از حدود ٢٠٠ سال پیش با ورود عناصر و مفاهيم مدرنيته به ايران به ويژه پس از شكست ايران قجرى از روسيه تزارى ونااميدى حاكمان قاجار از روحانيت شيعه در جهت تامين منافع ايل قاجار و با سرخوردگى مردم از مذهب تشيع وبا ظهور فِرَقِ بابيت و بهائيت همراه با شعارهاى چون تقسيم زمين به نحو برابر ومساوی، پيروان آيين نوظهور توانستند مقبوليت مردمى كسب كنند و پشتیبانی برخى از حاكمان قجرى (مانند حاكم اصفهان، معتمدالدوله)را بدست آوردند و مروجان اين فِرَقْ توانستند در برخى مناطق ايران مانند زنجان و يزد و مازندران دست به شورش بزنند. اين رويدادها ،روحانيت شيعه را بيدار وهوشيار ساخت كه مى بايست براى بقاى سازمان خود و حفظ پيروان تشيع با شناخت كامل از تحولات اجتماعى ونبض رويدادها را در دست گيرند و قدرت پيش بينى و هدايت وقايع اجتماعى را داشته باشند.
مشابه آنچه كه خواجه نصيرالدين طوسى براى در خدمت گرفتن مغولان در ترويج تشيع بكار بردند. با اىن منطق روحانيون خود را آماده ورود به عصر مشروطه نمودند، آيت الله شيخ فضل الله نورى و آخوند خراسانى با دلايل خاص خودشان مدافع سلطنت قاجار ومخالف مشروطه بودند و آيت الله نائينى و آيت الله بهبهانى و آيت الله طباطباى با دلايل خاص خودشان از مشروطه پشتیبانی مى كردند و اين روند ادامه داشت، عده اى از روحانيون همراه سلطنت پهلوى بودند و عده اى ديگر مخالف سلطنت پهلوى. برخى از روحانيون با عناصر ماركسيستى پیوند داشتند ، مانند آيت الله طالقانى كه اعضاى سازمان مجاهدين خلق از آيت الله طالقانى بانام پدر طالقانى ياد مى كردند يا مانند آيت الله سيد كاظم شريعتمدارى كه با عناصر ملى گرا و سلطنت طلب براى حفظ شاه همكارى مى نمود.
چرا روحانيت در همه گروهها و جريانات سياسى، كه مخالف ومتضاد باهم هستند حضور دارند؟ چه اشتراك منافعى بين روحانيون و ملى گرايان وسلطنت طلبان وجود داشت؟ چه اشتراك منافعى بين روحانيون مذهب تشيع و باورمندان به ايده ماركسيسزم وجود داشت؟ چه اشتراك منافعى بين روحانيون و ليبرالها ى طرفدار غرب وجود داشت؟ كه برخى از روحانيون با آنها همكارى مى كردند!!!يك دليل، توجيه كننده اين رفتار است. روحانيت با حضور در عرصه هاو گروههاى مختلف اجتماعى، مى تواند تحولات اجتماعى را شناساى و پيش بينى وكنترل كند وسرانجام خود پيشرو تحولات باشند، تا ازپراكنده شدن پيروان تشيع جلوگيرى كنند! واين وضعيت براى حكومت محمد رضا شاه پهلوى خوشايند نبود چراكه محمد رضا شاه پهلوى نياز به تمركز در امور حكومتى و يكسان سازى ويك دست ساختن مردم ايران داشت كه انقلاب سفيد شاه وملت در همين جهت بود. و با اين طرز فكر، شاه حزب رستاخيز را تاسيس كرد وهمه ايرانيان را مجبور به عضويت درا حزب رستاخيز مى كرد و روحانيت درانزوا قرارگرفت و روحانيت نمى توانست حضور موثرو مستقل در اجتماع داشته باشد. كه اين رفتار شاه تمام مخالفان سلطنت را متحد ساخت و زمينه سقوط سلطنت رابيشتر فراهم نمود. با طرح نظريه ولايت فقيه توسط آيت الله خمينى، روحانيون جوان طرفدار آيت الله خمينى به ترويج نظريه ولايت فقيه دربين روحانيون، شيعيان و مردم ايران پرداختند در سال ١٣٤٠ هجرى شمسى برابر با ١٩٦٢ ميلادى روحانيون طرفدار آيت الله خمينى تشكلى به نام جامعه مدرسين حوزه علميه قم را به وجود آورده اند از شخصيتهاى بنيان گذار جامعه مدرسين مى توان به آيت الله منتظرى، آيت الله رفسنجانى، آيت الله آذرى قمى و آيت الله ربانى شيرازى اشاره داشت كه وظيفه آنها در ابتدا مبارزه با حكومت شاه وقت ايران محمدرضاپهلوى بود وپس از پيروزى انقلاب اسلامى وظيفه اول حفظ، مشروعيت نظام جمهورى اسلامى و دفاع از نظريه ولايت فقيه در حوزه هاى علميه و علوم دينى و وظيفه دوم مراقبت از اسلاميت جمهورى اسلامى ايران است. وبا وقوع انقلاب اسلامى و حذف مخالفان جمهورى اسلامى در جامعه ايران و سيطره بى رقيبِ ولايت فقيه بر نظام سياسى ايران و پس از انحلال حزب جمهورى اسلامى به فرمان آيت الله خمينى و در راستاى همان سياست قبلى براى شناسايى و پيش بينى وكنترل رويدادهاى اجتماعى، با اشاره آيت الله خمينى ، روحانيون طرفدار نظام ولايت فقيه به دو گروه تقسيم شدند جامعه روحانيت مبارز و مجمع روحانيون مبارز.
