روابط افغانستان - ترکیه و کمک ۱۵ میلیون دالری ترکیه به نیروهای امنیتی افغان

آگاهان به این باورند که روابط درازمدت فرهنگی و تاریخی، وجوه اشتراک دینی و تا حدودی قومی میان دو کشور و همچنین منافع مشترک منطقه‌ای، از دیگر دلایل روابط گرم افغانستان و ترکیه است. نگاه‌های دولت‌مردان دو کشور همواره بر این وجوه اشتراک بوده است.

در تازه ترین مورد ترکیه وعده کمک پانزده میلیون دالر را برای حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان اعلام کرد.

گفته می‌شود که از این مبلغ سیزده میلیون آن برای خریداری وسایط نظامی، و دو میلیون آن برای آموزش نیروهای ارتش و پولیس افغانستان، اختصاص داده خواهد شد.

ذکریا بارکزی، جنرال کنسول افغانستان در استانبول ترکیه در مصاحبه با خبرگزاری اسپوتنیک افغانستان می‌گوید که ترکیه پس از تحول جدید، نقش برازنده در عرصه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی داشته است. وی می‌گوید که ترکیه چندین مورد میزبان نشست همکاری‌های اقتصادی بوده که در این نشست‌ها روی انکشاف اقتصادی تجارت، ترانزیت، ساخت زیربناها و انکشاف منابع بشری در افغانستان بحث شده است و نتیجه خوب نیز در پی داشته و ترکیه همواره در زمینه‌های مختلف با افغانستان همکاری‌های همه جانبه را انجام داده است.

وی با اشاره به روابط خوب دو کشور طی چندین قرن، گفت که ترکیه در افغانستان فعالیت فو‌ق‌العاده زیاد در راستای سرمایه‌گذاری در زیربناها مثل بند کجکی و همچنان پروژه تاب (لین برق افغانستان به ترکمنستان و پاکستان) که در مجموع یک و نیم میلیارد دالر سرمایه‌گذاری صورت خواهد گرفت، دارد و این یکی از پروژه‌های مهم در منطقه خواهد بود.

جنرال کنسول افغانستان در استانبول خاطر نشان ساخت که در حال حاضر میزان تجارتی میان افغانستان و ترکیه به سطح بلند نیست و حجم تجارت میان دو کشور حدود ۱۳۰ میلیون دالر است که از آنجمله صد میلیون دالر صادرات ترکیه به افغانستان و ۳۰ میلیون دالر صادرات افغانستان به ترکیه می‌باشد.

وی افزود:

"وزیر خارجه ترکیه در آغاز گفتگوهای صلح بین الافغانی در دوحه واضع اعلام کرد که جنگ کردن و صحبت کردن منطقی نیست و از موقف دولت افغانستان حمایت کرد و همچنان در کنفرانس ژنیف ترکیه 75 میلیون دالر برای افغانستان وعده همکاری کرد. در بخش کمک‌های انسانی و تجهیز نیروهای امنیتی ترکیه نقش به سزای دارد، و همچنان می‌خواهم بگویم که ترکیه پس از تحول جدید، نقش برازنده در عرصه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی داشته است".

به گفته وی، ترکیه در چندین مورد میزبان نشست همکارهای اقتصادی بوده که در این نشست‌ها روی انکشاف اقتصادی تجارت، ترانزیت، ساخت زیربناها و انکشاف منابع بشری در افغانستان بحث شده است و نتیجه خوب نیز در پی داشته و ترکیه همواره در زمینه‌های مختلف با افغانستان همکاری‌های همه جانبه را انجام داده است.

از سوی دیگر برنا صالحی، آگاه روابط بین‌الملل در مصاحبه با خبرگزاری اسپوتنیک افغانستان بیان می‌کند که ترکیه در قبال افغانستان اهداف استراتیژیکی دارد که کمتر با اهداف و علایق سایر همسایه‌گان افغانستان و قدرت‌های منطقه تضاد منافع می‌یابد یعنی علایق و اهداف ترکیه در افغانستان طوری نیست که علایق هند و پاکستان در برابر هم و یا ایران و عربستان در برابر هم است.

وی گفت:

"روابط افغانستان و ترکیه را می‌توان یک رابطهٔ تقریباً همیشه مناسب و حسنه خواند، اگر فراز و فرودهایی هم گاهی با دولت‌های بر سر کار در کابل وجود می‌داشته هیچگاه باعث تخریب رابطهٔ تاریخی و فرهنگی دو ملت نبوده است، طوری که در زمان اشغال افغانستان به واسطهٔ قوای شوروی و مدتی هم در زمان حاکمیت مجاهدین دولت ترکیه یک بار از مجاهدین خلاف دولت کمونیستی کابل و در بار دوم از جنبش ملی اسلامی به رهبری مارشال دوستم حمایت می کرد".

