سال نو میلادی 2016 آغاز شد. در سرحد سال کهنه و سال نو طبق معمول نتیجه گیری دوازده ماه گذشته صورت میگیرد.
نتایج سال برای ایران و برای روابط ایران و روسیه چگونه اند؟ و پیش بینی برای آینده چیست؟ شرق شناس ولادیمیر ساژین در این باره می گوید:
سال 2015 برای مناسبات ایران و روسیه بسیار مهم. شاید در تاریخ جدید روسیه و جمهوری اسلامی ایران هیچگاه چنین دوره سازنده وجود نداشت.
عقد "موافقت نامه اتمی"که برای دستیابی به آن مسکو حداکثر تلاش خود را به خرج داد، به سرآغاز مرحله جدیدی در سیاست خارجی و زندگی سیاسی داخلی ایران مبدل گشت. پلان عملکرد جامع که در چهارچوب موافقت نامه تصویب گردید، ایران را از انزوای سیاسی و تجارتی — اقتصادی خارج ساخت و دورنمای گسترده را برای توسعه روابط چند جانبه با بسیاری از کشورها و از جمله روسیه ایجاد نمود.
ولادیمیر ساژین در ادامه گفت: سفر ماه نوامبر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به ایران از حوادث مهم سال به حساب امد. ملاقات ها و مذاکرات رئیس جمهور روسیه با آیت الله خامنه ای رهبر مذهبی ایران و رئیس جمهور کشور حسن روحانی به توسعه مناسبات دوجانبه عملا در تمامی زمینه ها تحرک قوی بخشید.
به سطح عالی مسایل ستراتیژیکی مهم حل و فصل بحران سوریه ، مبارزه ی مشترک با تروریزم بین المللی مورد بحث و بررسی قرار گرفتند. نزدیکی مواضع مسکو و تهران و دیدگاه های مشترک آنها در باره نقش و جایگاه بشار اسد رئیس جمهور سوریه در حل بحران سوریه تایید گردید.
توجه ویژه در دیدار به سطح عالی در تهران به مناسبات اقتصادی و تجارتی دوجانبه معطوف گردید. رئیس جمهور روسیه خاطرنشان ساخت که روسیه و ایران تحرک روابط دوجانبه را افزایش خواهند داد، به تنوع اقلام کالا توجه مبذول خواهند داشت و در تادیات متقابل از ارزهای ملی وسیعتر استفاده خواهند کرد.
ولادیمیر پوتین خبر داد، روسیه آماده است که وام لازم دولتی به اندازه 5 میلیارد دالر به این امر اختصاص دهد. بخش اول ان را مبلغ 2.2 میلیارد دالر تشکیل میدهد که جهت تمویل مالی قراردادهای اعمار ستیشن های برق و برقی ساختن خطوط راه آهن استفاده خواهد شد که هنگام بازدید رئیس جمهور ولادیمیر پوتین امضا شده اند. برای همکاری مشترک 35 پروژه اولویتی در عرصه انرژی ، ساختمان، ترمینال های بحری و خطوط راه آهن و غیره انتخاب شده اند.
پوتین خاطر نشان نمود: ما همکاری متقابل را در عرصه انرژی اتمی ادامه میدهیم. وی یادآوری نمود که بلاک اول ستیشن برق اتمی بوشهر به طور کامل به کار انداخته شده و کار ساختن بلاک های 2 و 3 آغاز شده است. در حضور روسای جمهور دو کشور برخی از اسناد امضاء گردیدند.
در سال 2015 غیر از گفتگوی روسیه و ایران به سطح عالی عملا هر ماه ملاقات های نمایندگان وزارت خانه ها و سازمان های دو کشور صورت می گرفت. از تاریخ 21 تا 23 دسمبر در تهران نمایشگاه صنایع روسیه " دیالوگ تجارتی — صنعتی: روسیه و ایران" برگزار شد. وزیر صنایع و تجارت روسیه دنیس مانتوروف سرپرست آن بود.
حجم تبادلات کالا بین روسیه و ایران را در سال 2014 تقریبا 1.7 میلیارد دلار تشکیل داده بود که واضحاً، با پتانسیل دو کشور مطابقت ندارد. بنابراین طبیعی است که رهبران روسیه و ایران در خصوص افزایش تبادلات کالا راجع به نیات شان خبر دادند.
