حکایت طالبان و خلیلزاد به مراحل پایانی خودش نزدیک می‌شود. به نظر میرسد امریکا به توافق با طالبان دست یافته و پای خود را از بازی هژده سالهٔ افغانستان بیرون خواهد کشید.
با نزدیک شدن هر روزهٔ لحظهٔ توافق، افغانستان اما بیشتر از روزهای پیش در ابهام و سردرگمی آیندهٔ احتمالی فرو می‌رود. مشخص نیست که آیندهٔ افغانستان پس از توافق میان امریکا و طالبان به کجا خواهد انجامید. چند سناریوی احتمالی در این زمینه وجود دارد.
حکومتی با اشتراک طالبان شاید یکی از غیر قابل انکارترین مسایلی باشد که مطرح است. هیچ تلاش صلحی بدون سهم دادن به طالبان در قدرت سیاسی، چانس کامیابی ندارد.
اما طالبان با چه شرایطی وارد قدرت سیاسی خواهند شد؟
شاید ایده‌آل ترین گزینه برای این گروه تندرو، سازمان دادن دوباره به نظام «امارت اسلامی» باشد که آنان می‌خواهند. در این صورت بزرگترین دستاوردهای افغانستان که تأمین نسبی حقوق زنان، دموکراسی، آزادی بیان و ارزش‌های دموکراتیک دیگر است به طور کامل با خطر فروپاشی مواجه استند. در این صورت افغانستان وارد دور تازه‌یی از عقبگرد خواهد شد و تا حدودی به سال‌های قبل از ۲۰۰۱ باز خواهد گشت. با توجه به شرایط کنونی افغانستان و حضور یک نسل نو، مجهز با دانش و تکنالوژی روز، برقراری و دوام این گونه حکومت دشوار و تا حدودی ناممکن به نظر میرسد.
گزینهٔ دوم اما یک حکومت مختلط است. یعنی طالبان در چهارچوب نظام تازه‌یی با نیروهای موجود در فضای سیاسی افغانستان به تعامل می‌رسند. بخشی از آزادی‌های مدنی و اجتماعی قربانی می‌شود و نظام تازه با شمایل دینی‌تر و مذهبی‌تر شکل می‌گیرد. قانون اساسی با افزایش بندهایی، شکل دیگری می‌گیرد و یک حکومت مشابه به ولایت فقیه ایران تشکیل می‌شود. در این صورت ممکن است طالبان در عمل نتوانند برنامه‌های بنیادگرایانه را به زور عملی کنند اما بازار محاکمه و مجازات به دلایل مختلف با پوشش مذهب داغ خواهد شد و در بسیاری از موارد میتوان منتظر گسترش سطح ترور افراد به دلیل داشتن اندیشه‌های متفاوت نسبت به قرائت دینی طالبان بود. این گزینه با توجه به شرایط موجود بیشتر محتمل به نظر میرسد اما اختلاف گسترده در سطح فکری دو نسل، میتواند به یک درگیری تازه، یا حتا تجزیهٔ کشور منتج شود.
گزینهٔ سوم اما این است که طالبان در چوکات «جمهوری اسلامی افغانستان» وارد قدرت می‌شوند. طالبان در این صورت سهمی در وزارت‌ها و ساختار دولتی خواهند داشت. در منافع مالی شریک می‌شوند و به مرور زمان آغشته به منابع فراوان درآمدزایی از طریق داشتن قدرت دولتی خواهند شد. طالبان بسیار زود در این شیوه ماهیت خود به عنوان یک گروه را از دست داده و به جزایر کوچکی بر مبنای منابع مادی تقسیم خواهند شد. چنین گزینه‌یی اگر صورت بپذیرد برای طالبان سود مالی خوبی خواهد داشت اما آنان را چون گروه حزب اسلامی حکمتیار به یک گروه منفعل بدل می‌کند و به مرور زمان قدرت قد علم را از آنان خواهد گرفت. این گزینه هم دور از تصور نیست، اما سخت است که طالبان به آن تن بدهند.
