مورمانسک در زمان جنگ کبیر میهنی مورد بمباران شدید نازی ها از زمین و هوا قرار گرفت. قوای 150 هزار نفری آلمان که تا تابستان سال 1941 میلادی در ماورای قطب مستقر شدند, موظف بودند به هر قیمتی که شود, بندر مورمانسک را تصرف کنند. زیرا از طریق این بندر کمک های متحدان برای تأمین ضروریات شوروی و اردوی سرخ بر اساس « لند — ایز» صورت میگرفت که میتوان از مهمات، لوازم تخنیکی، مواد غذایی و خام استراتژیکی نام گرفتقوماندانی آلمان حساب می کرد که طی چند شبانه روز مورمانسک را تصرف کند. اما روزهای انگشت شمار, به ماه ها طول کشید.
نیروهای هیتلر دو بار در ماه جولای سال 1941 میلادی سعی کردند تا مورمانسک را تصرف کنند. اما هر دو حمله آنها دفع شد. نازی های خشمگین و ناراحت تاکتیک خود را تغییر دادند و به حملات هوایی دست زدند و به بمباران شهر پرداختند. مورمانسک از نظر تعداد بمباران ها و بمب هایی که بر سر شهر ریخته شد فقط از استالینگراد عقب می ماند.
ولفگانگ آکونوف، مؤرخ نظامی و عضو شورای انجمن نظامی — تاریخی بین المللی در این خصوص گفت: قوماندانی آلمان قصد تصرف مورمانسک را داشت و آن را بندر بسیار مهم استراتژیکی در شمال می دانست که به دلیل « یخ نزدن» اهمیت آن را دو چندان می کرد. بعلاوه آنها می خواستند خط راه آهن « کیروف» را تحت کنترل خود در آورند. بدین منظور نیروهای فنلندی متحد با آلمان در سه جهت — مورمانسک ، کاندالاکشا و لائوخی — دست به بمباران زدند. قابل ذکر است که منطقه عمل به حد کافی دشوار بود — جنگل های انبوه با دریاچه های زیاد و باتلاق های صعب العبور. بعلاوه در آنجا تخته سنگ های بزرگ « مورنی» وجود داشتند که به علت گسترش یخچال ها شکل گرفته بودند.
اما مورمانسک تسلیم نشد. مدافعین شهر به دفاع برخاستند و کارگران از منتها توانایی و انرژی خود برای ساخت مهمات جنگی هر چه بیشتر استفاده می کردند. ساکنان شهر با تلاش مشترک 60 میلیون روبل برای تأمین نیازهای قوای مسلح خود جمع آوری کردند. بندر برای اشغالگران هیتلر، دژ غیر قابل تسخیر شد. حتی در شرایط بمباران دائمی و در بین ویرانه ها، شهر به زندگی خود ادامه داد. ساکنان شهر کار می کردند و می جنگیدند!
الکساندر چاپِنکو استاد فاکولته تاریخ دانشگاه علوم بشری مورمانسک در این خصوص گفت:
"ابتدا, دشمن به چند پیروزی دست یافت. آلمانی ها در اولین نبردها در« تیتوفکا» پیروز شدند. شبه جزیره « ریباچی» و « سرِدنی» را جدا کردند. در امتداد رودخانه « لیتس غربی» دست به حمله زدند که در آنجا به برکت قهرمانی رزمندگان شوروی و قطعات 14 و 52 پیاده نظام و غند معروف قطبی در منطقه قطب نقشه های « بارباروس» در ماه سپتامبر شکست خورد. از پیشروی آلمانی ها جلوگیری شد. عملا پس از نبردها در امتداد دریای « لیتس غربی» جبهه در سپتامبر سال 1941 میلادی تا پاییز سال 1944 میلادی با ثبات بود.
در سال 1942 میلادی مرکز مبارزه در ماورای قطب به بحر کشانده شد. فاشیست ها سعی کردند راه های بحری را از خشکه جدا کنند تا ماورای قطب شوروی را از نظر امکانات ارتباط خارجی در انزوا قرار بدهند. ترانه « خداحافظ کوه های صخره ای» ترانه محبوب رزمندگان — سربازان قوای بحر شمال در آن سالها بود. این ترانه نوعی سرود منطقه قطبی شوروی در سالهای جنگ شد. سربازان قوای بحری قهرمانی و شجاعت بی نظیری در این نبردها از خود نشان دادند و برای رساندن وسایل ضروری به جبهه ها بارها دست به شنا زدند. در آن سالها، کشتی های قطب شمال بیش از 200 کشتی جنگی و 400 واحد وسایل حمل و نقل دشمن را نابود کرد. 7 اکتبر سال 1944 میلادی نیروهای شوروی عملیات تعرضی به منطقه قطب « پِتسامو — کیرکِنِسک» را آغز کردند. خطر از مورمانسک رفع شد. دشمن بطور کامل از مورمانسک بیرون رانده شد. 5 دسامبر سال 1944 میلادی به فرمان هیأت رئیسه شورای عالی اتحاد شوروی مدال « در ازای دفاع از قطب شمال شوروی» به 300 هزار شرکت کننده دفاع از شهر اعطا شد. 6 ماه می سال 1985 میلادی به خاطر ادای سهم والا در جنگ کبیر میهنی شهر مورمانسک « شهر قهرمان» نامیده شد.
