این پروژه بزرگ منطقوی سالها سر زبانهای همه بوده و هیچ باور نمی رفت که جامه عمل بپوشد٬ اما با منافع عظیم که همه کشورهای شامل این پروژه دارند٬ با وجود چالش های بزرگ امنیتی در مسیر عبور لوله ای گاز از مناطق افغانستان و پاکستان ٬ تصمیم عملی کردن این پروژه را گرفتند.
صحبت مکمل این بروگرام را از زبان دوکتور سمیع الله پویا و عمر شریفی آگاه در مسایل منطقوی در این پروگرام بشنوید.
۱۳دسمبر سال جاری سنگ تهداب این پروژه درنزدیکی شهرمرو در شرق ترکمنستان٬ به اشتراک رهبری هر چهار کشور گذاشته شد. این لوله گاز که ۱۷۳۵ کیلومتر طول دارد ۷۳۵ کیلو متر ان از خاکهای افغانستان ترانزیت میشود که درقدم اول در حدود ۱۲ هزار اتباع کشور ما دارای شغل می گردد و از طرف هم از ۹۰ ملیون مکعب آن ۱۴ ملیون متر مکعب آنرا روزانه افغانستان بدست می آورد. افغانستان سالانه از درک ترانزیت از ۲۰۰ الی ۵۰۰ ملیون دالر سالانه مفاد خاک پولی اخذ خواهد نمود. ظرفیت انتقال گاز در سال ۳۳ ملیارد متر مکعب می باشد٬ مصرف تمدید این لوله گاز ۷٬۹ ملیارد دالر تخمین گردید٬ و قرار است این پروژه در سال ۲۰۱۹ مورد بهره برداری قرار گیرد.
این پروژه علاوه به مشکلات امنیتی وچالش های از بابت فراز و نشیب های منطقوی از آوان طرح آن تا به امروز با چالش های سیاسی هم روبر بوده که این امر تا حد باعث کندی در تحقق این پروژه گردیده. TAPI که در قدم اول رقیب پروژه دیگر منطقوی IPI ٬ یعنی لوله گاز ایران از طریق ساحات بلوچستان پاکستان به این کشور هندوستان٬ می باشد ٬ این پروژه در سال۱۹۹۰ طرح و قرار بود در سال ۲۰۱۴ تکمیل و به بهره برداری قرار گیرد. اگر چه در این پروژه سه مملکت شامل است ٬اما طول این لوله گاز ۱۰۰۰ کیلومتر بیشتر است که ۱۱۰۰ کیلومتر آن در خاک ایران یعنی کشور صادر کننده قرار دارد.
مصرف تقریبی این پروژه طبعآ ازتاپی بیشتر است. البته چالش های سیاسی در مورد ایجاد این پروژه بیشتر از چالش های سیاسی موجود در پروژه تاپی بوده ٬ چون ایران در این زمان٬ از یک طرف با تحریم های جهانی روبرو بود٬ و از طرف هم امریکا همه امکانات را به خرچ داد تا این پروژه را سبوتاژ کند. در این فرصت موجود برای افغانستان امکانات سیاسی بیشتر میسر شد ٬ اگر پروژه TAPI تکمیل و به تولید آغاز نمایید ٬ این بزرگترین دستاورد حکومت افغانستان در طول تاریخ اش خواهد بود و بدون شک در تامین امنیت منطقه رول بسا بسزای را قایل خواهد شد. دلایل اش واضع است٬ چون کلید صلح افغانستان ٬ در حل مناسبات این کشور با دو همسایه اش پاکستان و هندوستان می باشد. دیګر اینکه ٬اګر یک بار اقتصاد و تولید پاکستان با مصرف ګاز ترکمنستان ګره بخورد٬ پاکستان بیشتراز هر کشور دیګر تلاش درتامین امنیت افغانستان به خرج خواهد داد. زیرا در اقتصاد پاکستان نظامیګران و تولیدات نظامی پاکستان رول قابل ملاحضه دارد٬ که به ګرسنګی انرژی دچار اند و تامین امنیت هر دو کشور برایشان در اولیت قرار خواهد ګرفت٬ افغانستان به حوزه استراتیژیک برای کشور های کلیدی منطقه تبدیل می ګردد. اګر چه تاپی یکی از بزرګترین پروژه های منطقوی در عرصه انرژی به شمار میرود٬ اما با شروع آن باید در تحقق سایر پروژه دست به عمل شد ٬ باید گفت که کاسا ۱۰۰۰ که انرژی برق را از کشور های قرغستان و تاجکستان از طریق افغانستان به پاکستان انتقال میدهد٬ و همچنان پایپلاین نفت ایران از طریق افغانستان به تاجکستان و در بدل آن آب آشامیدنی تاجکستان به ایران از طریق ولایات مرزی افغانستان٬ ایجاد خطوط آهن و سرکها بین کشور های آسیای میانه ٬ ایران ٬ چین و پاکستان ٬ این همه و همه٬ ارزش های حیاتی کشور هاست که نه تنها اهمیت بزرگ اقتصادی دارند٬ بلکه ضامن امنیت و ثبات در این منطقه می باشد. دیگر اینکه شمول سازی اتباع این کشور ها در تامین این پروژه ها یکی از راه های حل منطقی پرابلم مهاجرت های اجباری اقتصادی و امنیتی و همچنان باعث کاهش تولید و تجارت مواد مخدر است ٬که جهان غرب بیز به آن دچار است. من همواره به این معتقد بوده ام که حمایه از مناسبات اقتصادی و رشد منابع عایداتی کشور های در حال رشد و یا جهان سوم به مراتب موثر تر است نسبت به حمایه و ایجاد تشتنج بین آنها٬ این روحیه و اعتقاد را باید رواج داد٬ سیاسیون باید بیشتر از آنچه انسانها و کشور ها را باهم گره میزند ٬ صحبت نمایند ٬ نه از آنچه مایه نفرت و انزجار شان میگردد٬ صحبت روی پروژه های منطقوی یکی از شاخص های است که باید با روحیه خوشبینانه بالای آن بحث صورت گیرد.
