سیاستمداران اوکراین به بحث درباره صفر شدن تجارت کشور با روسیه علاقه زیادی دارند. تمام استدلال های مسکو درباره مشکلات اوکراین پس از قطع روابط تجارتی، ظاهرا برای کیف بی تفاوت است.
شرایط امروز هر قدر سخت هم باشد، بازار روسیه در بخش واردات و صادرات جایگاه اول را در اوکراین دارد. اواسط سال جاری حجم صادرات از اوکراین به روسیه 12،5% و صادرات به ترکیه 8% بود. واردات به اوکراین از روسیه در حدود 16،6% و از آلمان 11% بود. به عبارت دیگر، روسیه همچون سابق در بازار واردات و صادرات اوکراین جایگاه اول را دارد.
سر و صدای زیادی در رابطه با منع ورود انرژی از روسیه به راه افتاد و نهایتا تصمیم بر این شد که ذغال سنگ را از دانباس وارد کنند. اما با وجود تبلیغات زیادی که از ذغال سنگ آفریقای جنوبی کردند، واردات این محصول میسر نشد. میخاییل بلیایف کارشناس ارشد بنیاد بازار و مدیریت انستیتوت اقتصاد در این باره می گوید:
«تغییر طیف واردات بسیار دشوار است، به این راحتی نیست که ناروی یا هر کشور دیگری را جایگزین روسیه کنند. ما در جریان هستیم که اوکراین قصد داشت دانباس را جایگزین آفریقای جنوبی کند. اوکراین این محصول را خریداری کرده و حمل می کند و بدهکار می شود. اما یک مساله وجو دارد.. ظاهرا شرکت های اوکراینی نمی توانند خود را برای کار با ذغال سنگ افریقای جنوبی تطابق دهند. برای تغییر روش کار، نیاز به سرمایه گذاری تکمیلی وجود دارد. این فقط یک مثال کوچک است. در مجموع تغییر جهت در بخش صنعت اوکراین، هزینه های زیادی را به دنبال دارد و در عرض یک سال انجام نمی شود بلکه چندین سال به طول خواهد انجامید».
فعلا روسیه به بازی در نقش صادرکننده ذغال سنگ ادامه می دهد. روز 12 اکتوبر شرکت «گازپروم» صادرات گاز به اوکراین را آغاز کرد. این اتفاق پس از دریافت پیش پراخت از سوی شرکت «نفت و گاز اوکراین» به مبلغ 234 میلیون دالر صورت گرفت. اما به گفته میخاییل بلیایف، قبلا هم مشکلات مالی اوکراین مانع از زندگی گرم و بدون مشکل در کشور می شد. وی در ادامه توضیح می دهد: «می توان هر حرفی را مطرح کرد، اما باید متوجه بود که اوکراین تا حد زیادی به انرژی روسیه وابسته است و تغییر ناگهانی حتی در صورت خواست واقعی اوکراین، امکان پذیر نیست. حتی اگر اوکراین از نظر مالی در شرایط بهتری باشد نیز اصل قضیه تغییر نمی کند. این یکی از موانع اصلی اوکراین برای تغییر منابع انرژی از روسیه به سوی غرب است».
یک موضوع دیگر هم در اوکراین پیوسته مطرح می شود. چندی پیش صحبت از این بود که اروپاییان به شدت منتظر محصولات کشاورزی اوکراین هستند. اما کم کم برای سیاستمداران کیف روشن شد که اروپا نیازی به واردات از اوکراین ندارد، زیرا آنها به هر شکل جلوی این کار را می گیرند. یا اینکه فقط به برخی از محصولات کشاورزی اوکراین که مورد نیازشان است کافی نیست. رومان پوکالوف مدیر برنامه ریزی منابع طبیعی سازمان غیرانتفاعی «پاترول سبز» می گوید:
« مهمترین شاخص اوکراین از نقطه نظر قدرت های جهانی زمین های کشاورزی و خاک سیاه این منطقه است. و عجیب هم نیست که آنها امروز در خاک اوکراین مستقر شده باشند».
کیف با این اوصاف دردسر جدیدی دارد. باید به دنبال بازارهای جدید باشد. فعلا شرق میانه و شرق نزدیک، آفریقا و آسیای جنوب شرق می توانند پتانسیل تبدیل به بازار اوکراین را داشته باشند. اما این بازارها از مدت ها پیش تشکیل شده و بعید است که تمایل به حضور بازیگر جدیدی داشته باشند. بیش از یک سوم صادارات کیف که غالبا محصولات کشاورزی هستند در انبارها به انتظار مشتری و در حال تخریب هستند. کارشناسان می گویند که سیاستمداران اوکراین باید مذاکرات سه جانبه اروپا — روسیه — اوکراین را فعال سازند. این مذاکرات به وضعیت منطقه آزاد تجاری بین اوکراین و اتحادیه اروپا مربوط می شود. اگر مسکو در این رابطه احساس خطر اقتصادی کند، آنوقت اوکراین در منطقه آزاد تجاری خود با روسیه متحمل ضرر می شود. البته این موضوع به ارتباط اوکراین با دیگر کشوهای اتحادیه اقتصادی اور-اسیا نیز مربوط می شود.
کارشناسان اطمینان دارند که تجارت بین روسیه و اوکراین قطع نمی شود، اما فعلا این مکانیزم ها بر مبنای قوانین سازمان تجارت جهانی استوار هستند. به عبارتی، اوکراین کم کم متوجه می شود که بخشی از سیستم جهانی بودن چه معنی و مفهوم دارد.
