در حاليكه شمال كشور در تداوم تنش ميان جنرال دوستم و حكومت مركزى، آبستن بحران جديدي است، سه كشور روسيه، چين و پاكستان اقدام به تدوير جلسه سه جانبه پيرامون اوضاع افغانستان در مسكو نموده اند كه عدم حضور نمايندگان افغانستان در آن سوال برانگيز است.
اقدام نظامى خودسرانه جنرال دوستم براى سركوبى طالبان در جغرافياى قومى او، سوء قصد عليه وى و نشانه رفتن انگشت اتهام به سوى شوراى امنيت ملى، اعتراض وى از نداشتن صلاحيت در حكومت وحدت ملى، زندانى نمودن و تجاوز جنسى به احمد ايشچى توسط وى مواردي است كه نه تنها روابط او را با دولت مركزى به تيرگى كشانده بلكه دورنماى اوضاع شمال كشور را نيز در هاله اى از ابهام قرار داده است.
در تداوم اين سوء تفاهمات كه تصور مى رفت اقداماتى از سوى دو طرف يا جناح هاى ثالثى براى جستجوى راه هاى حل اين معضل صورت گيرد كه نگرفت. بى اعتنايى عمدى ارگ نشينان به اعتراضات و خواست هاى دوستم و سفر ریيس جمهور به پايگاه رقيب منطقه اى او يعنى والى قدرتمند بلخ پيام هاى ناخوشايندى را بوى القا نمود تا براى صف آرايى در برابر لانه ارگ سرى به حاميان خارجى اش بزند.
سرانجام در مقابل تایيد تلويحى انگليس، امريكا، سازمان ملل و اتحاديه اروپا از موضع مخالفان دوستم، دولت هاى روسيه، تركيه، ازبكستان و برخى ديگر از جمهوريت هاى آسياى ميانه حمايت شان را از دوستم اعلام نمودند در حاليكه مخالفان دوستم در تلاش اند تا از پرونده ايشچى مستمسكى براى كنار زدن تدريجى وى از مقام معاونيت اول رياست جمهورى فراهم نمايند.
در سوى ديگر دوستم در پى تدوير جلسه بزرگى از سران قومى، روشنفكران، سياسيون و علماى دينى در شبرغان است تا موضوع سلب حمايت و اعتمادش را از اشرف غنى در آن مطرح نمايد. اخيرا ریيس دفتر وى با ابراز نظر تندى به ارگ نشينان خاطر نشان ساخت كه اگر ما در حكومت نباشيم، حكومتى هم نخواهد بود.
در اين كشمكش و تقابل، تدوير جلسه سه جانبه روسيه، چين و پاكستان در عدم حضور نمايندگان دولت افغانستان، بيانگر پيچيده تر شدن بيشتر اوضاع مى باشد. بدون شك در اين نشست روى احتمال وخيم تر شدن اوضاع و الترناتيف و گزينه هاى احتمالى حكومت وحدت ملى بحث و مشورت صورت خواهد گرفت. مسلما تدوير اين جلسه در شرايط كنونى نمي تواند براى بهبود اوضاع موثر باشد.
كشور هاى ذي دخل سعى دارند تا از اوضاع بوجود آمده در جهت منافع شان در افغانستان هم در بعد داخلى و هم در مقياس خارجى استفاده نمايند. دوستم نيز تلاش خواهد نمود تا از اين وزنه در تحت فشار قرار دادن بيشتر حكومت وحدت ملى بهره جويد. عطا محمد نور نيز موقع را مساعد دانسته، پيش شرط هايش را مبنى بر گرفتن سهم بيشتر در قدرت، روى ميز ارگ گذاشته تا بدينوسيله هم رقيب منطقه اش را تضعيف كند و هم رقباى تنظيمى اش را در تصاحب رهبرى و بازى درون حزبى كمرنگ نمايد. قطعا توطئه گران ارگ نيز آرام ننشسته، از هر وسيله براى خاتمه بخشيدن غائله دوستم استفاده خواهند نمود.
سوال اصلى اين است كه در چنين شرايط دشوارى، آينده و اوضاع چگونه شكل خواهد گرفت و از اين بازى پيچيده، كى ها سود خواهد برد؟ دو گزينه محتمل به نظر مي رسد:
1. اينكه معامله صورت گيرد و دوستم در عوض بسته شدن پرونده هاى نسبتى وى و ضمنا با كسب امتيازات نسبى در قدرت، حمايت مجددش را از اشرف غنى ابراز نمايد و كل قضيه مختومه اعلان شود زيرا نه دوستم توانايى هاى سال هاى قبل را دارد كه با ماجراجويى هاى نظامى مخالفان اش را به چالش كشاند و نه هم حاميان خارجى اش با حضور جامعه جهانى در افغانستان، دست بازى در حمايت از وى دارند تا از او به مثابه حربه برنده در جهت منافع شان كار گيرند. ضمن اينكه خطر وخامت اوضاع در افغانستان، به ضرر آنها نيز خواهد بود.
2. اينكه دو طرف بر طبل مخالفت كوبند و از اوضاع پيش آمده در حذف همديگر بهره جويند. در آنصورت دولت با مستندسازى پرونده ايشچى، مقام رسمى دوستم را به تعليق آورده، در حمايت متحدين غربي و سازمان هاى بين المللى، پاى او را به محاكمه خواهند كشيد و بالمقابل دوستم يكبار ديگر به كمك روسيه، ازبكستان و ديگر حاميان خارجى اش، با مقاطعه با دولت و ايجاد خود مختارى در شمال، جبهه ديگرى در برابر حكومت وحدت ملى خواهد گشود. در اينصورت نه تنها براى خود و هوادارانش فضاى تنفسى در شمال ايجاد خواهد نمود، بلكه خاطر كشور هاى آسياى ميانه را نيز از خطر نفوذ داعش مطمين خواهد ساخت.
روي هم رفته اين مردم افغانستان اند كه از وخامت بيشتر اوضاع متضرر خواهند شد، در مقابل حالات جارى به نفع كسانى رقم خواهد خورد كه منافع شان را در نا آرامى و ادامه بحران در افغانستان مى بينند.
منبع: شبکه اطلاع رسانی افغانستان
