس امریکا نسبت گرانی این پروژه فقط برای تحقیق مشتری و زحل پول تخصیص داد.
ناسا برای «سفر بزرگ» آمادگی میگیرد
سفینه «ووئیجر-1» دقیقاً پلان رسمی اجرا میکرد که فقط به سفر به مشتری و زحل محدود میشد و امکان مطالعه قمر مشتری و قمر زحل بنام تیتان را فراهم ساخت.
دانشمندان پلان احتیاطی «ووئیجر-2» در نظر داشتند. که برخلاف «ووئیجر-1» به دو سیاره نه، بلکه به هرچهار سیاره پرواز کرده میتوانست.
سفینه «ووئیجر-2» در تاریخ 20 اگست سال 1965 پرتاب شده بود، اگرچه این زوند بطی بود، ولی بازهم سرعت آن به 52 هزار کیلومتر در ساعت رسید که در نتیجه طی مدت زمان 10 ساعت در جوار مهتاب عبور نمود.
سفینه «ووئیجر-2» خاموش بود
اولین عکس العمل گذار «ووئیجر-2» به دستگاه آخذه عمده بود، ولی این دستگاه در آن لحظه کاملاً تخریب شد. در نتیجه ناسا از امکان دادن قومانده ها به زوند فضایی محروم گردید.
سفینه «ووئیجر» اولین تصاویر را به زمین ارسال میکند
در مارچ سال 1979 سفینه «ووئیجر-1» به مشتری رسید و دانشمندان از دیدن تصاویر عجیب حیرت زده شدند که به مرکز ارسال شده بودند: ابر و لکه های سرخ در مشتری و قمر نارنجی اییو و قمر موسوم به اروپا که بطور کامل توسط یخ پوشانیده شده بود، در تصاویر دیده میشدند.
دانشمندان زمان دانستند که مفهوم «Instant Science» (علم آنی) چیست، وقتیکه ژورنالیستان در JPL راساً در مورد دادن توضیحات راجع به تصاویر خواهش بعمل آوردند که فقط چند ساعت قبل ارسال شده بودند و از همینرو دقیقاً تعبیر و تفسیر نشده بودند.
نیروهای مد و جذر و فعالیت آتشفشانی
در نتیجه مطالعه تصاویر بلافاصله در مورد فعالیت آتشفشان حدس و گمان ها بوجود آمدند، ولی دانشمندان که این تصاویر را مطالعه کرده میتوانستند، رخصتی رفته بودند. از همینرو سه روز کامل، قبل از آن که ناسا در مورد چیزی را معلومات دهد، انتظار کشیدند و در نتیجه اولین آتشفشان های فعال در خارج از زمین کشف شدند.
این خبر برای سه دانشمند امریکایی اهمیت خاص داشت. فقط یک هفته قبل آنها در مجله Science مقاله منتشر ساخته بودند که در آن موجودیت آتشفشان ها به مثابه نتیجه عملکرد نیروهای قوی مد و جذر مشتری و اقمار همجوار موسوم به اروپا و گانیمید، پیشبینی کرده بودند.
چهار ماه بعد سفینه «ووئیجر-2» به مشتری نزدیک شد. حالا دانشمندان برای نظارت بر آتشفشان ها در اییو و دیدن دقیق سطح یخ زده قمر موسوم به اروپا آماده بودند. در حال حاضر نظر وجود دارد که این سطح یخ بحرا را پوشانید که عمق آن تا 100 کیلو متر میرسد و شاید در آن زندگی وجود داشته باشد.
سفینه «ووئیجر-1» به نزدیکی تیتان پرواز میکند
زمان آرام قبل از پرواز سفینه «ووئیجر-1» به سیاره زحل در نوامبر سال 1980 فرا رسید. دانشمندان میتوانستند به آرامی با وجد تصاویر عجیب از سیاره زحل را مشاهده و مطالعه نمایند. ولی انتظارات بزرگ به پرواز سفینه در نزدیکی تیتان بسته بودند. این پرواز در نزدیکی تیتان امکان پرواز «ووئیجر-1» را به سیارات اورانوس و نیپتون مستثنی ساخت. ولی باوجود این همه، اتموسفییر تیتان مطالعه شده که توسط ابرهای نارنجی پوشانیده شده و فشار در آن 6،1 مرتبه نسبت به زمین بیشتر است. تحقیقات بعدی نشان دادند که رنگ نارنجی ابرهای تیتان نتیجه تابش آفتاب بر ابرهای گاز میتان می باشد و درجه حرارت روی قمر تیتان تا منفی 180 درجه میرسد.
سفینه های «ووئیجر-1» و «ووئیجر-2» پرواز به سیارات دوردست نظام شمسی ادامه میدهند. در اگست سال 1989 سفینه «ووئیجر-2» به نیپتون — آخرین هدف «سفر بزرگ» پرواز نمود که کانگرس هیچگاه اجازه آن را نمی داد.
این بار صحبت بر سر جشن واقعی در پسادن، جای که مرکز JPL قرار دارد، مطرح بود. در آن هزاران نفر شرکت ورزیدند که با تصاویر زیبای آسمان نیلوگن نیپتون با ابرهای سفید مزین شده بودند، تقدیر شدند که بصورت طوفانی با سرعت 2000 کیلومتر در ساعت فرستاده میشدند.
دانشمندان به حفظ تماس با هردو زوند فضایی تا سال 2025 امیدوارند. این دو زوند تقریباً نمایندگان دایمی بشریت شمرده میشوند، اگرچه گمان نمیرود که آنها را کدام مدنیت دیگر پیدا خواهد کرد.
پیام باشندگان زمین
هردو سفینه «ووئیجر» با خود پیام باشندگان زمین را حمل میکنند که در روی ورقه 30 سانتی متری پوشیده شده توسط طلا نوشته شده و در داخل آنها نصب شده است.
این پیام توسط کمیسیون تحت رهبری کارل ساگان (Carl Sagan, 1934 — 1996) ترتیب شده است. اگرچه احتمال این که این سفینه ها کدام وقتی یافت خواهند شد، بسیار کم است، پس این پیام را به مثابه پیام به خود ما تلقی کرده میتوانیم.
