بنابراین روابط دو کشور نیازمند توسعه روابط بین مردمان کشورها و تعریف مند کردن ویژگی های فرهنگی هر کشور که قابلیت درک برای مردمان هر کشور را داشته باشد، که بدست سازمانهای دولتی و زیر نظارت نمایندگان مردم خواهد بود. با توسعه روابط فرهنگی، هر دو جامعه از مزیت های بازرگانی، صنعتی، علمی و آموزشی یکدیگر باخبر می شوند. این مهم زمینه ساز مبادلات تجاری می گردد دولتها با اندازه گیری این مبادلات و وضع تعرفه گمرکی، تعادل و ثبات بازارهای داخلی را نگه می دارند تا تراز تجاریشان مثبت باشد، این امر با وضع تعرفه گمرکی انجام می گیرد، سنجش همزمان تعرفه گمرکی دو طرف و اوراق اعتباری صادره از گمرکات دو کشور پایه اعتبار سنجی پول ملی دو کشور ناشی از تبادلات پایاپای اسناد گمرکی، تجاری، بانکی و پولی دو کشور است. این فرآیند گمرکی و مالی را تقویم روابط دوکشور می نامند.
امروز ایران و روسیه بنا به اراده سیاسی به هم نزدیک می شوند، همانگونه که صد سال پیش بنا به اراده سیاسی، مردمان ایران، ارتباطشان با قفقاز و آسیای مرکزی محدود شد و با داشتن مشترکات زبانی دینی و فرهنگی، مردمان این دو خطه جدا گشتند و امروز توان گسترش روابط را از دست داده اند و با داشتن مزیتهای تجاری این روابط در سطح بسیار پایینی است. چرایی این وضعیت به دلیل این است که تجارت خارجی در دست دولت و یا افراد شبه دولتی است و بازرگانی خارجی حالت انحصاری دارد. در این وضعیت دولت خود باید نقش جامعه را بازی کند که توانش را ندارد در نتیجه علیٰ رغم تلاش گسترده حاکمیت می بینیم هرچند اراده حاکمیت بر توسعه روابط است. اما طرفین هنوز نتوانسته اند ارز واسط (دالر یا یورو) در مبادلات بازرگانی را حذف و بر پایه اسناداعتباری گمرکی، تجاری و بانکی مبادلات تجاری را انجام دهند. درخبرها بود که چهارمین نشست روسای دانشگاههای دو کشور ایران و روسیه برگزار گردید و تفاهم نامه های بین دانشگاهی به امضای طرفین رسیده است. اگر تفاهم نامه های که گویای فهم متقابل از همکاری دو جانبه است عملی نگردد همان عواملی که سیاسیون کشور را برآن داشته است که دو کشور روابط خود را توسعه دهند، همان عوامل باعث فزونی تهدیدات و دچار کردن کشور به دردسرهای می شود، که بی ثباتی اقتصادی و سیاسی و اجتماعی پیآمد آن خواهد بود. خشکسالی و مدیریت اشتباه منابع آبی در ایران، رها کردن فاضلاب شهری و صنعتی در طبیعت از موضوعاتی است که کشور روسیه می تواند در زمینه تصفیه فاضلاب و توسعه شبکه آبی کشور ایران و حفظ محیط زیست با ایران همکاری خوبی داشته باشد و با ورود بخش خصوصی در صنعت تصفیه فاضلاب وتولید پسآبِ تصفیه شده در گسترش بخش کشاورزی و احیای محیط زیست ایران نقش مهمی را به انجام رساند. تنها تصفیه ی فاضلاب شهرتبریز و ارومیه در احیای دریاچه ی ارومیه و تصفیه ی فاضلاب شهری اصفهان در زنده کردن زاینده رود تاثیر بسزایی دارد، که دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی و صنعتی روسیه تجارب خوبی در تصفیه فاضلاب و توسعه شبکه آبرسانی دارند که می تواند آغازی بر همکاری های گسترده دو کشور ودیگر کشورها گردد.
نویسنده: حمید تبرزن
