ایا نیروهای سرحدی روسیه به سرحد تاجکستان — افغانستان باز خواهند گشت یا نظامیان تاجک خود از عهده حفاظت سرحد برخواهند امد؟ این مساله را کارشناسان طی یک هفته اخیر در مسکو و دوشنبه مورد بحث قرار میدهند. اکثریت انها به این امر متمایل اند که این اقدام ضروری است. علیم فصح الدینوف خبرنگار ما در تاجکستان راجع به نظرات سیاست دانان گزارش تهیه نموده که توجه شما را به ان جلب میداریم.
در خزان سال روان فعالیت های جنگی در افغانستان به سرعت از جنوب به شمال نقل مکان نموده اند. اوضاع در ولایات همجوار با تاجکستان در این کشور شکل تهدیدکننده کسب نموده است. طبق معلومات تحلیلگران نظامی، در ماه های سپتمبر — اکتوبر در انجا گروه های قابل ملاحظه افراد مسلح متمرکز شده اند. در بین انها افراد نیز وجود دارند که تحت بیرق گروه تروریستی «دولت اسلامی» که در روسیه و تاجکستان ممنوع گردیده، می جنگند. در زمینه چنین حوادث، در دوشنبه راجع به تغییر اهمیت سرحد تاجکستان — افغانستان صحبت میکنند. این سرحد هرچه بیشتر به خط مبدل میگردد که ثبات را از بی نظمی جدا می سازد. حال توجه شما را به نظر عبدالله راهنما کارشناس مرکز تحقیقات ستراتیژیک مربوط ریاست جمهوری تاجکستان جلب میداریم: «بی ثباتی از جنوب افغانستان به شمال منتقل میگردد. این تهدید مستقیم راساً به چند منطقه مهم جیوپولیتیکی — اسیای مرکزی، چین و روسیه، شمرده میشود. از همینرو سرحد تاجکستان — افغانستان نه تنها به سرحد بین الدولتی، بلکه به خط فاصل بین ثبات و بی ثباتی، بین کشورهای مدنی و ایدیولوژی رادیکال مبدل میگردد. اگر این موج بی ثباتی از این سرحد عبور نماید، پس در ان صورت دامنه ناحیه بی ثباتی تا اندازه زیادیتوسعه خواهد یافت. از همینرو حفظ ثبات در نواحی جنوبی تاجکستان اهمیت بین المللی کسب میکند».
اوضاع در شمال افغانستان به دلیل برای ان مبدل گشته، تا نیروهای که امروز مسوولیت امنیت سرحد تاجکستان — افغانستان را بر دوش دارند، بصورت انتقادی بررسی شوند. طول مجموعی این سرحد — 1344 کیلومتر می باشد. در سال های شوروی این سرحد توسط نیروی 25 هزار نفری نگهداری میشد. برعلاوه این، انها تحت پوشش نیروی هوایی قرار داشتند. بعد از فروپاشی اتحاد شوروی در جریان 14 سال مسوولیت به خاطر سرحد جنوبی تاجکستان را گروپ اوپراتیفی نیروهای سرحدی روسیه با ترکیب تقریباً 19 هزار نفر بر دوش داشت. حالا تعداد نیروهای سرحدی تاجکستان که در این منطقه خدمت میکنند، 16 هزار نفر تشکیل میدهد. نسبت کمبود وسایل تخنیکی و تسلیحات معاصر، اداره سرحدی تاجکستان در بهار سال روان تکاثف محافظین سرحد را تقویت نمود. تعداد گزمه های سرحدی را افزایش داد. برعلاوه این، از اواخر ماه می سال روان نیروهای سرحدی تاجکستان خط دوم دفاعی را سازماندهی نمودند.
در جامعه کارشناسان بازگشت نیروی سرحدی روسیه را به سواحل دریای پنج مستثنی نمی سازند. الکساندر سابیانین نماینده انجمن همکاری سرحدی و کارشناس مسایل اسیای مرکزی معتقد است که امروز چنین ضرورت بوجود امده است. او در مصاحبه با «سپوتنیک» چنین اظهار نظر نمود:« بازگشت نیروهای سرحدی روسیه به سرحد با افغانستان — ناگزیر است. به خاطر ناگزیر است که چلنج های نظامی از جنوب همین اکنون نه تنها موجودیت تاجکستان، بلکه خود روسیه را با تهدید مواجه ساخته است. این علت اساسی است. در اینجا خود این سوال که به نیروی سرحدی روسیه اجازه داده شود، یا نه، مهم نیست. در اینجا یافتن چارچوب دولتی مهم است که بصورت کامل قبل از همه حق حاکمیت تاجکستان را حفظ نماید».
الکساندر سابیانین به رادیوی ما معلومات داد که در حال حاضر سه طریقه تحکیم سرحد تاجکستان — افغانستان بررسی میشود. نظر اول ایجاد نیروهای سرحدی متحد کشورهای عضو سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی در نواحی جنوبی تاجکستان پیشبینی میکند. سناریوی دوم —قراردادن سرحد تحت کنترول نیروهای سرحدی جامعه دول مستقل، می باشد. و بالاخره طریقه سومی — بازگشت گروپ سرحدی اداره فدرالی روسیه به تاجکستان پیشبینی میکند. سیاست دان الکساندر سابیانین معتقد است که این مناسب ترین راه خواهد بود:
مناسب ترین حل از نقطه نظر منافع تاجکستان — موافقت نامه دوجانبه تاجکستان و فدراسیون روسیه می باشد. فقط در چارچوب دوجانبه میتوان دقیقاً همه مسایل حقوقی و سیاسی را تعیین کرد. در نهایت امر، این میتواند چارچوب سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی باشد، اگرچه این دلخواه نیست. ولی در هیچ صورت نباید چارچوب جامعه دول مستقل باشد. در صورت جامعه دول مستقل چنین خواهد شد که تاجکستان حاکمیت معین بر سرحد را به اتحادیه محول می سازد، جای که اختلافات زیادی سیاسی وجود دارند.
نیروهای سرحدی روسیه سرحد تاجکستان — افغانستان را در طول بیش از صد سال حفاظت میکردند. انها در سواحل دریای پنج در زمان تزاری مستقر شدند و تاجکستان را به اساس درخواست دوشنبه در سال 2005 ترک کردند. اینکه بازگشت نیروهای سرحدی روسیه با پیچیده ترین سرحد بعد شوروی صورت خواهد گرفت یا خیر — زمان نشان خواهد داد.