به گفته آقای صالحی، ترکیه با فعالیت‌های فرهنگی و تجاری در افغانستان نشان می‌دهد که به عنوان یکی از بازیگران مهم در قضیه افغانستان به عنوان یک کشور اسلامی و در قالب ناتو از سایر همسایه‌های افغانستان عقب نمانده است. وی همچنان بر علاقمندی ترکیه برای حمایت و توجه به اقلیت ترک تبار در افغانستان اشاره نموده و همچنان از پروژه‌های تعلیمی و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های عمرانی و معادن افغانستان یادآور شد.

به گفته وی، ترکیه و افغانستان روابط دیرینه فرهنگی و تاریخی با هم دارند و در حال حاضر حدود ۱۸۰۰ سرباز ترکیه تحت فرمان پیمان آتلانتیک شمالی ناتو در افغانستان مستقر هستند و علاوه بر آن، ترکیه در حمایت از بازسازی این کشور، سهم قابل توجهی داشته است.

این آگاه روابط بین‌الملل گفت: "در سطح بین‌المللی هم ترکیه در مورد قضیه افغانستان بازیگر مهمی شمرده می‌شود. این کشور در پی افزایش خشونت‌ها در افغانستان و تیره شدن روابط کابل و اسلام‌آباد، میزبان پنج نشست سه‌جانبه با حضور سران دو کشور به هدف میانجیگری میان افغانها و پاکستانی‌ها بوده است."

اما روابط میان مارشال دوستم و ترکیه در حال حاضر چگونه است برای دریافت پاسخ این سوال خبرگزاری اسپوتنیک افغانستان با احسان نیرو، سخنگوی مارشال دوستم مصاحبه انجام داده است.

وی گفت: "سفر اخیر که مارشال دوستم به ترکیه داشت سران سیاسی این کشور،‌ رییس جمهور، صدراعظم، وزیر خارجه، وزیر دفاع و شماری دیگر اعضای کابینه  متعهد بر همکاری‌های صادقانه و همه جانبه برای مردم افغانستان بودند حتی اینها در موضوع صلح پشتیبانی قاطع خود را از این روند اعلام کردند".

به گفته وی،

"مارشال دوستم بر علاوه روابط سیاسی روابط شخصی و دوستانه با سران حکومت ترکیه دارد، و همچنان در بخش‌های باسازی در گذشته و اکنون نیز ترکیه ثابت ساخته است، بنابر این روابط مارشال دوستم با ترکیه برای تحکیم روابط ترکیه با افغانستان خیلی موثر بوده است و همیشه مانند پل میان هر دو کشور قرار گرفته اند".

وی با اشاره به اینکه مردم نیز از روابط مارشال دوستم با سران حکومت ترکیه استقبال می‌کنند، گفت: "در آخرین موضوع که موضوع تفویض رتبه مارشالی برای دوستم بود، تمام سران حکومت ترکیه پیام‌های تبریکی زیادی ارسال کردند و همچنان سفر که صورت گرفته حکومت ترکیه ابراز همکاری کرد و  در صورت که نیروهای امریکایی از افغانستان خارج شوند ترکیه اعلام همکاری‌های نظامی کرده است".

ترکیه در بخش‌های تعلیمی و تحصیلی نیز کارهای خوب در افغانستان انجام داده است.

مکاتب افغان ترک در افغانستان و صدها بورس تحصیلی و تعلیمی سالانه برای افغان‌ها از سوی بنیاد معارف ترکیه و حکومت ترکیه داده می‌شود و در حال حاضر نزدیک به هزار تن از محصلان افغانستان در دانشگاه‌های مختلف ترکیه مصروف تحصیل اند و شماری زیادی هم از دانشگاه‌های معتبر ترکیه سند فراغت بدست آورده اند.

اما مکاتب افغان ترک در افغانستان پس از کودتای نافرجام در ترکیه جنجال برآنگیز شد.

چنانچه رسانه‌های زیادی در آن زمان گزارش‌های نشر کردند که پس از کودتای نافرجام جولای ۲۰۱۶ ترکیه که انقره فتح‌الله گولن را متهم به طراحی این کودتا کرد، دولت ترکیه خواهان مسدود شدن مکاتب افغان-ترک در افغانستان شد.

در آن زمان حکومت افغانستان اعلام کرد که بعد از این درخواست، اشرف غنی، رییس جمهوری افغانستان برای باز نگهداشتن این مکاتب و یافتن راه بدیل برای حل مشکل هیاتی را موظف کرد.

همچنان مسوولین وزارت صحت عامه افغانستان از کمک‌های ترکیه در زمان شیوع ویروس کرونا در افغانستان می‌گوید اما امار دقیق این کمک‌ها را نمی‌دهند.

قابل یادآوریست که توجه بیشتر مقام‌های افغانستان و ترکیه عمدتا بر روابط این کشور پس از استقلال افغانستان در ۲۸ اسد ۱۲۹۸ است. دولت جمهوری ترکیه به رهبری مصطفی کمال اتاترک، پس از شوروی سابق دومین کشوری بود که استقلال افغانستان را به رسمیت شناخت.

از سوی هم شماری از ترکیه به عنوان کشوری یاد می‌کنند که هیچ پیشینه منفی در افغانستان نداشته است و حتی در هیچ جنگ افغانستان نیز شامل نبوده است.