تفصیل موضوع را علیم فصح الدینوف خبرنگار ما در دوشنبه گزارش میدهد.
پروژه CASA-1000 را باید روسای جمهوری افتتاح میکردند. شرکت رهبران افغانستان، قرغزستان، پاکستان و تاجکستان تقریباً یک سال اعلام میشد. اما بصورت ناگهانی تغییر رخ داد. در مورد انجام مراسم رسمی به سطح صدراعظمان فیصله نمودند. ممکن، این وضع نسبت فیصله ناگهانی الماس بیک آتم بایف در مورد به تعویق انداختن بازدید خود از دوشنبه بوجود آمده باشد. خبر حیرت انگیز دیگر فیصله افغانستان در مورد شرکت در پروژه CASA-1000 فقط به مثابه دولت ترانزیتی شمرده میشود.
علی احمد عثمانی وزیر انرژی افغانستان به این ارتباط اعلام داشت:"ما بصورت نهایی در مورد خریداری نکردن انرژی برق از طریق CASA-1000 فیصله نمودیم. ما فیصله نمودیم در مورد مساله صدور انرژی برق از آسیای مرکزی به آسیای جنوبی به کشور ترانزیتی مبدل گردیم".
به گفته وزیر انرژی افغانستان، کابل نمی خواهد از نقطه نظر تامین انرژی به کشورهای آسیای مرکزی وابسته باشد و قصد اعمار موسسات انرژی خود را دارد. افغانستان میخواهد از مدرک انتقال انرژی برق از طریق خاک خود به پاکستان سالانه مبلغ 45 میلیون دالر بدست آورد. به این ترتیب، پاکستان یگانه خریدار انرژی برق تاجکستان و قرغزستان خواهد بود. طول لین انتقال برق را یک هزار کیلومتر تشکیل میدهد. در مرحله نخست اتصال لین برق بین قرغزستان و تاجکستان در نظر می باشد. بعداً تمدید لین برق به خاک افغانستان و پاکستان صورت خواهد گرفت. تکمیل کار پروژه در سال 2018 در نظر می باشد. حجم اعلام شده انرژی صادراتی در حدود 6 میلیارد کیلوات ساعت انرژی در سال می باشد. تاجکستان 70% انرژی برق را تامین خواهد کرد. پاکستان در بدل اسعار پرداخت خواهد کرد. هر کیلوات انرژی برق به مبلغ 9.5 سنت امریکایی تمام خواهد شد. اما مشکل اساس وجود دارد و آن اینکه انرژی برق فقط در ایام تابستان صادر خواهد شد.
قباد رحیموف کارشناس مستقل در باره مسایل پروژه های شبکه اقتصادی آسیای مرکزی میگوید:" پروژه CASA ، هم برای قرغزستان و هم برای تاجکستان، خصوصیت دوگانه دارد. از یک طرف هر دو کشور انرژی ارزان برق تولید میکنند. از جانب دیگر، آنها در مورد عدم توازن مصرف انرژی برق پرابلم های جدی مزمن دارند. که نسبت آن بصورت متناوب کمبود انرژی بوجود می آیند. از همینرو برای بسیاری کارشناسان، این سوال حل ناشده باقی می ماند: چگونه میتوان صادرکننده انرژی برق بود، در حالیکه در خود کشور پرچاوی ها رخ میدهند".
فعلاً روشن نیست که چه کسی، چگونه حفاظت مطمئن لین انتقال برق در خاک افغانستان در حال جنگ تامین خواهد کرد. به خاطریکه لین برق به طول صدها کیلومتر گاه و بیگاه نه تنها به ترمیم، بلکه به حفظ و مراقبت ضرورت دارد. در سال روان افراد مسلح جنبش طالبان پایه های لین انتقال انرژی برق از آسیای مرکزی به کابل را تخریب کردند. این برای طراحان پروژه CASA-1000 به سیگنال نگران کننده مبدل گشت. قابل یاداوری است که روسیه هفت سال قبل در جمله سرمایه گذاران بالقوه شامل گردیده بود. ولی به علل نامعلوم، مسکو را به این پروگرام دعوت نکردند. ولی روسیه از تحقق موفقانه پروژه CASA-1000 منفعت دریافت خواهد کرد. روسیه میتواند انرژی برق تولید شده در ستیشن برق آبی «سنگ توده — 1» در تاجکستان به پاکستان صادر کند.
