روسیه کدام سلاح دیگر به ایران صادر خواهد کرد؟

شخصیت های دولتی دو کشور اعلامیه های بسیار خوشبینانه ایراد کرده اند. وضع کنونی همکاری نظامی — تخنیکی روسیه و ایران چگونه است و دورنمای آن چه می باشد؟ رشته سخن را به سیاست دان و شرق شناس ولادیمیر ساژین می سپاریم.
ساژین میگوید:"بعد از عقد موافقت نامه هستوی بین ایران و دول عمده جهانی در ماه جولای سال 2015 تهران از زیر ستم تحریمات برآمد و مناسبات خود را با غرب نورمال ساخت، بر آزادسازی تدریجی حسابات بانکی خود دست یافت، استخراج و صدور نفت را افزایش بخشید که به کشور پایگاه مادی مالی برای توسعه و عصری سازی نیروهای مسلح خود به دست داد. ایران تجدید قابل ملاحظه تسلیحات و تخنیک محاربوی خود را پلان نموده است".
ساژین در ادامه گفت، اما غرب، خاصتاً تشبثات غربی با نشان دادن علاقمندی مفرط به روابط تجارتی — اقتصادی با ایران، برای تحقق همکاری نظامی — تخنیکی با ایران آماده نیستند. علی اکبر ولایتی مشاور رهبر مذهبی ایران در باره مسایل بین المللی در این مورد چندی قبل اعلام داشت که برخی کشورهای اروپایی نمی خواهند حتی مهمات معمولی به ایران صادر نمایند، ولی روسیه آماده است به ما طیارات شکاری سو — 30 را صادر کند.
واقعاً هم، بعد از رفع تحریمات ضد ایران همکاری نظامی — تخنیکی بین روسیه و جمهوری اسلامی ایران وارد مرحله نوین گردیده است. طوریکه معلوم است، روسیه در جهان از نقطه نظر حجم و بهای صادرات تسلیحات (بعد از امریکا) با درآمد — 15 میلیارد دالر در سال 2015 که 16% صادرات جهانی را تشکیل میدهد، مقام دوم احراز نمود که این بیانگر موجودیت تقاضا برای سلاح روسیه در جهان و کیفیت بلند آن با قیمت نسبتاً ارزان آن می باشد. روسیه در عرصه نظامی — تخنیکی با 80 دولت همکاری میکند. مسکو تجربه کار با تهران در طول ده ها سال دارا می باشد. راستی، این تجربه همیشه مثبت نبود. مساله مربوط با معامله مجتمع های راکتی اس — 300 را به خاطر می آوریم. حالا این مشکل رفع شده است. الکساندر فومین رئیس اداره فدرالی همکاری نظامی — تخنیکی اعلام داشت که صادرات مجتمع های اس — 300 روسیه به ایران طبق گراف جریان دارند و در برخی موارد حتی فراتر از آن تحقق می یابد. سرگی لوروف وزیر خارجه روسیه در مصاحبه اخیر خود نیز این موضوع را تائید کرد و تدقیق ساخت که «صادرات احتمالاً در جریان سال روان تکمیل خواهند شد».
طبق معلومات غیررسمی، به ایران چهار دیوژن مجتمع های راکتی اس — 300 ساخت کانسرن «الماس — انتیی» به ارزش یک میلیارد دالر صادر خواهند شد.
طوریکه علی اکبر ولایتی اظهار داشت، «صادرات سیستم اس — 300 سطح جدید همکاری بین روسیه و ایران را نشان میدهد… ما پیشبینی میکنیم که مناسبات مسکو و تهران آینده تابناک دارد».
باید گفت، در امریکا در باره صدور اس — 300 به جمهوری اسلامی ایران ابراز نگرانی نمودند، ولی لوروف وزیر خارجه روسیه پاسخ روشن داد:"مجتمع های اس — 300، مانند بسیاری انواع سلاح خودکار و سبک، تحت هیچگونه محدودیت ها قرار ندارند. از همینرو در اینجا همه امکانات ما باز می باشند".
