موسسه دموکراسی و حقوق بشر افغانستان، تنها مکانی است که خاطرات قربانیان چهار دهه جنگ را در موزیم جداگانه‌ی در این مرکز جا داده است.
خاطرات قربانیان در این موزیم، از دوره خلق و پرچم شروع شده و تا قربانیان حکومت فعلی ادامه دارد. به محض ورود به نخستین دهلیز این موزیم، لیست پنج‌هزار کشته شده‌گان از سال 1357 و 1358 را می‌بینید که از سوی کشور هالند به نشر رسیده است.
داخل یکی از صندوق‌ها روایت کشته شدن شش برادر از یک خانواده درج شده است. در جمع وسایل شخصی این شش تن نامه‌های رد و بدل شدهٔ آنها با فامیل شان از زندان وجود دارد که روی کاغذ سیگار نوشته شده است.
فاطمه علوی، مسوول بخش موزیم موسسه حقوق بشر و دموکراسی افغانستان می‌گوید:
«این مرکز از دو سال به این‌سو شروع به فعالیت کرده و هدف از این کار یاد بود از قربانیان و همدردی با خانواده‌های شان است.»
آنچه در این موزیم وجود دارد نتیجه کار ده ساله‌ی مسوولان این سازمان است. راویان به ولایت‌های مختلف افغانستان سفر کرده و روایت قربانیان جنگ را از زبان فرد اول خانواده‌شان روایت کرده اند. در هر صندوق می‌توان عکس و وسایل شخصی قربانیان را دید که در قسمت بالای آن روایت کشته شدن‌شان درج شده است.
امروز که دومین سال افتتاح این مرکز است، شماری از خانواده‌های قربانیان و فعالان مدنی به این مرکز آمده اند تا از طرف‌های درگیر در جنگ بخواهند که دست از خشونت بردارند.
در این جمع خانواده‌های قربانیان با مریم حسینی روبه رو می‌شوم، کسی که در سال 1396 خواهرش را در اثر حمله انتحاری از دست داد.
او می‌گوید:
«خواهرم نجیبه نام داشت و ماستری‌‌اش را از جاپان گرفته بود هنوز شش ماه نمی‌گذشت که افغانستان آمده بود. زمانی‌که می‌خواستند به دفتر کاری خود بروند موترشان مورد حمله انتحاری قرار گرفت خودش و هم‌کارانش کشته شدند.»
آنچه که مریم از طرف‌های درگیر در جنگ می‌خواهد دست برداشتن از کشتن انسان‌های بی‌گناه است.
هر سالون این موزیم مربوط به کشته شده‌هایی یک دوره تاریخی در افغانستان است. در بیشتر از صندوق ها در پهلوی این‌که وسایل شخصی قربانیان وجود دارد، مقدار مواد غذایی دیده می‌شود که هنگام کشته شدن قربانیان در دوره طالبان و مجاهدین با خود داشته اند.
در کنار این موزیم، موسسه حقوق بشر و دموکراسی افغانستان سلسله سیمینارهای حقوق بشری و آگاهی دهی را نیز برگزار می‌کند که از دوسال به این‌سو نزدیک هشت هزار بیننده داشته است.
به گفته‌ی مسوولان این موزیم بیننده‌گان این مرکز دانش‌آموزان و دانشجویان دانشگاه‌ها بوده و در کنار آن دیگر شهروندان نیز می‌توانند از این مرکز دیدن کنند.
