سازمان القاعده در زمان استقرار قطعات اردوی شوروی در افغانستان بوجود آمد. القاعده یکی از ساختارهای نظامی بود که می باید با نیروهای شوروی به مقابله برخیزد. آمریکا از مجاهدان افغان استفاده کرد، ولی نمی دانست که این قضیه در آینده به چه مشکلات روبرو میشود.
تاریخ رسمی ایجاد سازمان تروریستی القاعده — 11 ماه اوگست سال 1988 میلادی است. در آن روز دیدار دو نفر از رهبران عالیرتبه « جهاد اسلامی مصر» ، عبدل اعظم و اوسامه بن لادن صورت گرفت. بی نظیر بوتو صدراعظم پاکستان تقریبا در همان زمان در مورد این دیدار اظهار نظر کرد. وی بشکل احساساتی به جرج بوش رئیس جمهور آمریکا گفت: « شما فرانکِنشتین را می سازید». اما در آن لحظه چنین مقایسه ای بعید بود تأثیری بر سیاستمداران آمریکایی بگذارد. هدف آنها کاملا روشن بود.
نیکلای دیملِویچ در این خصوص گفت:
"بژنسکی مینویسد که برای آغاز عملیات فروپاشی اتحاد شوروی تصمیمات ضروری اتخاذ شده بود، و فعالیت های زیادی صورت گرفته بود. ایجاد سازمانی که در اراضی افغانستان بر علیه نیروهای شوروی بجنگند، مفکوره بژنسکی بود. القاعده یعنی — پایگاه معنوی و مسلح که مقابله کرده و دائما پیروز شود. بیش از 1 میلیارد دالر با نرخ آن زمان به این سازمان تخصیص داده شد تا این سازمان مسلح شود و اعضای آن آموزش داده شوند و با روش های پارتیزانی به مقابله مسلحانه بپردازند".
امروزه هیچ کس این مساله مهم را پنهان نمی کند که آمریکایی ها به افزایش قدرت این سازمان پرداختند. برای مبارزه با اتحاد شوروی اعضای سازمان از سراسر جهان اسلام استخدام شدند و ریاست این سازمان اسلامی را القاعده بعهده گرفت که از طرف آمریکا مورد حمایت قرار داشت. آمریکایی ها همین افراد شبه نظامیان را آموزش دادند.
دمیتری وِرخوتوروف کارشناس مرکز مطالعه افغانستان معاصر در این خصوص گفت:
"اینکه القاعده توسط آمریکایی ها تأسیس شد و اوسامه بن لادن بنیان گذار آن مأمور آمریکایی بود یک واقعیت آشکار است. واقعاً هم آمریکایی ها چنین گروهی را برای جنگ در افغانستان تأسیس کردند. مسأله اصلی آن بود که مجاهدین فاقد متخصصان جنگی بخوبی آموزش دیده بودند که قادر به انجام کارهای تجسسی و عملیات خرابکارانه باشند. آمریکایی ها این نوع گروهبندی ها را در اختیار آنها گذاشتند. اسلام رادیکال یک پایگاه ایدیولوژیکی است. در دهه 1990 میلادی این گروهبندی ها تحت تأثیر تغییر سیاست آمریکا و اوضاع عمومی در جهان، به حال خود رها شدند. همان گروه تروریستی «القاعده» به غصب قدرت در افغانستان پرداخت."
همانا بر طبق نمونه القاعده ، آمریکایی ها مدل اجرای عملیات سیاسی را طراح ریزی کردند که اکنون میکانیزم اصلی در ارسینال واشنگتن است.
نیکلای دیملِویچ در این خصوص گفت:
"امریکایی ها القاعده و حالا «داعش» را از نقطه نظر کنترل فرایندهای تغیر رژیم ها در دیگر کشورها در نظر دارد. کسانیکه از اطاعت چنین روندها سرپیچی کنند و یا سعی کنند با این روندها مقابله نمایند و نادرست بودن آن را نشان بدهند، کشورهای حامی تروریزم اعلام می شوند".
تجربه آمریکایی به این سازمان ها کمک می کند بطور مستقلانه به طراحی عملیات و انجام عملیات تروریستی در سراسر جهان بپردازند. کارشناسان می گویند که القاعده اولین سیستم استخدام اجیران و آموزش اعضای خود را تأسیس کردند. اما اکنون سازمان ها و گروه های دیگر در نوبت اول به حل و فصل مسائل خود می پردازند که مهمترین آنها مبارزه با ایدئولوژی آمریکایی است.
