آیا گره کور مناقشه اسرائیل و فلسطین در قاهره باز خواهد شد؟

به گزارش اسپوتنیک، صبح روز هفتم اکتبر سال جاری، اسرائیل به عنوان بخشی از عملیات سیل الاقصی که توسط شاخه نظامی جنبش فلسطینی حماس اعلام شد، از نوار غزه مورد حمله موشکی گسترده قرار گرفت. علاوه بر این، پس از حملات موشکی گسترده، جنگنده های این سازمان به مناطق مرزی در جنوب اسرائیل نفوذ کردند.

در پاسخ، نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) عملیات شمشیرهای آهنین را علیه حماس در نوار غزه آغاز کردند. ظرف چند روز پس از حمله، ارتش کنترل تمام شهرک‌های نزدیک مرز غزه را به دست گرفت و حملات هوایی به اهداف از جمله غیرنظامیان در نوار غزه را آغاز کرد. اسرائیل همچنین از محاصره کامل غزه خبر داد: تامین آب، غذا، برق، دارو و سوخت به حالت تعلیق درآمد.

شبکه تلویزیونی القاهره نیوز گزارش داد، که بیش از 30 کشور و سه سازمان بین المللی مشارکت در نشست سران نوار غزه را که روز شنبه در قاهره پایتخت مصر برگزار می شود، تایید کرده اند. پیش از این گزارش شده بود، که این نشست با حضور آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد و سران شماری از کشورهای عربی، ترکیه، یونان، قبرس و ایتالیا برگزار می شود.

با پایان یافتن جنگ جهانی اول و بدست گرفتن کنترول فلسطین توسط بریتانیایی ها داستان آغاز می شود. درآن زمان فلسطین دارای جمعیت اکثرا عرب و اقلیت یهودی بوده است. در آن زمان جامعه جهانی به بریتانیا وظیفه سپرده بود که برای یهودیان خانه ملی بسازد و بنا از سال 1920 جابجایی یهودیان در فلسطین آغاز شد و در جریان جنگ جهانی دوم با کشتار یهودیان از سوی آلمان نازی شدت گرفت.

در سال 1947 ملل متحد رای داد که فلسطین به دو کشور جداگانه عرب‌ها و یهودیان تقسیم شود و بیت المقدس یا اورشلیم نیز به یک شهر بین‌المللی باشد.

حاکمان بریتانیایی در سال 1948 منطقه را ترک کردند و دولت اسرائیل تاسیس شد که منجر جنگ اول اسرائیل و کشورهای همسایه مصر، عراق، سوریه، اردن و لبنان شد. برای اسرائیل این جنگ استقلال بود، اما برای کشورهای عربی فاجعه، زیرا صدها هزار فلسطینی به دنبال این جنگ آواره شده و سرزمین‌های خود را از دست دادند.

جنگ دوم اسرائیل و کشورهای عرب در سال 1967 رخ داد که معروف به جنگ شش روزه است. در این جنگ اسرائیل نیروهای متحد کشوهاری عربی را شکست داد و بلندی‌های جولان را از سوریه، غزه و شبه جزیره سینای را از مصر و کرانه باختری را از نیروهای اردن تصرف کرد. همچنان روند شهرک‌سازی یهودی نشین که از سوی ملل متحد به غیرقانونی شناخته می‌شود، در نوار غزه و کرانه باختری آغاز شد.

از اواخر دهه 1980 فلسطینی‌ها دست به مقاومت مردمی و تظاهرات‌هایی گسترده زدند و به سوی سربازان و تانک‌های اسرائیلی سنگ پرتاب می‌کرد که این امر به ایجاد گروه حماس منجر شد.

در دهه 1990 مذاکرات صلح میان فلسطین و اسرائیل آغاز شد و در سال 1993 سازمان آزادی بخش فلسطین و اسرائیل که به توافق اسلو معروف است را با کاخ سفید به امضا رساندند. بر بنیاد توافق، برای فلسطین یک دولت خودگردان در نوار غزه و کرانه باختری در نظر گرفته شد و سازمان آزادی‌بخش فلسطین به رهبری یاسر عرفات نیز اسرائیل را به رسمیت شناخت.

بر بنیاد این توافق، کرانه باختری نیز به سه بخش تقسیم شد؛

در اوایل قرن بیست‌و یکم، اسرائیل برای گرفتن بخش‌های بیشتر بیت المقدس شرقی؛ جایی که مسجد القصی موقعیت دارد، تلاش کرد و ادامه تنش میان اسرائیل و مردم فلسطینی منجر افزایش تخریب محل‌های سکونت فلسطینی‌ها و ساخت شهرک‌ها برای شهروندن اسرائیل، شد و نیز حضور مقاومت‌های مسلحانه در میان فلسطین شد.

