جنگ در قره باغ به جنگ بین دول مبدل گشته میتواند

در مطلب منتشره در نشریه «Aftenposten» چاپ ناروی سخنان یینیک 57 ساله باشنده قریه سرحدی نیرکین کارمیراخپیور چنین نقل شده:«قاعده تاً، آنها شام دست به آتشباری می زنند. ما آنگاه به زیرزمینی پائین میشویم و انتظار میکشیم».
در فاصله دوصد متری خانه ویران شده یینیک مواضع آذربایجان قرار دارند.
جمع آوری حاصلات زردالو، انگور و انار در این دره ها مرگبار ثابت شده میتواند. در هر هفته در امتداد سرحد بین دو جناح دشمنان خونی مردم توسط تفنگچه ها، ماشیندار، بمب ها و توپخانه کشته میشوند.
یینیک میگوید:«ما در باغ در ان سوی خانه محصولات مورد نیاز خود را کشت می کنیم».
وضع بسیار خطرناک طی 23 سال اخیر
میتوان پیشبینی کرد که اگر جنگ آغاز شود، این به جنگ بسیار خطرناک مبدل گشته میتواند. روسیه و ترکیه کشور عضو ناتو در دوطرف مختلف خط جبهه قرار خواهند گرفت.
گروپ بین المللی بحران «International Crisis Group» در گزارش اخیر خود تصریح کرده:«ارمنستان و آذربایجان به جنگ، نسبت به هروقت دیگر بعد از سال 1994، نزدیک می باشند».
هردو کشور اردوهای شان را به کمک خریداری سلاح از روسیه که از مدرک فروش سلاح به هردو طرف میلیاردها دالر بدست می آورد، عصری ساخته اند. همه مذاکرات راجع به صلح متوقف ساخته شده و هردو طرف معتقدند که جنگ ناگزیر است. رئیس جمهور آذربایجان در مورد بازگرداندن کنترول بر قرباغ به همه شیوه های ممکن وعده داده است. رهبران هردو کشور از حمایت مردم خود برخوردارند و به دامن زدن به موج احساسات وطنپرستی تشنه انتقام گیری هستند.
وقتیکه تیم Aftenposten در مسیر راه های پرخم و پیچ در امتداد سرحد ارمنستان و آذربایجان به قریه بیرد روان شد، همسایگان به ما شکل کاملاً روشن مشوره دادند که نباید توقف کرد.
اگرچه ما در فاصله 11 میلی (یک میل ناروی با 10 کیلومتر برابر است — تبصره مدیریت مسوول) از جمهوری شورشی قره باغ، در جوار جنگ خاموش شده قرار داریم، ولی در اینجا در بین مناظر بسیار زیبا نیز بوی جنگ به مشام میرسد.
خانه های خالی از سکنه با نشانه های شلیک مرمی در دو طرف راه نشان میدهند که جنگ از اینجا در فاصله شلیک مرمی قرار دارد. کوه ها به ارمنستان و منطقه هموار به آذربایجان تعلق دارد.
ما بصورت ناگهانی در بازار صدای شلیک گلوله شنیدیم.
انائیت بادلیان به ما گفت:« نترسید. اینها از خود هستند. ما همه، کسانی که در اینجا زندگی میکنیم، صداها را تشخیص کرده میتوانیم».
او و شوهرش ما را بدرقه میکردند و پافشاری میکردند که ما در موتر «لادای» سفید کهنه آنها سفر نمائیم. شوهرش داوید به ما گفت:«آنگاه رفقای ما خواهند دانست که ما — دوستان هستیم».
در هفته گذشته مادرکلان —آذربایجانی و نواسه او در نتیجه آتش توپخانه ارمنستان در قریه نزدیک سرحد با قره باغ کشته شدند. ولی ارمنان میگویند که هدف آنها توپخانه آذربایجان بود، ولی آذربایجان جمهوری ناشناخته شده شورشی را به تحریکات متهم می سازد.
صبح روز جمعه، مورخ 7 جولای — وقتیکه رهبران جهان اجلاس «بیست گانه بزرگ» را برگزار کردند — آذربایجان اردوی خود را به حالت آماده باش فوق العاده درآورده و مواضع ارمنان را هدف آتشباری قرار داد.
در مورد منازعه قره باغ ترکیه و روسیه موضعگیری های مختلف دارند. بسیاری ها به این نقطه اشاره میکنند که از جنگ نو آذربایجان با اردوی آن که با سلاح های عصری تجهیز شده، نفوس و منابع زیاد دارد که بطور قابل ملاحظه از تمام بودجه دولتی ارمنستان بیشتر است، نفع خواهد برد.
خبرگزاریAzerNews آذربایجان در هفته گذشته نوشته، «ارمنستان در سال 2100 از سکنه خالی خواهد شد». هردو کشور جنگ شدید تبلیغاتی پیش می برند.
به هراندازه که منازعه در وضع منجمد باقی می ماند، به همان اندازه ارمنان مواضع خود را تحکیم می بخشند و به همان اندازه این احتمال تقویت شده میرود که آذربایجان آن مناطق را برگردانده نخواهد توانست که در جریان جنگ سال های 1992 — 1994 از دست داده بود.
باید گفت، روسیه بیشتر از همه به حل عادلانه این منازعه علاقمند است. روسیه در ارمنستان پایگاه نظامی دارد و ارمنستان و همچنان آذربایجان متحدین ستراتیژیک خود میداند. تشدید منازعه به هیچ وجه به نفع روسیه نیست.
منازعه قره باغ
قره باغ را ستالین در سال 1923 به آذربایجان داده بود. در سال 1989 بخش اعظم باشندگان این منطقه (4،76%) را ارمنان تشکیل میداد.
بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی رویارویی اتنیکی در این منطقه تشدید گردید. در سال 1991 آذربایجان اعلام استقلال نمود و خودمختاری قره باغ را ملغا ساخت. ارامنه ساکن قره باغ پیوستن به ارمنستان را مطالبه کردند.
جنگ سال های 1992 — 1994 به بهای کشته شدن 20 تا 35 هزار نفر و آواره شدن یک میلیون نفر تمام شد.
در حال حاضر قره باغ از نقطه نظر اقتصادی و نظامی از طرف ارمنستان اداره میشود، اما از نقطه نظر جامعه بین المللی جز خاک آذربایجان شمرده میشود.
جنگ نو در قره باغ میتواند پای روسیه و ترکیه، کشور عضو ناتو را به این منازعه بکشاند.
جنگ راه حل این منازعه نیست. هر جنگ بالاخره به صلح خاتمه می یابد. در این منطقه بیشتر از همه زنان و اطفال صدمه می بینند.
انائیت یکجا با فوند Homeland Development Initiative Foundation و قونسل های افتخاری ناروی و فنلند تیموتی سترتیت (Timothy Straight) مرکز کمک به زنان تاسیس کرده و برای 40 زن کار تامین نموده است.
ستریت به ارمنستان از طریق سازمان بشری 18 سال قبل آمده بود، ولی، وقتیکه سازمان او به مناطق دیگر جنگ زده رفت، او به باقی ماندن در ارمنستان ترجیح داد.
مناسبات بین ترکیه و ارمنستان نسبت «نسل کشی» ارمنان در سال های 1915-1923، وقتیکه نظر به آمار مختلف از یک تا یک نیم میلیون ارمنی کشته شدند، به حالت عادی برنگشته اند.
انائیت میگوید: «ما اساس کامل برای هراس از نابودشدن داریم. ولی من از جمله کسانی هستم که عقیده دارند که منازعه را نمی توان توسط سلاح حل کرد».