مارشال عبدالرشید دوستم، معاون پیشین ریاست جمهوری خواستار ایجاد محل سوق و ادارهی سیار و صحرایی در شمال کشور برای تقویت نیروهای امنیتی و دفاعی و بسیج مردمی از سوی وزارت دفاع ملی شدهاست.
آقای دوستم در دیدار با بسمالله محمدی، سرپرست وزارت دفاع بر ای بازپسگیری مناطق از دست رفته و جلوگیری از سقوط ولایات تأکید کرده است.
این در حالی است که مارشال دوستم روز شنبه گذشته (16 اسد) با رییس جمهور غنی نیز دیدار کرد. دراین دیدار گفته میشود که مارشال دوستم به رييس جمهور، پیشنهاد کرده که وضعیت کشور را نظامی اعلام کند.
هنوز دقیق نیست که منظور از اعلام وضعیت نظامی در طرح امنیتی مارشال دوستم، حالت اضطرار است یا خیر، اما به باور برخی آگاهان نظامی، هدف از طرح جنرال دوستم، حالت اضطرار است.
- طرحی را که دوستم پیشنهاد کرده تا چه حد موثر است؟ آیا اجرای طرح آقای دوستم وضعیت امنیتی شمال را بدل خواهد کرد؟ اصلا خیزش های مردمی و نیروهای مارشال دوستم توان مقاومت در برابر تهاجم طالبان را دارند؟
عبدالشکور واقف حکیمی، عضو مجلس نمایندگان و عضو شورای رهبری حزب جمعیت اسلامی افغانستان در گفتگو با اسپوتنیک گفت: در مورد جزئیات طرح آقای دوستم هنوز اطلاعاتی در دست نیست. اما در کل، طرح های موفق نظامی به طرح های گفته میشود که فراگیر بوده و ماهیت عام الشمول داشته باشند، بدین معنا که ارائه یک طرح فقط در چارچوب حزب جنبش ملی به رهبری مارشال دوستم نمیتواند پاسخگوی چالش های امروزی باشد.
«یک طرح نظامی که همهی نیازمندی های امروزی، برای مقابله با افزایش تهاجم و گسترش روزافزون گروه طالبان، از جمله حمایت های منطقهی و بین المللی از این گروه را شامل میباشد، باید در چارچوب یک استراتژی فراگیر ملی، بینالمللی و منطقهای ارائه شود تا شرایط لازم برای مقابله موفقانه در برابر طالبان فراهم شود»
نماینده مجلس در ادامه میافزاید: تا هنوز در خصوص استراتژی حکومت در مقابله با طالبان از ابتداء تا امروز ابهاماتی وجود داشت، به ویژه افزایش حملات تهاجمی طالبان بر مناطق شمالی و سقوط ولسوالی ها از بدخشان گرفته تا هرات و سرتاسر افغانستان سوالاتی را حد اقل در خصوص استراتژی نظامی به میان میآورد که چرا حکومت تا هنوز طرح استراتژیک خود را با مردم افغانستان، با سیاسیون و نمایندگان مجلس مطرح نکرده.
«این ابهامات موجب نگرانی و پرسش های جدی میشود که گویا همین ابهامات باعث از دست دادن مناطق و سقوط ولسوالی ها توسط طالبان شده است. مثلا درطی سه روز 25 ولسوالی در بدخشان بدون هیچگونه درگیری و مقاومت به دست طالبان سقوط کرد و من به عنوان نماینده مردم بدخشان به خود حق میدهم که استراتژی حکومت را نادرست بدانم و مسئولین را مقصر. اگر بی کفایتی آنها نمیبود در طی 3 روز 25 ولسوالی به دست طالبان نمی افتاد و وضعیت نظامی نیز چنین وخیم نمیشد».
آقای حکیمی برای تأکید اظهارات خود در ادامه افزود: طالبان در دو نیم سال گذشته، زمانی که ولسوالی "وردوج" مقر اصلی حضور خود را از دست دادند، نتوانستند در طی این مدت دوباره آنرا از خیزش های مردمی و نیرو های دولتی به تصرف خود درآورند. این نشان میدهد که کوتاهی ها و قصورهای بزرگی در استراتژی نظامی حکومت موجود بود که طالبان را موفق به تصرف بخش زیادی از مناطق شمال ساخت.
نماینده مجلس در مورد همکاری نیروهای دولتی و خیزش های مردمی تحت امر مارشال عبدالرشید دوستم میگوید تا کنون مشخص نیست که این همکاری و کمک در چه قالبی صورت خواهد گرفت.
«طرح آقای دوستم تنها با حمایت خود وی و نیرو های تحت امرش در شمال و مناطق شمال شرق افغانستان و کمک و همکاری دولت با این نیروها در واپس گیری این مناطق میتواند چندان کارساز نباشد، اما اگر یک استراتژی دقیق و مبتنی بر مفاهمه و تعامل با نیروهای منطقهی و جریان های سیاسی در شمال و حتا در سرتاسر افغانستان روی کار شود و به دلیل اینکه طالبان قبول مردمی، و پذیرش اجتماعی و فرهنگی ندارند، برای مقابله با این گروه که در عقب شان حمایت دیگر گروه ها نیز شامل است، یک امر جدی و مهم تلقی میشود».
