چرا رهبر طالبان "فرمان حقوق زنان" را صادر کرد؟

فرمان هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان در مورد "حقوق زنان" با واکنش‌های زیادی مواجه شده است. امریکا از این فرمان استقبال کرده است. اما شماری سیاستمداران و فعالان حقوق زنان آن را ناکافی دانسته‌اند یا چارچوبی برای محدودیت زنان در خانه ارزیابی می‌کنند.
Sputnik
سحر کامران، سناتور سابق پارلمان پاکستان گفته است که طالبان این فرمان را به دلیل افزایش فشار بین‌المللی و تحریم ها علیه دولت جدید که سبب بحران اقتصادی در این کشور شده است، صادر کرده است.
سناتور پاکستانی گفته است "باید دید طالبان در مورد تعهد خود در مورد حقوق زنان در افغانستان چقدر جدی هستند". وی معتقد است که پس از روی کار آمدن طالبان، هنوز پیشرفتی در زمینه تحصیل و اشتغال دختران و زنان صورت نگرفته است.
دلیل صدور چنین فرمان از سوی طالبان چیست، پیرمحمد ملازهی، استاد ارشد و کارشناس مسائل افغانستان به خبرگزاری اسپوتنیک افغانستان گفت که دو دلیل اصلی وجود دارد که رهبر طالبان فرمان شش ماده‌ای خود را درباره حقوق زنان صادر کرده است:
"اول. نیاز طالبان به شناسایی امارت طالبان از طرف کشورهای منطقه ای وجهانی. واقعیت این است که کشورهای مختلف و به‌ویژه کشورهای اروپایی و امریکایی شرط شناسائی طالبان را رعایت حقوق انسانی زنان، حق تحصیل، کار و مجاز شمردن فعالیت‌های اجتماعی خانم ها قرار داده‌اند و طالبان تا حدی تحت فشار قرار دارند که زنان را مثل دوره قبل به‌طور کلی از حقوق انسانی شان محروم نکنند. هرچند که دولت‌ها به یک نوعی به‌صورت دوفاکتو امارت طالبان را برسمیت شناخته اند".
پیرمحمد ملازهی
کارشناس مسائل افغانستان
وی دلیل دوم را مقاومت زنان در افغانستان خواند و گفت که در بیست سال حکومت لیبرال‌های غرب‌گرا، حضور سازمان‌های مردم نهاد غربی تاثیر زیادی روی آگاهی خانم‌ها به حقوق شان گذاشته است:
"یک طبقه تحصیل کرده دانشگاهی شکل گرفته که نمی‌شود بسادگی او را در برقه قرار داد و خانه نشین کرد. وجود شبکه اجتماعی و اینترنت باعث تقویت مطالبات این قشر از زنان است. توان افشاگری این طبقه که از طرف خانم های افغان مقیم خارج تقویت می‌شود رهبری طالبان را مجبور کرده است یک اقداماتی ولو سطحی انجام دهند و برخی حقوق خانم‌ها و دختران را لحاظ کنند اما روشن که در چارچوب شریعت خواهد بود مثلا طالب متوجه هست که نمی‌تواند دختران را از تحصیل محروم ‌کند
شکل گیری کلاس های مجازی به وسیله خانم های تحصیل کرده فشار مضاعفی را بر امارت طالبان وارد می‌کند .همین حالا بحث اجازه دختران که بالاتر از دوره ابتدائی تحصیل کنند مطرح است. بنابراین طالب در بلندمدت نمی‌تواند در مقابل این واقعیت‌ها بی‌تفاوت باشد و مجبور به تعدیل گام به گام دیدگاه های جزمی خود خواهد بود".
پیرمحمد ملازهی
کارشناس مسائل افغانستان
آقای ملازهی در مورد این که آیا این یک پیشرفت برای طالبان و جامعه شمرده می‌شود، افزود:
"به گمان من در یک نگاه واقع بینانه تر فرمان ملا هبت‌الله یک گام مقدماتی به جلو هست. جامعه افغان یک جامعه سنتی قبیله‌ای و محافظه کار است و از اعمال محدودیت به زنان که آن را مطابق با ارزش‌های دینی وسنت های قومی‌اش تصور می‌کند حمایت می‌کند و خود زنان روستایی و عشایری این شیوه زیست زنانه را پذیرفته اند قشر تحصیل کرده شهری در مقایسه با اکثریت روستائی و بافرهنگ سنتی یک اقلیت کوچک است".
پیرمحمد ملازهی
کارشناس مسائل افغانستان
این کارشناس مسائل افغانستان گفت که باید فرمان رهبر طالبان در فضای فرهنگی افغانستان در نظر گرفته شود، نه جوامع پیشرفته:
"در چنین نگاهی حتی می‌شود گفت که یک حرکت انقلابی هم هست از طرف علمای طراز اول افغان ممکن است قابل قبول نباشد و آنرا مغایر با شریعت بدانند و انحراف از اسلام تلقی کنند. در چنین فضایی واقعی حتی برای خود مردم روستائی پرسش برانگیز است. این که دختر حق داشته باشد در مورد همسر آینده خود اظهار نظر کند در شرایطی که نوع ازدواج چیزی شبیه فروش دختر است یک حرکت شجاعانه است".
پیرمحمد ملازهی
کارشناس مسائل افغانستان
آیا طالبان به وعده‌ هایش در مورد حقوق زنان پایبند خواهد بود، پیرمحمد ملازهی گفت:
"راستش را بخواهی هیچ تضمینی وجود ندارد که طالب به وعده هایش عمل کند. طالب برداشت خاص خود را از شریعت دارد".
پیرمحمد ملازهی
کارشناس مسائل افغانستان
آقای ملازهی گفت که تنها تضمین، مقاومت خود زنها است. به گفته وی، زنان تحصیل کرده افغان می‌توانند طالب را مجبور به تعدیل مواضع ضد زن آنها بکنند:

"در ضمن طالب با واقعیت جوامع مسلمان نظیر پاکستان ترکیه مالزی و اندونزی و غیره روبرو است که زن‌ها از آزادی زیادی برخوردارند و جامعه این نقش زن را پذیرفته است. بنابراین در بلندمدت تر احتمالاً رعایت برخی از حقوق زن در افغانستان اجتناب ناپذیر خواهد بود و طالب نمی‌تواند این واقعیت را نادیده بگیرد و توجیه شرعی اش را پیدا خواهد کرد. درعین حال در بین طالبان یک قشر جوان تر و آگاه تر هم‌وجود دارد که مثل گذشته از دیدگاه‌های کاملا جزمی و دگم ممکن است پیروی نکند. با این حال شک نباید داشت که هرگونه حقوقی برای زن در امارت طالبان در چارچوب شریعت خواهد بود".

پیرمحمد ملازهی
کارشناس مسائل افغانستان
فرمان هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان در مورد "حقوق زنان" با واکنش‌های زیادی از سوی فعالان سیاسی و اجتماعی و زنان افغانستان مواجه شده است.
فوزیه کوفی، سیاستمدار و فعال حقوق زنان افغانستان گفت که برای زنان افغانستان "فعلا اجازه تحصیل و کار مهم است".
او گفت که فرمان رهبر طالبان "به موارد احوال شخصی امور خانواده ربط دارد که در قوانین افغانستان گنجانده شده است".
طالبان پس از رسیدن به قدرت، قوانینی که در مورد حقوق زنان در قانون اساسی و در پارلمان قبلی این کشور تصویب شده بود، را ملغی کرد.
بحث و گفتگو