مارک تونیر نماینده وزارت خارجه امریکا خاطرنشان ساخت که اگر فقط اس — 300 صادر خواهد شد، این را نباید به مثابه نقض توافقات بررسی نمود: از نقطه نظر سازمان ملل متحد، این سیستم ها تسلیحات دفاعی محسوب میشوند.
اما آیا همکاری نظامی — تخنیکی فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران فقط به اس — 300 منحصر باقی می ماند؟ حسین دهقان وزیر دفاع ایران که در اواخر اپریل در پنجمین کنفرانس مسکو در باره امنیت شرکت ورزیده بود، در جریان ملاقات دو جانبه با سرگی شایگو همتای روسی خود از همکاری نظامی — تخنیکی بین دو کشور و امضای موافقت نامه های نو ابراز رضایتمندی نمود و اعلام داشت که چنین پروسه زمینه را برای فیصله های بعدی و موافقت نامه های نو ایجاد میکند. او به موجودیت دورنما های وسیع برای همکاری نظامی — تخنیکی روسیه — ایران اشاره نمود.
ساژین عقیده دارد که فقط بعد از «حل مشکل اس — 300» این دورنما ها وسعت خاص کسب میکنند. ولی، اگر اس — 300، به مثابه سیستم دفاعی، تحت ممنوعیت های بین المللی قرار ندارد، پس صدور تسلیحلات سنگین به ایران تحت کنترول جدی شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار دارد. این مساله به طیارات شکاری سو — 30 اس ام و تانک تی — 90 که طبق گواهی رسانه ها، ایرانیان به آنها علاقمندی دارند، مربوط میگردد. طبق فیصله نامه 2231 که موافقت نامه هستوی با ایران را از نقطه نظر حقوقی تسجیل میکند، فروش بسیاری انواع تسلیحات سنگین تهاجمی به ایران مجاز است، ولی در جریان 5 سال کسب اجازه شورای امنیت را مطالبه میکند. لوروف وزیر خارجه روسیه تصریح کرد که اگر ایران زمان در این باره ابراز علاقمندی نماید، تا چیزی از این فهرست را خریداری کند، پروسیجر مربوطه تحقق خواهد یافت. تنها امریکا شاید به تصویب چنین معامله در شورای امنیت اجازه نخواهد داد. مارک تونیر نماینده وزارت خارجه امریکا ابراز اطمینان نمود که واشنگتن از حق ویتوی خود هنگام بحث بر چنین صادرات در شورای امنیت سازمان ملل متحد استفاده خواهد کرد.
الکساندر فومین رئیس اداره فدرالی همکاری نظامی — تخنیکی، ضمن صحبت راجع به اقلام دیگر تسلیحات برای جمهوری اسلامی ایران، برعلاوه اس — 300، خاطرنشان ساخت که صحبت فقط راجع به اشیای مجاز برای صادرات که در فهرست ممنوعه سازمان ملل متحد قرار ندارند، مطرح می باشد. این سلاح خودکار و محصولات دیگر، بشمول سلاح های غیرمرگبار، سیستم های راداری و مبارزه رادیوالکترونی و غیره می باشند.
ساژین در اخیر گفت، به این ترتیب، رفع تحریمات علیه ایران، حتی «مساله اس — 300» شرایط نو برای توسعه برای همکاری مثمر و متقابلاً مفید نظامی — تخنیکی روسیه — ایران ایجاد کرده است. ولی نباید بر مشکلات دارای جنبه بین المللی — حقوقی و همچنان سیاسی چشم پوشی نمود. از هیچکس پوشیده نیست که هم در ایران و هم در روسیه نیروهای وجود دارند که بنابر علل مختلف به همکاری روسیه — ایران در عرصه نظامی علاقمندی زیادی ندارند. مرحله نو کنونی همکاری نظامی — تخنیکی روسیه — ایران مساعی جدی، کار دشوار همه انهایی مطالبه میکند، کسانی که تمامی برتری های روابط نظامی — تخنیکی دو کشور مشاهده میکنند.