طرح کمیسیون انتخابات برای حل مشکلات حوزه‌های انتخاباتی و کارت‌های رای‌دهی

در قانون جدید انتخابات افغانستان که براساس یک فرمان رییس جمهور نافذ شد، در آن مساله تعیین حوزه‌های انتخاباتی در انتخابات پارلمانی بدوش خود کمیسیون مستقل انتخابات گذاشته است. در انتخابات ریاست جمهوری تمام افغانستان به عنوان یک حوزه، در انتخابات شوراهای ولسوالی‌ها خود ولسوالی‌ها یک حوزه انتخاباتی است، اما حوزه‌های انتخاباتی در انتخابات پارلمانی در این قانون مشخص نشده است. قانون جدید انتخابات کمیسیون مستقل انتخابات را صلاحیت داده تا در باره تعیین حوزه‌های انتخاباتی برای انتخابات پارلمانی خودش تصمیم‌گیری کند.

با این‌حال، کمیسیون مستقل انتخابات برای تعیین حوزه‌های انتخاباتی سه طرح مشخصی ساخته است که این طرح‌ها شامل تک‌کرسی شدن حوزه‌های انتخاباتی، تقسیم حوزه‌های انتخاباتی به حوزه‌های کوچک‌تر و استفاده از سرحدات ولایات به عنوان حوزه‌های انتخاباتی می‌باشد.

در طرح تک‌کرسی شدن حوزه‌های انتخاباتی در انتخابات پارلمانی، تعداد کرسی‌های مجلس نمایندگان باید به 250 کرسی افزایش یابد، در حالی تعداد این کرسی‌ها در حال حاضر 249 کرسی است. در این طرح، ده کرسی برای کوچی‌ها، یک کرسی برای شهروندان اهل هنود، شصت و پنج کرسی برای زنان و 174 کرسی دیگر برای حوزه‌های تک‌کرسی در نظر گرفته شده است.

معاذالله دولتی از کمیشنران کمیسیون مستقل انتخابات، امروز دوشنبه، در یک نشست مشورتی این کمیسیون با مسوولان نهادهای جامعه مدنی گفت در صورتی که طرح تک‌کرسی شدن حوزه‌های انتخاباتی مورد تایید قرار گیرد، سی و یک ولایت به دو الی بیست و چهار حوزه انتخاباتی تقسیم خواهند شد. به گفته او، برای سه ولایت دیگر که یک کرسی در مجلس اختصاص یافته است، این ولایت یک حوزه انتخاباتی در نظر گرفته شده‌اند.

به گفته آقای دولتی، در تک‌کرسی شدن حوزه‌های انتخاباتی، برای 174 کرسی مجلس نمایندگان و یک کرسی اهل هنود از سیستم رای اکثریت نسبی استفاده خواهد شد. این سیستم در ولایاتی که یک کرسی برای زنان اختصاص یافته نیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت. اما برای حوزه‌های کوچی‌ها و ولایاتی که دو یا بیشتر از کرسی برای زنان اختصاص یافته است، از سیستم انتخاباتی رای واحد غیرقابل انتقال استفاده خواهد شد.

معاذالله دولتی می‌گوید که با تک‌کرسی شدن حوزه‌های انتخاباتی، نمایندگی واقعی از یک ساحه مشخص صورت گرفته و روند ارتباط میان نمایندگان و موکلین شان آسان‌تر می‌شود. به گفته او، در صورت وجود احزاب منسجم، در این سیستم زمینه ایجاد یک پارلمان یک‌دست نیز مساعد می‌شود.

آقای دولتی می‌افزاید در تک‌کرسی شدن حوزه‌های انتخاباتی روند رای‌هی و شمارش آرا آسان‌تر، هزینه‌های مبارزات انتخاباتی کاهش یافته و برگزاری انتخابات نیز سهل‌تر می‌گردد. او تاکید کرد که تک‌کرسی شدن حوزه‌های انتخاباتی دارای نواقص و کمبودی‌های زیادی نیز است. به گفته آقای دولتی، در تک‌کرسی شدن حوزه‌های انتخاباتی اقلیت‌ها و احزاب کوچک محروم می‌شوند و همچنین بیشتر آرای مردم ضایع می‌گردد. زمینه حضور بیشتر زنان در مجلس نمایندگان نیز محدود به همان کرسی اختصاص یافته می‌شود و همین طور در این طرح احتمال دست‌کاری و نفوذ زورمندان در تعیین مرزبندی‌ حوزه‌ها نیز زیاد می‌شود.

