فرصت ماهی‌گیری برای احزاب فرصت‌طلب از فضای التهابی موجود

تنش‌های جدید سیاسی و اجتماعی پس از تیراندازی نیروهای امنیتی علیه تظاهرات‌کنندگان روز جمعه هفته گذشته‌ به وجود آمد. اکثریت این تظاهرات کنندگان را که حامیان حزب جمعیت یکی از احزاب باسابقه جهادی تشکیل می‌دادند، از سوی نیروهای امنیتی هدف تیراندازی قرار گرفته که در نتیجه چند تن از معترضان به شمول پسر معاون اول مجلس سنا کشته شده و تعدادی هم‌ زخمی شدند. بدنبال این حادثه خونین، جمعی از سران جمعیت در مراسم تشییع جنازه پسر معاون اول مجلس هدف حملات انتحاری قرار گرفته که در نتیجه آن نیز شماری از شرکت‌کنندگان این مراسم کشته و زخمی شدند.
بدنبال این دو رویداد، حزب جمعیت که خود را شریک قدرت در حکومت وحدت ملی می‌داند، برخی از مقام‌های امنیتی را متهم توطئه علیه اعضا و سران این حزب کرده و خواستار برکناری شماری از مقام‌های امنیتی به ویژه محمدحنیف اتمر مشاور امنیت ملی اشرف‌غنی رییس‌جمهور شدند.
درخواست برکناری حنیف اتمر و دیگر مقام‌های امنیتی از سوی صلاح‌الدین ربانی وزیر امور خارجه و سرپرست حزب جمعیت مطرح شد. آقای ربانی هم‌چنین مدعی شد که ترور اعضای حزب جمعیت از انفرادی به دسته‌جمعی تغییر کرده است.
همزمان با ادامه‌ی تنش‌های سیاسی، شماری از هواداران حزب جمعیت در برخی از چهار راهی‌های مهم شرکت کابل خیمه‌های تحصن برپا کرده و خواستار کناره‌گیری رهبران حکومت وحدت ملی شده‌اند.
زمانی که قصاب دلسوز مردم می‌شود
اما، در این میان برخی از احزاب سیاسی و جهادی به نحوی تلاش دارند تا از فضای التهابی موجود نفع خود را ببرند. حزب اسلامی به رهبری گلبدین‌ حکمتیار که به تازگی دست از مخالفت‌های مسلحانه علیه دولت افغانستان برداشته است، در واکنش به ادامه‌ی اعتراضات خیابانی جانب حکومت را گرفت. گلبدین حکمتیار رهبر این حزب، روز پنج‌شنبه در نخستین کنفرانس خبری خود پس از پیوستن به روند صلح، با اظهارات هشدارآمیز علیه معترضان خیابانی، تلاش کرد تا دیدگاه‌هایش را از موضع شهروندان افغانستان بیان کند. او چندین بار در اظهارات خود گفت که اعتراض به عملکرد مقام‌های دولتی و حکومت حق شهروندان است، اما افزود که معترضان نباید برای دیگر شهروندان مانع و مشکلی خلق کند.
گلبدین حکمتیار در حالی خود را ظاهرا دلسوز مردم جلوه می‌دهد که همین تا چند ماه قبل عملا علیه دولت و شهروندان افغانستان می‌جنگید. او از زمان حضور نیروهای بین‌المللی در افغانستان تا چند ماه پیش بخشی از گروه‌های مسلح مخالف دولت به شمار می‌رفت. حکتمیار که در میان شهروان افغانستان به عنوان «قصاب کابل» نیز شناخته می‌شود، قبلا حکومت افغانستان را دست‌نشانده می‌خواند اما در اظهارات روز پنج‌شنبه خود گفت که از نظام موجود به عنوان یک واقعیت «تلخ» حمایت می‌کند. رهبر حزب اسلامی هم‌چنین علیه کسانی که به گفته او در صدد سقوط نظام هستند، هشدار داد و گفت که او اجازه‌ی چنین کاری را نمی‌دهد.
