احتمال دارد که روسیه نیز با استفاده از جنراتورهای قوی خود در تاجکستان به پروژه بازار برق آسیای جنوبی و مرکزی ملحق شود. قرار است این برنامه ماه می در شهر دوشنبه راه اندازی شود. حلیم فسخوالدینوف خبرنگار اسپوتنیک در تاجکستان جزییات این برنامه را شرح می دهد:
پروژه کاسا — 1000 به منظور تامین بازار برق آسیای مرکزی و جنوبی طراحی شده است. طبق این برنامه 6 میلیارد کیلووات برق از قرغزستان و تاجکستان به افغانستان و پاکستان انتقال داده می شود. طول خط انتقال برق بیش از 800 کیلومتر است و اجرای این ابتکار بلندپروازانه یک میلیارد دالر سرمایه نیاز دارد. هشت سال پیش روسیه آمادگی خود را برای سرمایه گذاری در این برنامه اعلام کرده بود. اما از آنجایی که مفکوره اصلی به امریکا و نهادهای بین المللی غرب تعلق داشت، از حضور مسکو استقبال نشد. با این حال، اجرای طرح بدون روسیه مشکل می شود. موضوع اینجاست که یکی از نقاط اصلی در پروژه خط انتقال برق به روسیه اختصاص دارد. بهروز هیمو تحلیل گر غیروابسته از تاجکستان در این رابطه می گوید:
«پروژه کاسا — 1000 حد اقل به یک دلیل برای روسیه جالب میباشد. مسکو استیشن برقی «سنگ توده —1» را در تاجکستان دارد و نزدیک به یک میلیارد دالر برای آن هزینه کرده است. امروز نزدیک به 80 درصد سهام این استیشن برقی متعلق به روسیه است. روسیه برای بازگرداندن سرمایه خود باید برق را به قیمت واقعی بفروشد. متاسفانه شرکت دولتی «برق تاجکستان» پول مصرف برق استیشن فوق الذکر را نمی پردازدد و از فروش صادرات برق این استیشن به افغانستان و پاکستان، می تواند سرمایه روسیه را بازپس گرداند».
روسیه در این پروژه علاقمند است. برخلاف سرمایه گذاران دیگر از جمله بانک جهانی و بانک توسعه اسلامی، مسکو در این پروژه ریسک کمتری دارد. به دلیل حملات دوره ای شبه نظامیان به شهرهای افغانستان و قطع کردن خطوط برق، این پروژه ریسک هایی به همراه دارد. حتی اگر پروژه به اتمام هم نرسد به مسکو ضرر نخواهد کرد. اما اگر با اجرای آن با موفقیت همراه شود، آنوقت شرکت های روسیه درآمد خوبی کسب خواهند کرد. اگر از دیدگاه اقتصادی به این پروژه نگاه کنیم، آنوقت سیاست هایی هم وجود دارد. دیمیتری پاپوف کارشناس مسایل منطقه از انستیتوت مطالعات استراتژیک روسیه معتقد است که از بین کشورهای سابق اتحاد جماهیر شوروی، تاجکستان موقعیت بهتری برای اجرای پروژه خط انتقال برق دارد. بنابراین مسکو در تاجکستان سرمایه گذاری میکند. وی در ادامه توضیح می دهد:
«پروژه کاسا- 1000 با لابی امریکا و نهادهای مالی و اقتصادی جهانی طرفدار امریکا در چارچوب استراتیژی «راه ابریشم جدید» شکل گرفته است. این پیشنهاد در راستای همگرایی کشورهای آسیای مرکزی با افغانستان و آسیای جنوبی مطرح شده است. مسکو نگاه دیگری به این پروژه دارد و هدف آن احیای همکاری های اقتصادی آسیای مرکزی با مهمترین شریک شمالی آنها یعنی روسیه است. برای ما پروژه تقویت روابط برقی کشورهای آسیای مرکزی با یکدیگر و با روسیه بسیار جالب میباشد. احداث استیشن برق کوچک قزاقستان — قرغزستان یک نمونه ی از این برنامه هاست».
تحلیلگران ریسک های داخلی و خارجی این پروژه را برمی شمارند. ریسک اول: هنوز تمام منابع تولید برق مشخص نشده است. گر چه این منابع در تاجکستان مشخص است، اما وضعیت قرغزستان هنوز روشن نیست. قرغزستان دو سال پیش وارد کننده خالص برق شد. در این شرایط سوال مهم این است که چطور یک کشور نیازمند به خرید برق از همسایگان، می تواند به شریک پروژه کاسا — 1000 شود. ریسک دوم: هنوز روشن نیست که چه کسی و چگونه می تواند امنیت خط انتقال برق را در خاک افغانستان تامین کند. این خطوط با طول چندصد کیلومتر نیاز به تعمیرات دوره ای و کنترل دارند. امروز فقط یک موضوع روشن است، بهره برداری از خطوط انتقال برق، در سال 2020 آغاز خواهد شد.
