با گذشت هر روز اوضاع در نواحی هممرز تاجکستان و افغانستان وخیم تر می شود: عملیات جنگی با طالبان در 60 % منطقه سرحدی جریان دارد. این محوطه در منطقه تحت مسئولیت سازمان پیمان امنیت جمعی است.
وخیم شدن شدید اوضاع در منطقه موضوع اصلی دیدار ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و امام علی رحمان رئیس جمهور تاجکستان در سوچی بود.
آیا تضمین آن وجود دارد که طالبان افغانستان بسوی کشورهای آسیای مرکزی پیشروی نکنند و آیا می توان فرض نمود که امام علی رحمان برای دریافت کمک به نزد ولادیمیر پوتین رفته است؟ خبرنگار « سپوتنیک ازبکستان» این سوال را از والری کارووین رئیس مرکز مطالعه جیوپلیتیک و عضو اتاق اجتماعی روسیه پرسید.
کارووین در توضیح گفت: «جنبش طالبان که اکنون دوباره در افغانستان فعال شده است در زمان خود توسط ایالات متحده ایجاد شد و از طریق نمایندگان سازمان تروریستی عربی تحت کنترل آن کشور قرار دارد. واشنگتن از طالبان در لحظه ای استفاده می کند که ایجاد تشنج در منطقه برای آمریکا ضروری است. هم اکنون چنین موردی است. زیرا روسیه در حال مبارزه موفق با یکی دیگر از ساختارهای ساخته دست آمریکایی ها — داعش در سوریه — است. آمریکا برای منحرف کردن توجه روسیه از سوریه، جهت آسیایی از جمله جنبش طالبان را فعال می کند».
بر طبق نقشه واشنگتن، طالبان با تشدید فعالیت خود، باید یک منطقه مشکل ساز دیگر برای روسیه ایجاد کنند. بدین ترتیب آمریکا سعی می کند بر رهبری روسیه فشار وارد آورد و آن را مطیع تر سازد.
« اگر روسیه در اوضاع کنونی فعالانه دخالت نکند، آمریکا چراغ سبز را برای طالبان روشن خواهد کرد تا بسوی تاجکستان و احتمالا دیگر کشورهای سرحدی شمال افغانستان پیشروی کند».
به عقیده کارشناس روس، طالبان منافع تاکتیکی کوتاه مدت خود را پیاده خواهند کرد و بدین ترتیب امتیاز استراتژیکی برای آمریکا ایجاد خواهد شد.
اوضاع در مناطق هممرز با تاجکستان را نمی توان بدون حل و فصل درگیری در خاک افغانستان بهبود بخشید. بارها در جلسات شورای کارشناسی سازمان پیمان امنیت جمعی از این موضوع صحبت شده است.
در خاک کشور اداره مرکزی وجود ندارد و در واقع کشور را چند گروه از جمله گروهک تروریستی اسلام گرا تحت کنترل دارند که توسط ایالات متحده تشکیل شده اند.
به عقیده کارشناس سیاسی، برای رفع تشنج در این منطقه باید دست به گسترش استراتژیک زد.
« باید سرحدات جنوبی تاجکستان — افغانستان برای پیشگیری از بروز نقاط تجمع شبه نظامیان و نیرو و تسلیحات آنها و جلوگیری از حمله احتمالی به تاجکستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی تغییر کند».
کارشناس سیاسی معقتد است که چنین سناریوی تشدید اوضاع در سرحدات با تاجکستان و احتمال تشدید تشنج در نقاط دیگر هممرز با روسیه توسط مسکو بررسی شدند. باید به قفقاز شمالی نیز توجه شود که به یک منطقه سنتی فشار بر روسیه مبدل شده است.
از اینرو، حالا که روسیه ضربات هوایی دقیق و نقطه ای به مواضع شبه نظامیان « کشور اسلامی» (داعش) در سوریه وارد می آورد ، نظریه پردازان غرب به پیشبینی کارشناس سیاسی روسیه، امکانات خود در نقاط مختلف فشار بر رهبری روسیه را فعال خواهند کرد.
پیمان امنیت جمعی در سال 1992 میلادی در تاشکند توسط روسای جمهور ازبکستان، تاجکستان، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان و روسیه به امضا رسید.
یکسال بعد، آذربایجان، بلاروسیه و گرجستان به آن پیوست. اما دیرتر ازبکستان، آذربایجان و گرجستان از سازمان خارج شدند. مهمترین هدف سازمان پیمان امنیت جمعی — تحکیم صلح و امنیت جهانی و منطقه ای و دفاع از تمامیت ارضی کشورها است.
