سيدرضا صالحي اميري، رئيس كتابخانه ملي ايران 3هفته پيش از مذاكره ايران با تركيه براي ثبت جهاني مثنوي معنوي مولانا خبر داد. اظهارات رئيس كتابخانه ملي ايران به مذاق رئيس‌جمهور افغانستان خوش نيامد و محمد اشرف غني در ديدار با مولود چاووش اوغلو وزير خارجه تركيه از 2كشور ايران و تركيه گلايه كرد كه چرا براي ثبت جهاني مثنوي مولانا از افغانستان كه زادگاه مولاناست نامي به ميان نيامده است؟
پس از اين اظهارات بود كه رئيس كتابخانه ملي ايران اعلام كرد: ايران و تركيه قديمي‌ترين نسخه‌هاي مثنوي مولانا را در اختيار دارند و درصورتي كه نسخه افغانستان بتواند با نسخه‌هاي ايران برابري كند، ايران و تركيه از حضور افغانستان در پرونده ثبت جهاني مثنوي مولانا استقبال مي‌كنند.
- چرا از بلخ نام نبرده‌اند؟
محمد افسر رهبين وابسته فرهنگي سفارت افغانستان در تهران اكنون در پاسخ به اين سؤال همشهري كه چرا افغانستان درصدد ثبت جهاني مثنوي معنوي با تركيه برآمده و موضوع را با ايران در ميان نگذاشته است؟ گفت: رئيس كتابخانه ملي ايران در نشست خود با صراحت گفته بود كه ايران و تركيه آماده هستند مثنوي معنوي را به ثبت جهاني يونسكو برسانند اما هيچ نامي از افغانستان و زادگاه مولانا نبرد.
به گفته وابسته فرهنگي سفارت افغانستان در تهران، در اجلاس سال 2006يونسكو، نام مولانا با عنوان مولانا جلال‌الدين محمد بلخي رومي پذيرفته شد كه تركيه نيز با آن موافقت كرد. رهبين گفت: بحث افغانستان اين است كه چرا نام اين كشور با توجه به اينكه بلخ زادگاه مولاناست و هنوز ويرانه‌هاي مدرسه بهاءالدين ولد نيز در بلخ وجود دارد، در بحث‌هاي جهاني مرتبط با مولانا به زبان آورده نمي‌شود؟
به گفته او، درخواست رئيس‌جمهور افغانستان اين است كه با توجه به اينكه افغانستان جايگاه و زادگاه اصلي زبان فارسي و زادگاه مولانا و زبان مثنوي است بايد مثنوي معنوي را به‌عنوان ميراث مشترك با قونيه به ثبت جهاني برساند و درصورتي كه ايران نيز تمايل داشته باشد مي‌تواند بعدها به اين پرونده بپيوندد.
- افغانستان مي‌خواهد محور شود
وابسته فرهنگي سفارت افغانستان در تهران همچنين در پاسخ به اين سؤال همشهري كه با توجه به‌وجود ميراث مشترك تاريخي و معنوي در حوزه ايران بزرگ برخي كشورها سعي مي‌كنند برخي ميراث مشترك را به نام خود ثبت كنند و اين اتفاق در مذاكرات رئيس‌جمهور افغانستان با وزير خارجه تركيه نيز افتاده است؟ گفت: وقتي از جغرافياي گسترده زبان فارسي سخن مي‌گوييم نمي‌توانيم از كاربرد واژه ايراني در جغرافياي امروز سخن بگوييم. چون در آن صورت بايد امير خسرو دهلوي يا مسعود سعد سلمان را هم ايراني بدانيم. درحالي‌كه آنها جغرافياي امروز خودشان را دارند؛ هر چند ممكن است روزگاري در قلمرو زبان فارسي بوده‌اند.
وي با بيان اينكه با مشخص شدن جغرافياي منطقه‌اي زبان فارسي نيز هيچگاه افغانستان نمي‌تواند حافظ شيرازي را به نام خود در حافظه جهاني يونسكو ثبت كند، افزود: خاستگاه زبان فارسي بلخ و تخارستان است و پس از آن به شرق و غرب رفته و حتي در روزگار محمود غزنوي تا آخرين شاه مغول نيز زبان رسمي دفتر و ديوان، فارسي بود.
محمد افسر رهبين گفت: همين حالا در تاج محل هندوستان زبان فارسي جريان دارد ولي نمي‌توان گفت كه آن نقطه ايران است. در مورد مولانا نيز همين مسئله وجود دارد و او امروز مولانا جلال الدين محمد بلخي است. يعني در بلخ زاده شده و افغانستان حق دارد بگويد كه مولانا متعلق به افغانستان است. وابسته فرهنگي سفارت افغانستان در ايران همچنين به همشهري گفته است كه 3 اثر قديمي مثنوي معنوي در تركيه، ايران و افغانستان نگهداري مي‌شوند و با تكيه بر اين سه نسخه مي‌توان مثنوي معنوي را به‌صورت مشترك به ثبت جهاني رساند اما از آنجا كه زادگاه مولانا در بلخ است اين پرونده بايد با محوريت افغانستان تدوين شود. او همچنين از طرح رئيس‌جمهور افغانستان براي ايفاي نقش محوري افغانستان در ثبت جهاني مثنوي معنوي مولانا خبر داد.