طرح دوم کمیسون مستقل انتخابات که شامل کوچک‌ کردن حوزه‌های انتخاباتی می‌شود، برخی از ولایات از یک تا بیست و پنج حوزه‌ انتخاباتی تقسیم خواهند شد. در اجرای این طرح نیز چند نوع سیستم انتخاباتی استفاده خواهد شد. به گفته معاذالله دولتی،‌ در طرح کوچک‌ شدن حوزه‌های انتخاباتی، نمایندگی بهتری تامین خواهد شد و همچنین برنده شدن تعداد زیادتر زنان برعلاوه شصت و پنج کرسی اختصاص یافته به آنان نیز بیشتر می‌شود. آقای دولتی تاکید کرد که در طرح کوچک شدن حوزه‌های انتخاباتی از اقلیت‌های قومی نیز نمایندگی بهتری صورت خواهد گرفت. او تاکید کرد که در این طرح هزینه و زمان کمتری به مصرف خواهد رسید. اما، معاذالله دولتی می‌گوید که در طرح کوچک‌ شدن حوزه‌های انتخاباتی در مقایسه با تک‌کرسی شدن حوزه‌ها نمایندگی مناسب تامین نخواهد شد و در عین‌حال، زمینه ایجاد پارلمان یک دست نیز از بین رفته و اصل تساوی نیز در نظر گرفته نخواهد شد.

معاذالله دولتی در نشست مشورتی امروزی گفت که اجرای طرح‌های تک‌کرسی شدن و کوچک‌ شدن حوزه‌های انتخاباتی با چالش‌های زیادی نیز به همراه خواهد بود. به گفته او، پیچیدگی حوزه‌ بندی‌ همزمان برای انتخابات پارلمانی و شوراهای ولایتی، دقیق نبودن نفوس و نقشه ساحات کشور، ایجاد مشکلات و سوتفاهم‌ها در تعیین مراکز رای‌دهی، تاخیر در برگزاری انتخابات، نبود امنیت و برگزاری همزمان انتخابات پارلمانی و شوراهای ولسوالی‌ها از جمله معایب طرح‌های تک‌کرسی شدن و کوچک‌ شدن حوزه‌های انتخاباتی است.

طرح سوم کمیسیون مستقل انتخابات شامل استفاده از سرحدات فعلی ولایات به عنوان حوزه‌های انتخاباتی است. به گفته معاذالله دولتی، در صورت تایید این طرح، انتخابات آینده نیز مانند انتخابات‌های گذشته برگزار خواهد شد. با اجرای این طرح، افغانستان به سی و شش حوزه انتخاباتی تقسیم می‌شود. سی و چهار حوزه سی و چهار ولایت، یک حوزه کوچی‌ها و یک حوزه دیگر اهل هنود خواهند بود.

معاذالله دولتی می‌گوید استفاده از طرح سوم، هزینه‌ها و وقت کمتری برای برگزاری انتخابات به مصرف خواهد رسید. به گفته او، در این طرح نمایندگی بهتری از اقلیت‌ها و زنان صورت خواهد گرفت.

کارت‌های راهی‌دهی

معاذالله دولتی کمیشنر کمیسیون مستقل انتخابات، می‌گوید که مساله کارت‌های رای‌دهی موجود یکی دیگر از بحث‌های این کمیسیون با احزاب سیاسی و نهادهای جامعه مدنی است. او گفت که باطل ساختن اعتبار کارت‌های رای‌دهی گذشته و استفاده از آن در انتخابات آینده، دو گزینه‌ای است که کمیسیون انتخابات روی آن بحث دارد. آقای دولتی می‌گوید، در صورتی که کارت‌های رای‌دهی گذشته باطل و کارت‌های جدیدی توزیع شود، در آن صورت فهرست رای‌دهندگان نیز مشخص شده و هزینه‌ها در برگزاری انتخابات‌های آینده نیز کاهش می‌‌یابد. اما او در عین حال تاکید کرد که بی اعتبار ساختن کارت‌های رای‌دهی گذشته و توزیع کارت‌های جدید، هزینه و زمان بیشتری در بر می‌گیرد و همچنین بدلیل مشکلات امنیتی ممکن بازهم برخی از مناطق از روند محروم شوند.

مقام‌های این کمیسیون می‌گویند که در چند دور انتخابات گذشته بیش از بیست و یک میلیون کارت رای‌دهی توزیع شده است، در حالی که تعداد افراد واجد شرایط رای‌دهی در افغانستان حدود دوازده میلیون نفر تخمین زده شده است.