ساژین خاطر نشان ساخت: روسیه و ایران کشورهای برجسته در عرصه ذخایر منابع نفت و گاز طبیعی در جهان کشورهای پیشاهنگ هستند و منافع متقابل برای همکاری در این زمینه دارند. در ماه اگست سال 2014 روسیه و ایران یادداشت تفاهم مربوط به صدور نفت ایران در عوض کالا را امضاء کردند. در آینده طرفین شرایط این معامله را مورد توافق قرار خواهند داد. در عین حال، امکان عقد قراردادهای تبادله در زمینه نفت و گاز بررسی شد (گرفتن نفت و گاز و محصولات نفتی از روسیه به شمال ایران و ارسال حجم معادل نفت ، گاز و محصولات نفتی تولید ایران توسط قراردادیان روسی از طریق بنادر و ترمینال هایی در جنوب ایران).
در نوامبر سال 2015 شرکت روسی " زاروبژ نفت " یادداشت تفاهمی در خصوص احتمال کار در حوزه های نفتی چنگوله در اناران واقع در جنوب غرب ایران امضاء کرد. ضمنا شرکت به پروژه های برای افزایش کشف نفت در حوزه های قدیمی علاقه مند است. در تاریخ هشتم دسمبر سال 2015 ایگور سچین ، رئیس " روس نفت" به تهران سفر کرد و نتیجه سفر اعلام تصمیم طرفین برای ادامه مذاکرات مربوط به کارآینده شرکت در ایران بود.
از نوامبر سال 2015 ، گازپروم روسیه مذاکراتی را با شرکت های ایرانی در خصوص خرید انواع تجهیزات نفت و گاز تولید ایران ادامه میدهد.
در نوامبر سال 2015 در پایان مذاکرات دمیتری راگوزین معاون رئیس جمهور روسیه با معاون ریاست جمهوری ایران سورنا ستاری اعلام شد که ایران و روسیه در خصوص توسعه همکاری در عرصه هوایی — فضا توافق کرده اند. طرف ایرانی به سیستم راهنمایی گلوناس روسی علاقه مند است.
همکاری دو کشور در تبادله محصولات زراعتی دورنمای بیشتر دارد. ضمنا رئیس جمهور پوتین در جلسه ی شورای عالی اقتصادی یوریشیا در تاریخ 21 دسمبر مساله کاهش محصول بر واردات محصولات زراعتی از ایران به یوریشیا را پیشنهاد کرد.
شاخص بهبود ارتباطات ایران و روسیه در سال 2015 حل مشکل مجتمع های راکتی مدافعه هویی اس —300 بود. در سپتمبر قرارداد جدیدی در مورد صدور مجتمع های راکتی اس —300 به ایران امضاء شد. اجرای این سند یعنی صدور این مجتمع ها به ایران در جنوری سال نو شروع میشود و در خزان خاتمه می یابد. قابل یادآوری است که در ترکیب هر غند مرکز قومانده و دو بخش با چهار دستگاه پرتاب در هر کدام قرار دارد و قیمت دو غند مجتمع اس — 300 بیش از یک میلیارد دالر است. بلافاصله پس از امضای قرارداد اولین بخش مجتمع راکتی به پولیگون کاپوستین یار روسیه ارسال گردید. در حال حاضر این سیستم ها در آنجا برای تایید جنبه های تخنیکی آزمایش می شوند. سپس آنها را به بندر روسی در بحیره کسپین منتقل میگردند و از آنجا از طریق بحیره به ایران ارسال خواهند شد.
ضمنا در سال 2016 تقریبا 80 متخصص ایرانی دوره های آمادگی برای بهره برداری از اس —300 را در مراکز آموزشی روسیه سپری خواهند کرد. مدت زمان آموزش تقریبا چهار ماه خواهد بود. مخارج آن شامل قرارداد می باشند.
ساژین در اخیر گفت: بدین ترتیب می توان گفت که مناسبات روسیه و ایران در همه عرصه ها در سال 2015 به سطح جدید کیفی ارتقا یافته است. مهم این است که در سال نو سطح بلند توسعه مناسبات و برنامه های مطرح شده در سال گذشته کاهش نیابد و همه مفکوره ها و پروژه ها به قراردادهای واقعی تبدیل شوند. و دو طرف، باوجود موانع موجود بروکراتیک و اداری در دو کشور، به اجرای بی قید و شرط آنها دست یابند.