با مرور سوابق بالا آیا امیدی هست که نشست دیگری درمورد حل و فصل این مشکل تاریخی و گره کور اختلافات بین اسرائیل و فلسطین، به نتیجه برسد؟ اسپوتنیک در این باره نظر کارشناسان را جویا شده است.

فرهاد ابرار، کارشناس مسائل سیاسی می گوید: نشست ذکر شده با محوریت کشورها و سازمان‌های بین‌المللی بدون شک بر فرایند جنگ و احتمالاً پایان بخشیدن به جنگ حماس و اسرائیل تأثیرگذار خواهد بود. هر چند در مورد آجندای نشست فوق، مطالب مشخصی بیان نشده ولی از وضعیت پیش آمده می‌تواند فهمید، که این کشورها و سازمان‌ها برای پایان بخشیدن جنگ با استفاده از گزینه‌ های دیپلماسی تلاش خواهند کرد. زیرا تلفات بالای انسانی دو طرف به‌خصوص مردم فلسطین شرایط موجود را بحرانی‌تر و کام هیولای مرگ را پهن‌تر خواهد ساخت؛

در صورت ادامه وضعیت، باور من این‌ست که جنگ شکل گسترده‌تر و ابعاد پیچیده‌تر خواهد گرفت، زیرا متحدان دو طرف تلاش بر تقویت جایگاه هم‌کیشان خویش می‌نمایند که منطقه را یک‌بار دیگر نارام‌تر و بی‌ثبات‌تر خواهد ساخت. بنابراین در صورت تداوم نبرد؛ احتمال دخیل شدن متحدان این دو هم به‌‌دور از تصور نیست.

شاکر یعقوبی کارشناس مسائل اقتصادی، می گوید: در این شکی نیست که امریکا هنگام حمایت سیاسی و نظامی از یک کشور در کنار اینکه به دنبال تقویت سلطه خود است از فروش اسلحه نیز عایداتی با مبالغ هنگفت بدست می آورد و بدین وسیله منافع بیشتر اقتصادی را متوجه صنعت تسلیحات خود می سازد. تحولات سیاسی اخیر و آشفتگی های پی در پی در جهان هزینه سیاست و جنگ را برای امریکا چندبرابر ساخته است و امریکا ناچار است برای تثبیت جایگاه نظامی و سیاسی خود در نظم جهانی، هزینه بالاتری را متقبل شود و از طریق فروش اسلحه مقداری از این هزینه ها را جبران کند.

وی خاطر نشان کرد که جنگ اسراییل و فلسطین می‌تواند روابط اقتصادی غرب با کشور های عربی را در زمینه خرید و فروش نفت نیز خدشه پذیر بسازد و سطح مبادلات نفت در تجارت جهانی به ویژه میان امریکا و کشورهای عربی کاهش چشمگیر خواهد پیدا کند. در نشست قاهره، اگر کشورهای عربی متعهد و مصمم به حمایت جدی از فلسطینیان شوند در کنار سایر گزینه ها از گزینه مهم اقتصادی، از کاهش فروش و صادرات نفت به غرب بالاخص امریکا می توانند استفاده کنند که این مورد می تواند هزینه نفت در بازارهای جهانی را به مراتب بالا ببرد که در این صورت بر بازار جهانی در خصوص تامین نفت مورد نیاز فشار زیادی وارد خواهد شد.

با نگاهی بر سوابق درگیری و توافقنامه های هیچ گاه تحقق نیافته، به این نتیجه می رسیم که دو طرف باید با درک و تفاهم بر همزیستی مسالمت آمیز و پایبندی بر توافقات قبلی از دامن زدن بر درگیری ها بکاهند. کما اینکه تلاش های بین المللی برای حل بحران همیشه از سوی یکی از طرف های متخاصم رد شده است و یا هم در ابتدا پذیرفته شده و بعداً نقص شده است، نمی توان بر نتیجه بخش بودن تلاش های جامعه بین المللی با گرایش های مختلف گرچند با نیت خیر بین دو طرف درگیر که تشنه به خون یکدیگر هستند امید وار بود، مگر اینکه هر دو طرف درگیری به خواسته های مشروع خود اعم از تشکیل حکومت مستقل با مرزهای مشخص دست یابد.