نماینده بدخشان میگوید، اگر قرار باشد که حکومت، حالت نظامی اعلام کند، مشخص نیست که این حالت، همان حالت اضطرار خواهد بود که قانون اساسی کشور پیشبینی نموده یا خیر.
«دراین صورت موافقه مجلس نمایندگان لازم است و در مورد آن باید بحث شود، زیرااین تصمیم از صلاحیت های خالص حکومت و در رأس، رییس جمهور نیست. اما از نیاز تاکتیکی و از مبنای مبارزه با تروریسم، اگر مراد از این امر اجرای تدابیر نظامی مثلا قیود گشت و گذار و وضع قیود شبگردی و مثال های دیگر باشد، احتمال دارد به عنوان یک امر حکومتی مورد اجرا قرار بگیرد».
- گفتنی است، حالت اضطرار در قانون اساسی نیز ذکر شده است. در ماده یکصد و چهلوسوم قانون اساسی آمده است: «هرگاه به علت جنگ، خطر جنگ، اغتشاش وخیم، آفات طبیعی و یا حالت مماثل، حفظ استقلال و حیات ملی از مجرایی که در قانون اساسی تعیین شده، ناممکن گردد، حالت اضطرار از طرف رییس جمهور با تایید شورای ملی در تمام یا بعضی از ساحـات کشور اعلان میشود».
آقای حکیمی در اخیر افزود: شکل گیری نیرو های خیزش مردمی در مقابله با طالبان و بکارگیری این نیرو ها از سوی دولت در دفاع از کشور در برابر افزایش حملات طالبان نشان میدهد که مردم آماده دفاع از سرزمین شان هستند.
«متاسفانه عدم توانایی ها،عدم دقت و عدم فهم درست حکومت باعث شد که ازاین نیرو ها استفاده به موقع صورت نگیرد و زمینه برای تقویت توانایی های طالبان برای حمله بر مناطق مختلف افغانستان از ابتدای آغاز شکست طالبان "پس از حمله 11 سپتامبر" تا کنون دوباره فراهم شود و منجر به بازآفرینی طالبان شود».
از سوی دیگر جنرال عتیق الله امرخیل آگاه نظامی و از افسران سابق ارتش افغانستان میگوید: من با این طرح تا اندازهای آشنا هستم. در چنین حالت، زمانی که جنگ به شدت جریان دارد و مخالفین دولت در شمال تقریبا تمام شهر ها به استثنای شمارمحدودی از مناطق ولسوالی ها را در کنترل دارند، ارائه چنین طرح ها اصلا موثر نیست بلکه برعکس احتمال دارد باعث سقوط سریع دولت شود.
«در چنین حالات باید هیچگونه تغییراتی رخ ندهد بلکه باید اتحاد صورت گیردو شورای عالی نظامی از شخصیتهای مطرح سیاسی و نظامی تشکیل شود تا براساس آن گزارشهای جنگی به رییس جمهور درست برسد».
آقای امرخیل میافزاید که ارائه چنین پیشنهادات و طرح ها به نفع مخالفین دولت است؛ نه به نفع دولت و نیرو های دفاعی و امنیتی.
«اگر وضعیت نظامی اعلام شود، مردم عام به جمع نیروهای امنیتی نمیپیوندند و مورال نیروهای امنیتی ضعیف میشود،قطعات ما باید بیشتر حمایت شوند، استخبارات ما فعال شود، کسانی که به دشمن میپیوندند یا تبلیغ دشمن را میکنند، باید از بین برده شوند.»
در همین حال،محمد حسن جعفری، رییس حزب رفاه ملی افغانستان میگوید شرایط فعلی افغانستان ایجاب میکند که تمامی افرادی که با افغانستان دلسوزی دارند باید تدابیر و مشورت های نیک خود راجهت برون رفت از بحران و بازپس گیری ولسوالی ها با نهاد های مربوط شریک کنند و جناب مارشال دوستم ازاین امر استثنا نیست.
«نیاز است تا در مورد طرح پیشنهادی مارشال دوستم بحث و مشورت های صورت بگیرد، همچنان رییس جمهور موظف است در چنین شرایط که خونریزی و جنگ به شدت جریان دارد، مشورت ها و پیشنهادات سیاسیون و نظامی های برجسته افغانستان را مورد غور و بررسی قرار دهد».
وی گفت، نکته مهم این است که مردم افغانستان هیچ نقطه مشترکی با طالبان ندارند وبا هیچ چیز طالبان موافق نیستند و با این گروه که دستش به خون مردم افغانستان رنگین است، هیچ وجه مشترکی ندارند، بنابراین هر طرحی که در جهت مقابله با این گروه دهشت افکن پیشنهاد میشود باید مورد برسی قرار گیرد.
گفتنی است حال باید دیده شود که طرح مارشال عبدالرشید دوستم پپذیرفته خواهد شد یا خیر، اما رییس جمهور غنی در نشست فوقالعاده شورای ملی حدود یک هفته پیش جنگ در برابر طالبان را فرض دانست و خواهان بسیج ملی علیه این گروه شد.