در این هفته کنگره ی آمریکا بحث و گفتگوی رسمی در خصوص این سند انجام میدهد. در حین حال رهبران بریتانیا ، آلمان و فرانسه بیانیه ای را منتشر کردند که در آن حمایت کامل خود از توافق اتمی با ایران حاصله در وین را اعلام نمودند. بدون شک ، لحظه ی حیاتی در سرنوشت سند آغاز می شود. آیا ممکن است که این سند کلیدی برای حل مشکل اتمی ایران باشد ، مشکلی که سالهای طولانی با قفل سنگین عدم درک متقابل و عدم اطمینان بین جامعه ی جهانی به شکل گروه 5+1 میانجیان بین الملل و ایران بسته شده بود؟ تحلیل گر سیاسی و شرق شناس ولادیمیر ساژین در این رابطه می گوید:
برنامه جامع اقدام مشترک، باید به کلیدی برای بازگشایی آن تبدیل شود. به همین لحاظ مبارزه ی سیاسی دشواری هم در آمریکا و هم در ایران جریان دارد. مبارزه ای که به مرحله ی نهایی نزدیک شده است. به هیچ کسی پوشیده نیست که در این کشورها گروه های سیاسی مخالف وجود داشته و دارند ، گروه هایی که (به دلایل مختلف) با اجرایی شدن این توافق اتمی موافق نیستند.
در آمریکا ، نمایندگان حزب جمهوری خواه مخالف رئیس جمهور باراک اوباما از کنگره برای بلوکه کردن این توافق اتمی استفاده می کنند. حامیان توافق در ایران از فعالیت جمهوری خواهان نگرانند.
ساژین ادامه میدهد: محمد جواد ظریف ، وزیر امور خارجه ی ایران و یکی از طراحین توافق اتمی بیان داشت که همه اقدامات اتخاذ شده توسط کنگره آمریکا برای مداخله در برنامه جامع اقدام مشترک، باید توسط دولت آمریکا متوقف شود". و باید گفت که دولت اوباما تلاش فراوانی می کند که این کار انجام شود.
براساس اطلاعات اخیر ، مخالفین توافق فعلا موفقیتی بدست نیاورده اند. ایرینا فدوروا ، کارشناس برجسته ی علمی دانشکده ی شرق شناسی آکادمی علوم روسیه می گوید:
هفدهم سپتامبر مدت زمان تخصیص داده شده برای بررسی توافق اتمی که خود نمایندگان قانون گذار آمریکایی تعیین کرده اند به اتمام می رسد. انتظار می رفت که قطع نامه ی رد برنامه جامع اقدام مشترک با ایران تصویب شود. اما این اتفاق نیافتاد. هفته ی گذشته دموکرات ها بعد از بدست آوردن تعداد رای کافی از سنا ، توقف قطع نامه را به رای گیری نگذاشتند. در کاخ سفید این امر را پیروزی مهم سیاسی رئیس جمهور باراک اوباما قلمداد می کنند.
ساژین می گوید: در ایران ، مجلس به تحلیل دقیق توافق اتمی مشغول است. در ماه اوگست در مجلس کمیته ی ویژه ای از 15 نماینده تشکیل شد که پس از بررسی سند ، نتایج خود را برای رای گیری نهایی ارائه کردند. بر طبق قانون اساسی ایران ، مجلس حق دارد هر توافقی را از جمله قراردادهایی که توسط وزارت امور خارجه این کشور بدست آمده است رد کند. در عین حال بعید است در صورت عبور توافق اتمی از کنگره ی آمریکا ، مجلس آنرا رد کند. ضمنا سیاستمدار با نفوذ مجلس یعنی علی لاریجانی رئیس مجلس از توافق اتمی حمایت می کند.
ساژین معتقد است ، بدین ترتیب " موافقت " از واشنگتن و تهران راهی به اجرای عملی مفاد برنامه جامع اقدام مشترک می گشاید که قبل از سال 2016 آغاز نخواهد شد. تا این زمان آژانس بین المللی انرژی اتمی، بازرسی برای اجرای توافق توسط ایران را که همزمان با تایید برجام حاصل می شود انجام خواهد داد. طبق بیانیه یوکیو آمانو منشی عمومی آژانس بین المللی انرژی اتمی ، گزارش نهایی آژانس در خصوص مسائلی که تا به حال حل و فصل نشده اند باید به منشی عمومی شورای مدیریت آژانس تا 15 دسامبر سال جاری ارائه گردد.
ساژین مطمئن است ، بدون شک حل مسئله ی اتمی ایران با روش اجرای عمومی توافقی که در برنامه جامع اقدام مشترک آمده است اوضاع در ایران و در منطقه و در جهان را به سمت بهبود تغییر می دهد. آنجلا مرکل ، صدراعظم آلمان، فرانسوا اولاند ، رئیس جمهور فرانسه و دیوید کامرون صدراعظم بریتانیا در مقاله ی مشترک خود که چندی پیش در واشنگتن پست منتشر شد اعلام کردند: " این لحظه ی مهمی است. در شرایط عدم قطعیت کنونی در جهان ، این امکان برای نشان دادن حل مسائل از روش های دیپلماتیک به وجود آمده است. " رهبران دول قدرتمند جهانی ، با در نظر گرفتن رشد نقش سیاسی ایران در حل مشکلات منطقه ای و جهانی پس از توافق وین به تهران پیشنهاد دادند که اسرائیل را به رسمیت بشناسد. ساژین می گوید: متاسفانه ، این امر فعلا در رویاهای سیاسی است. اما چه کسی می داند که یک سال ، پنج سال و یا ده سال دیگر چه خواهد شد؟ چرا که زمانی ایران و اسرائیل در بین دول عربی که کاملا دوست به حساب نمی آمدند ، تقریبا متحد محسوب می شدند.
مورخین آینده باید اهمیت معاهده ی اتمی و از جمله طرح مدرن سازی سیاست خارجی ایران را ارزیابی کنند.
