قازان در کنار چپ دریا ولگا که از کلانترین دریا های دنیا به حساب میرود ٬ موقعیت دارد٬ یکی از بزرگترین شهر های مذهبی ٬ علمی٬ تعلیمی٬ کلتوری و ورزشی روسیه به شمار میرود٬ قلعه کرملین قازان در شمارنماد میراث های جهانی یونوسکو ثبت گردیده. قازان بعد از مسکو و سن پترزبورگ از سومین پایتخت های روسیه به شمار می رود. در سال ۲۰۰۵ قازان ۱۰۰۰ سالگی خود را تجلیل نمود. امروز این شهراز لحاظ رشد سریع خود منحیث شهر توریستی جای هشتم را در دنیا و جای سوم را در بین شهر های اروپا اختیار نموده.
از لحاظ موقعیت جغرافیای این شهر از زمان های قدیم راه تجارت بین اروپا و آسیا بوده و از تاریخ بروز این شهر چندین افسانه و نظریات وجود دارد. این شهر در سالهای ۱۰۰۴ تا ۱۰۰۵ بنا یافته. در قرون ۱۳ و ۱۴ این شهر از جمله مراکز تجارتی و سیاسی اردوی زرین مفلها و تاتار ها بود. در سال ۱۴۳۸ توسط مغلها فتح گردید و این شهر مرکز خانان قازان گردید ٬ در این شهر صنعت چرمگری و سلاح سازی رونق یافت و مناسبات تجارتی را با مسکو ٬ کریمه ٬ ترکیه و سایر شهر های همجوار خود قاین نمود. در جنگ های متمادی با خانان مسکو ٬ ایشان را مجبور به پرداخت جزیه نمود٬ تا بلاخره در سال ۱۵۵۲ قوای ایوان ګروزنه این شهر را در تصرف خود درآورد و صفحه جدیدی در تاریخ این شهر در چوکات دولت روسیه باز شد٬ که بعد از چهار سال ایوان ګروزنه امپرتور روس دستور صادر نمود تا این شهر از سر بنا یابد٬ در سال ۱۵۵۶ ساختمان جدید قلعه کرملن از سنگ سفید آغاز شد٬ و شهر خالی از مردم گردید ٬ آبادی خانه ها برای مردم تا ۳۰ کیلومتری از مرکز ممنوع قرار داده شد. در این جا ۷ هزار روس با مسلک های مختلف برای آبادانی جدید این شهر مسکن گزین شدند. در قرون ۱۶ و ۱۷ اولین مطبوعه روسیه در این شهر ایجاد گردید ٬ در این قرن رشد اقتصادی آغاز شد و مونوفکتور های جدید ایجاد گردید. در ۱۷۰۸ این شهر به پایتخت ایالت قازان مبدل ګردید. و در سالهای ۶۰ قرن ۱۸ به اساس ماستر پلان جدید ساختمان این شهر طرح گردید. پل های چوبی اعمار گردید و در اخیر این قرن نفوس شهرقازان به ۲۲هزار نفر میرسید و جمله با اطراف آن به ۴۰ هزار نفر در این ایالت نفوس شماری شد. این شهر مرکز تعلمی و کلتوری کناره ولگا را تشکیل می داد ٬در سال ۱۷۵۸ اولین جمنازیم ولایتی روسیه در قازان ایجاد گردید. در سال ۱۷۷۱ اولین مدرسه اسلامی و در سال ۱۷۹۱ اولین تیاتر در این شهر اعمار گردید.
مهمترین دستاورد در شروع قرن نزده افتتاع اولین پوهنتون بود که از سال ۱۸۰۴تا به حال بنام پوهنتون قازان یاد میگردد٬ این پوهنتون تا به حال از بزرگترین و پراهمیت ترین پوهنتون های روسیه به شمار میرود٬ که مقام سوم را در بین پوهنتون های روسیه اختیار نموده.
در اواسط قرن نزدهم تغییرات بزرگی در ساختار ساختمان این شهر بوجود آمد. در سال ۱۸۷۴ چراغ های ګازی و در سال ۱۸۹۷ چراغ های برقی بوجود آمدند. در این صده سرویس های برقی ٬ تلگراف٬ و تلفن نیز تاسیس یافت.
در قرن بیستم در این شهر شهر وقایع عظیم ای به وقوع پیوست٬ قازان به مرکز انقلابات روسیه مبدل گردید. در سال ۱۹۱۸ برای تسخیر این شهر جنگ های شدیدی صورت گرفت. در سال ۱۹۲۰ جمهوری خود مختار بنام «جمهوری تاتارستان سیوسیالیستی شوروی» با پایتخت اش در قازان ایجاد گردید. از سال ۱۹۳۰ رشد سریع صنعت همزمان با ازدیاد نفوس شهر صورت گرفت و اولین دستگاه برق حرارتی افتتاح کردید.
