دول نفتی چگونه ثروت های شان را مصرف میکنند

خبرگزاری «سپوتنیک» مثال های موفق ترین و ناکام ترین فوندها را مطالعه کرده است.
گنجینه ویکینگ ها و اسکیموس ها
ناروی که یک چهارم محصول ناخالص ملی آن را رشته نفت و گاز تشکیل میدهد، بزرگترین فوند رفاه ملی در روی زمین با 870 میلیارد دالر دارا می باشد. به آن کشور سهام در نوهزار کمپنی در سراسر جهان تعلق دارند. بیشترین حجم در سهام خریداری شده توسط فوند در اوراق بهادار Nestle و Apple سرمایه گذاری شده است. برعلاوه این، فوند اوراق بهادار دولتی امریکا، جرمنی و جاپان در اختیار دارد. بسیاری کارشناسان به علنیت اطلاعاتی، دقت و شفافیت قواعد پرشدن، سرمایه گذاری و بهره برداری از وجوه مردم ناروی اشاره میکنند.
ایالت الاسکای امریکا نیز فوند خود دارد. این فوند دایمی است که در سال 1976 بنیانگذاری شده است. در آنجا نیز عواید حاصل از فروش نفت جمع آوری میکنند. در حال حاضر حجم آن از 53 میلیارد دالر تجاوز میکند. به فوند 25% وجوه منتقل میشوند که به حکومت ایالت کمپنی های نفتی به شکل مالیات، جوازهای برمه کاری و پرداخت ها به خاطر استفاده از لوله های انتقال نفت پرداخت میکنند و بخش از این پول برای حمایت از مردم الاسکا مصرف میشود. در سال 2014 آنها هرکدام مبلغ 1884 دالر دریافت کردند. در ترکیب وسایل فوند سهام کمپنی های امریکایی، اوراق بهادار دولتی امریکا، اوراق کشورهای دیگر، جایدادهای غیرمنقول و غیره دارایی ها شامل می باشند.
طلای پاشان ریگی
یکی از بزرگترین صادرکننده نفت به بازارهای جهانی — کوویت — پول های ذخیره شده را بعد از جنگ اول در خلیج فارس جهت بازسازی کشور استفاده کرد. به حساب فوند ذخیره و فوند ذخیره نسل های آینده ایجاد شده در سال های 1960 — 1970 بازسازی کشور تمویل گردید. به فوند ذخیره نسل های آینده 10% عواید حاصل از فروش نفت انتقال میگردد. پول در اوراق بهادار کشورهای مختلف سرمایه گذاری میشود.
این جالب است که عربستان سعودی بزرگترین تولیدکننده نفت در جهان فوند جداگانه، به استثنای SAMA Foreign Holdings که در ماهیت امر بانک مرکزی کشور محسوب میشود، ندارد. از 90 تا 95% عواید خزانه دولت شاهی از مدرک صادرات مواد سوخت و انرژی تامین میشوند. ولی سقوط جهانی قیم نفت دولت را به تغییر شیوه برخورد مجبور ساخته است. در ماه اپریل شهزاده محمد بن سلمان خبر داد که دولت شاهی برای «غروب قرن نفتی» آماده میشود و ایجاد فوند مستقل به حجم دو تریلیون دالر برای رهایی بعدی از وابستگی به نفت پلان میکند.
عمان فوند احتیاطی دولتی در سال 1980 و در سال 193 — فوند نفتی ایجاد کرده، ولی فعالیت آنها را به مشکل میتوان موفق خواند. پول در آنها جمع آوری نشده و وجوه که به فوندها وارد میشدند جهت جبران کسر بودجه استفاده میشدند.
وضع در کشورهای دیگر از چه قرار است؟
عین وضع در وینزویلا وجود دارد. در آنجا فوند ثبات ماکرواقتصادی و فوند سرمایه گذاری وینزویلا فعالیت میکنند. قواعد انتقال پول به فوندها پیوسته تغییر میکنند و بودجه دولتی پیوسته کسری است. در دوران اوگو چاویس پول های جمع شده مصرف شدند و حالا از فوندها فقط لوحه باقی مانده است.
تجربه در نایجیریا که در سال 2004 در فوند ثبات خود 50% مفاد اضافی سال 2003 ذخیره کرد، نیز ناکام می باشد. ولی در ماه نوامبر همان سال از فوند مبلغ 280 میلیون دالر برای جبران خساره به مردم به خاطر مصرف بنزین کشیده شد. فوند نتوانست فعالیت خود را آغاز کند.
روسیه
وابستگی اقتصاد و سیستم مالی روسیه به به عوامل اقتصادی خارجی حکومت را به ایجاد فوند ثبات در سال 2004 وادار ساخت. در آنجا پول حاصل از جمع آوری محصول گمرکی نفت و مالیات بر استخراج معادن مواد مفیده و اگر خلاصه گفته شود، همه عواید اضافی حاصل از تجارت مواد هایدروکاربنی جمع اوری میشوند. پول به اسعار خارجی در تعهدات قروض دول خارجی سرمایه گذاری میشد. پول های جمع آوری شده در فوند ثبات برای پرداخت قروض دولتی استفاده میشد.
در سال های دوهزار فوند ثبات به حساب قیم بلند نفت به سرعت پر میشد و در آن بیش از 157 میلیارد دالر جمع شده بود. در تاریخ 1 فبروری سال 2008 فوند را به دو بخش: فوند احتیاطی با 125 میلیارد دالر و فوند رفاه ملی با سرمایه 32 میلیارد دالر تقسیم کردند. فوند رفاه ملی به بالشت امنیتی خزانه تقاعد مبدل گشت — در آنجا پول تامین رفاه نسل های آینده جمع آوری میشود.
فوندها به شیوه های مختلف اداره میشوند. در فوند احتیاطی وجوه به اسعار یا تعهدات قابل فروش کشورهای پیشرفته، یعنی آنهایی که به سرعت میتوان به پول زنده مبدل ساخت، نگهداری میشود. فوند رفاه ملی، برعلاوه وسایل فوق الذکر، میتواند پول های را در پروژه های شبکه اقتصادی در داخل کشور سرمایه گذاری کند.
در تاریخ 1 می حجم فوند احتیاطی — 44.96 میلیارد دالر و حجم فوند رفاه ملی 73.86 میلیارد الر تشکیل میداد. در سال 2016 وزارت مالیه میخواهد اسعار فوند احتیاطی را برای جبران کسر بودجه تقریباً یک بار در هر دو ماه به معرض فروش قرار دهد.