رهبر حزب اسلامی با بیان دیدگاه و موضع‌اش در باره تنش‌های موجود در کشور، از یک سو خواست تا دل حکومت به ویژه رییس‌جمهور اشرف‌غنی را خوش بسازد و از جانب دیگر به بیشتر شدن التهاب وضعیت موجود کمک کرد. گلبدین حکمتیار در ایجاد تفرقه‌های سیاسی و اجتماعی از مهارت خوبی برخوردار است و آن طوری که برخی از آگاهان می‌گویند حکمتیار هرگاه طرف گروه و یا حکومتی را گرفته، به سقوط ویا تضعیف آن منجر شده است. رهبر حزب اسلامی شرایط موجود را برای نفع بردن مساعد دیده است و ایجاد فاصله بیشتر میان حکومت و حزب جمعیت می‌تواند از موقف بهتری برخوردار شود.
به نظر می‌رسد که گلبدین حکمتیار پیش‌بینی کرده که هرگاه اشرف‌غنی از سوی سران جمعیت بیشتر تحت فشار قرار گیرد، به او نزدیک‌تر می‌شود. از سویی هم اشرف‌غنی نیز حزب اسلامی را برای تقویت موضع‌اش از کوه پایین کرد.
هم‌چنین برخی از احزاب ناشناخته دیگر نیز با حمایت از موضع حکومت در برابر معترضان، تلاش دارند تا خود را به حکومت نزدیک سازند. هرچند حکومت افغانستان نیز انتظار دارند تا برخی از احزاب سیاسی و نهادهای غیرسیاسی از موضع‌اش در برابر معترضان حمایت کنند. طی چند روز اخیر، چندین حزب سیاسی و جهادی به پای حکومت ایستاده و درخواست معترضان برای برکناری مقام‌های امنیتی به ویژه مشاور امنیت ملی رییس‌جمهور را غیرمنطقی و حتا «غیراسلامی» توصیف کرده‌اند.
شهروندان افغانستان از احزاب سیاسی و جهادی خاطره‌های چندان خوشی ندارند؛ زیرا احزاب در هر شرایطی با مکدر شدن فضای سیاسی و اجتماعی به نفع خود استفاده کرده‌اند. با التهابی شدن فضای موجود نیز، برخی از آگاهان می‌گویند که اکنون فرصت ماهی‌گیری برای احزاب مساعد شده است.
ظاهر قدیر از اعضای مجلس نمایندگان، می‌گوید که با تنش‌های موجود، احزاب سیاسی نیز بازی‌های عجیب و غریبی را آغاز کرده‌اند. به گفته او، این احزاب کوشش می‌کنند تا آب را بیشتر گل‌‌آلود ساخته و ماهی بگیرند. آقای قدیر معتقد است که موضع‌گیری‌های چندگانه احزاب در قبال تنش‌های موجود می‌تواند شرایط را بدتر و دشوارتر سازد.
ربابه پروانی دیگر عضو مجلس نمایندگان نیز، می‌گوید که موضع‌گیری‌های اخیر احزاب به حل تنش‌های موجود در افغانستان نخواهد کرد. خانم پروانی گفت: «ما در سال‌های گذشته تجربه بسیار خوب از احزاب گرفتیم، اما متاسفانه احزابی که امروز در افغانستان فعالیت دارند، هیچ‌گونه دست‌آورد ندارند و فقط دنبال این هستند که چه وقت آب گل‌آلود می‌شود تا به نفع خود بهره‌برداری کنند.»
در افغانستان اکثریت احزاب سیاسی و غیرسیاسی قومی و سمتی اند و از همین رو، کمتر شهروندان این کشور به موضع‌گیری‌های احزاب به دیده‌ی مثبت می‌‌نگریند.

نویسنده: دای‌فولادی