در سالهای جنگ بزرگ جهانی بزرگترین فابریکات شوروی به قازان انتقال داده شد٬ به شمول فابریکه ای طیاره سازی مسکو٬ حتا قسمت از اکادمی علوم شوروی نیز به قازان کوچ کرد٬ و فابریکات در این شهر مصروف به تولیدات اسلحه برای جنگ شدند. بعد از جنگ جهانی فعلانه رشد این شهر آغاز گردید. و در سال ۱۹۷۹ نفوس این شهر به یک ملیون تقرب نمود. در سال ۲۰۰۵ رسما سالکرد هزار سالگی این شهر با شکوه خاص اش تجلیل گردید. ساختمان مترو تاسیس گردید ٬ و کرملن قازان در جمله ابدات تاریخی یونوسکو شامل گردید. سالانه از این شهر یک میلیون توریست از جهان و شهر های روسیه دیدن می نمایند. کرملن قازان را در قرن دهم بلغاریها به خاطر دفاع ازهجوم بیگانگان اعمار گردند. بعد از هجوم مغول در سال ۱۲۳۶ به مرور زمان قازان دو باره احیا گردید ٬ بعد از همپاشی اردوی طلایی قازان مرکز خانان قازان را اختیار می نماید٬ در سال ۱۵۵۶ در قازان ۲۰۰ معمار از روسیه اعزام میګردد٬ که قلعه چوبی کرملن را به قلعه سنګی مبدل کردند و در این قله ۱۳ برج سنگیی بنا می یافت.
در سالهای ۱۹۹۶تا ۲۰۰۵ در ساحه کرملن قازان مسجد مشهور «کول شریف» بنا یافت که مشابه به مسجد تاریخی خانان قازان آن زمان است. کرملن تا به حال مقر ریاست جمهوری تاتارستان قرار دارد. همچنان در اطراف دیوار های کرملن موزیم ها ٬ دوکان های تحفه های ساخت محل اعمار ګردیده. ازجمله ۷۵۰ محلات و آبدات تاریخی کرملن حیثیت خاص خود را دارد.
قسمی که در اول اشاره نمودم ٬ قازان اهمیت بزرګ در رشد سپور ت در روسیه دارد٬ در این شهر دو بار مسابقات جهانی در سالهای ۲۰۰۵ و ۲۰۱۱ هادکی روی یخ برګذار ګردید٬ مسابقات جهانی سپورتی محصلین بنام «اونیورسیاد» در سال ۲۰۱۳ ٬ در سال ۲۰۱۴ مسابقات جهانی شمشیر زنی ٬ در سال ۲۰۰۵ مسابقات جهانی قایق رانی و تعداد زیادی مسابقات مختلف در سطوح مختلف برګزار می ګردد. و قازان درسال ۲۰۱۸ آمادګی مسابقات جهانی فوتبال را دارد. تیم های فوتبال ٬ باسکتبال ٬ ولیبال و تعدادی دیګری تیم های سپورتی قازان در قطار تیم های قهرمان روسیه قرار دارند.
در این شهر ۴۴ مرکز تعلیمات عالی وجود دارد٬ که در آنها در حدود ۱۴۰ هزار محصل مصروف تحصیل استند٬ این شهر از لحاظ تاریخی مهمترین مرکز علمی روسیه به حساب می رود ٬ و در این شهر اختراعات بزرګ جهانی صورت ګرفته ٬ بزرگترین مراکز علمی این شهر را اکادمی علوم تشکیل می دهد که در سال ۱۹۹۱ ایجاد گردید ٬ اکادمی دارای ۷ بخش می باشد و در چوکات آن ۱۷ مرکز و انسیتوت تحقیقاتی وجود دارد.
قازان یکی از مرکز بزرگ کلتوری روسیه به حساب می رود و این شهر را به نام شهر مولتیکلتور یاد می کنند ٬در سال ۱۹۹۱ به کمک یونوسکو اولین انسیتوت کلتور جهان ایجاد ګردید ٬هر ساله فستیوال های بین المللی در این شهر برکذار میگردد٬ در سال۲۰۱۰ فستیوال بین المللی فلم های اسلامی دایر ګردید. در این شهر ۲۴ موزیم تاریخی ٬ اتنوگرافی وجود دارد.
مذاهب: ازلحاظ مذاهب این شهر با دو مذهب بافت خورده: اسلام طریقت سنی و ارتادوکس مسیحی. اززمان تاسیس آن مذهب بلغار ها و خانان کازان را اسلام تشکیل می داد٬ بعد ازتصرف این شهر توسط ایوان گروزنی مذهب ارتادوکس مسیحی بر این شهر حاکم شد٬ و در سال ۱۵۵۵ کلیسای ارتادوکس های مسیحی روس در این شهر اعمار ګردید. اولین مسجد بعد ازتصرف ایوان گرونی مسجد المرجانی بود که در زمان اکاترین بزرگ در قرن ۱۸ به مرګز اجتماع ادیان مختلف تبدیل گردید٬ و امروز به مرکز تاریخی مسلمانان تاتارستان مبدل گردیده. د رسال ۱۸۲۰ یودا ها مسکن گزین گریدند و در سال ۱۹۱۵ سیناگوگ خود را بنا نمودند. در سال ۱۸۳۳ در قازان کاتولیک های روم آمدند. در کازان در حدود ۴۰۰مسجد و تقریبآ۳۰۰ کلیسا ارتادوکس ها وجود دارد ٬ همچنان کلسیا های کاتولیک ها ٬ سیناگوگ ٬ مرکزبهاوی و حتا جامعه کریشانایت های قازان فعال است.
مذهب و تحصیل: در اواسط قرن هژده در کازان مدارس دینی بوجود آمد ٬ تا سال ۱۸۸۲ سه مدرسه اسلامی بنا یافت. در سال ۱۹۹۸ پوهنتون اسلامی روسیه بنا یافت٬ که تا به حال از بزرگترین مرکز تحلیمات اسلامی در منطقه به حساب میرود.