مجمع روحانيون مبارز بيشتر بر امور فرهنگى و آموزشي و تربيتى تكيه دارند كه شاخص ترين شخصيت فرهنگى مجمع روحانيون مبارز آقاى خاتمى ، وزير فرهنگ و رييس جمهور اسبق است. رژيم ِحاكم بر رفتارهاى سياسى مجمع روحانيون و اشخاص وساير تشكل هاى وابسته به آنها بيشتر متمايل به غرب است كه امروزه موسوم به اصلاح طلبان مى باشند. و اما اعضاى جامعه روحانيت مبارز بيشتر برامور سياسى واطلاعاتى و اقتصادى و امنيتى تمركز دارند كه بارزترين شخصيت سياسي جامعه روحانيت مبارز آيت الله رفسنجانى و بارزترين شخصيت امنيتى واطلاعاتى جامعه روحانيت مبارز آيت الله خامنه اى بودند و فعاليت هاى اقتصادي جامعه روحانيت مبارز بيشتر در دست هيات هاى موتلفه است.
با عزل آيت الله منتظرى از قائم مقامى رهبرى و مرگ آيت الله خمينى و انتصاب آيت الله خامنه اى به رهبرى نظام جمهورى اسلامى و با وجود اختلاف بين آيت الله خامنه اى و آيت الله منتظرى وسپس اختلافات آيت الله هاشمى با آيت الله خامنه اى و تمايل آيت الله هاشمى به سمت اصلاح طلبان از قدرت سياسى آقاى خامنه اى كاسته شد و پس از حبس خانگى ميرحسين موسوى و مهدى كروبى تكيه نهاد رهبرى بر نيروهاى امنيتى واطلاعاتى ونظامى بيشتر شده است و جريان سياسى موسوم به اصولگرايان كه بعد از اختلاف آيت الله هاشمى با آيت الله خامنه اى پديدار شد و از وفادارترين جريانات سياسى وابسته به آيت الله خامنه اى مى باشند و اكثراً خاستگاه امنيتى و اطلاعاتى و نظامى دارند. و همچنين نهاد رهبرى براى حفظ مشروعيت نظام در حوزه هاى علميه به دادگاه ويژه روحانيت متوسل شده است وبا راه اندازى قرارگاه سازندگى خاتم الانبيا سپاه پاسداران وارد عرصه اقتصادى و سياسى شد وعملاً بازوى اقتصادى نهاد رهبرى است. و اين روند تكيه بر
روشهاى ونهادهاى اطلاعاتى و امنيتى و سرويس هاى جاسوسى كه الان در جمهورى اسلامى كاربرد يافته مشابه عملكرد سازمان امنيت شوروى سابق است كه به وسيله همين روش ها مخالفين نظام جمهورى اسلامى مانند آيت الله سيد كاظم شريتمعدارى و سران حزب توده و اعضاى جبهه مشاركت ايران اسلامى را وادار به اعتراف واظهار پشيمانى در مقابل دوربين كردند و اظهاراتشان از صدا وسيماى ايران پخش گرديد اما اين رويه وطرز برخورد براى اشخاصى مانند آيت الله منتظرى ، آيت الله هاشمى رفسنجانى و آقاى ميرحسين موسوى و حجت الاسلام كروبى كه جنس همين انقلاب و جمهورى اسلامى ايران هستند وطرف مقابل خود را خوب مى شناسند كاربرد ندارد! مگر اينكه از طريق حذف فيزيكى مخالفان خود را ساكت كنند. ناگفته نماند اين روش برخورد با مخالفان در ٦٠ سال قبل شوروى رواج داشت وجالب است اكنون در كشور روسيه كه ميراث دار شوروى است اين رويه ها لغو شده است و اكنون به دنبال ابزارها و راه هاى فرهنگى و اجتماعى و سياسى براى ايجاد امنيت و رفاه و ثبات حاكميت هستند وبراى برقرارى با ديگر كشورها ابتدا به دنبال مناسبات فرهنگى مى روند و سپس باب مراودات امنيتى وسياسى و اقتصادى را مى گشايند. اما متاسفانه كشور ايران و روسيه با اشتراكات امنيتى در خصوص سوريه و مبارزه با تروريسم و خريد سلاح روابط خود را توسعه داده اند و فعلاً نگاه امنيتى به يكديگر دارند. وهمين رفتارهاى امنيتى واطلاعاتى وقضايى در ايران با مخالفين داخلى وخارجى كه مشابه دوران شوروى سابق است از دلايل بدبينى مردم ايران به روسيه شده است و سر دادن شعار مرگ بر روسيه در روز تشيع جنازه آيت الله رفسنجانى هنگام عبور از مقابل سفارت روسيه به دليل اين نوع رابطه است.
مخالفان آيت الله خامنه اى ابزارهاى فرهنگى را تحت كنترل در آورده اندو فرهنگ كاربرد سياسى دارد و گروگان سياست است و نبود آثار فاخر فرهنگى در٢٥ سال گذشته دلايل اين ادعا است. بنابراين نهادرهبرى در ايران مجبور است براى كنترل مسايل فرهنگى كشور به نيروهاى امنيتى و اطلاعاتى و دستگاه قضايى تكيه كند اين رويه در دراز مدت عواقب خطرناكى براى كشور خواهد داشت.
نويسنده: حميد تبرزن
