به نظر شما مهمترین دست آورد های دیدار "ترویکا توسعه‌یافته" با حضور طالبان و هیات از کابل چیست؟
مهمترین دست آورد چند تا بود؛ یک دست آورد این بود که کشورهای بزرگ جهانی به همرای پاکستان و دو کشور دیگر دوست افغانستان، ترکیه و قطر در این مجلس اشتراک داشتند. این به معنای همکاری در مورد افغانستان برای کشورهای بزرگ و دوستان افغانستان که یک اساس مهم صلح و خیر برای افغانستان است.
دست آورد دیگر آن این بود که یک موقع میسر شد که افغانها بیایند به مسکو از افکار مختلف کشور از شخصیت های مختلف کشور از شورای صلح افغانستان به شمول اعضای تحریک طالبان که بین خود بنشیند و صبحت کنند. هم با جامعه جهانی یکجای بشینیم هم با هم صلح کنیم.
دست آورد سوم اعلامیه مشترک شرکای بود، اعلامیه مشترک سه کشور بزرگ جهان با جمع پاکستان که در او تاکید بر صلح افغانستان شده، تاکید بر ارزش های ترقی مردم افغانستان شده و کوشش برای صلح افغانستان شده تشویق افغانها برای صلح شده و نمایانگر ایجاد همکاری و تفاهم بین کشورهای بزرگ در اوضاع افغانستان شده است. پس به این سه دلیل عمده مجلس بسیار مهم بوده و برگزاری این جلسه و جلسات قبلی 2018، تا از می سال 2019 تا امروز، از حکومت روسیه از مردم روسیه بسیار تشکر میکنیم. جناب آقای لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه صحبت کرد و سخنرانی کرد برای یک افغانستان آزاد، یک افغانستان مستقل، صاحب صلح با عزت. بسیار تشکر میکنیم کمک بسیار بزرگ کرده اند.
شما صبح با هیات طالبان دیدار داشتید، می توانید از این دیدار جزئیاتی بدهید؟
یک مجلس خودمانی و وطنی بین ما بود، افغانها بین خود نشستیم، درد دل و صحبت کردیم.
موضوع حکومت آینده افغانستان را مطرح کردید؟
این موضوع را ما صحبت نکردیم، فقط آرزوهای هر دو طرف گفته شد برای صلح افغانستان و عمومایت صلح، یعنی یک مجلس بود به طرف آرزوها و این که آینده مشترک داریم و باید با هم یکی باشیم و به جایی که همه در افغانستان آرزو دارند برسیم.
به نظر شما چرا مذاکرات دوحه به بن‌بست رسیده است؟
مذاکرات به بن‌بست نرسیده است، مذاکرات دوحه دوام دارد و مجلسی که در آینده در استانبول برگزار میشود، به معنای قطع کوشش دوحه نیست، بلکه بر تقویت این کوشش و به یک شکل دیگر دایر میشود. و کوشش و همکاری دولت قطر ادامه پیدا میکند.
شما فرمودید که طرح پیشنهادی امریکا می تواند به روند صلح افغانستان سرعت ببخشید و از این طرح حمایت کردید، چرا؟
طرح امریکا نکاتی دارد که به خیر افغانستان است، به ارزش هایی تاکید شده، بر حقوق بشر افغانستان تاکید شده، بر یک افغانستان مستقل با ثبات و حکومت مرکزی محکم‌تر تاکید شده و بر قانون اساسی امروزی افغانستان تاکید شده است و بر پروسه صلح تاکید شده و هر تغییری و یا شکل پذیری دیگر که در قانون اساسی آینده افغانستان می‌آید، در نتیجه پروسه صلح، اساس اش قانون اساسی امروز شده. پس مواردی در این سند است که به خیر افغانستان است و تهداب گذاری مذاکرات جدی بین جانبین افغانستان راجع به صلح کشور دارد. طبعا تمام سند به نظر ما خوب نیست. قسمت های مهم سند به نظر ما خوب است.
از ایجاد حکومت انتقالی حمایت می‌کنید که در این طرح امریکا آمده است؟
ما کوشش به این باید داشته باشیم که افغانستان صاحب صلح شود، آرزوی ملت افغانستان صلح است. اگر تحریک طالبان حاضر شود تا با حکومت فعلی افغانستان یکجا شوند، بپیوند و یک حکومت مشترک جور شود و او حکومت مشترک هر چه شما نام می‌گذارید، تحت قیادت فعلی حکومت داکتر صاحب اشرف غنی این کار شود ما به آن خوش‌تر هستیم، کار را بسیار آسان می‌سازد، و به سرعت به یک جای که میخواهیم برسیم. ولی اگر تحریک طالبان قبول نکنند و چیزی دیگر را میخواستند روی آن بین جانبین مذاکره و هر دو طرف توافق شد و ملت افغانستان پذیرفتند و اراده ملت افغانستان بود در هر او صورت هر چیزی که به خیر صلح افغانستان باشد و در آن اراده ملی مردم افغانستان تمثیل شده باشد، با او توافق داریم.
به نظر شما آیا طرح ایجاد حکومت انتقالی در افغانستان که در این حکومت انتقالی دو طرف درگیر جنگ باشند، به نفع مردم افغانستان و پروسه صلح افغانستان است؟
ما صلح میخواهیم، ما اراده ملت افغانستان را میخواهیم، تمثیل آن اراده را میخواهیم. صلح و این که ملت افغانستان صاحب اختیار باشند. مردم افغانستان صلح میخواهند و مردم افغانستان برای حکومت‌هایی که خدمت آنها را میکنند، حق رای و یا حق رای دادن و گرفتن میخواهند. یعنی به معنای دیگر که صاحب در اینجا ملت افغانستان است و هر چیزی که مردم افغانستان اراده شان باشد، اراده ملی ما است. و ما منحیث افراد به اراده جمعی ملت افغانستان موافق هستیم و احترام باید بکنیم و این وظیفه هر شهروند افغانستان است، پس اگر ملت افغانستان پذیرفتند که یک حکومت مشترک از طالبان و اداره فعلی جور شود، به او باید احترام گذاشته شود، هم جهان و افراد در جامعه افغانستان. اگر ملت افغانستان نپذیرفتند از طریق اراده ملی خود پیشنهاد دیگری کردند آن هم اراده ملت افغانستان است و باید بپذیریم.
جناب کرزی صاحب، چرا امریکا طرح صلح مصالحه دو طرفه درگیر را پیشنهاد کرد نه هیئت های مذاکره کننده که 6 ماه در دوحه مصروف این کار اند؟
امریکا یک جانب مهم قضیه است یک جانب جنگ در افغانستان است، اینها در افغانستان جنگ کردند. طرف دیگرش پاکستان است به همین خاطر پاکستان دیروز در مجلس حاضر بود و حالا امریکا میخواهد که صلح شود. ما به همان شدت که مخالفت جنگ امریکا را کردیم، مخالف بمباران شان در خانه مردم افغانستان، مخالف اعمال شان بودیم، به همان شدت طرفدار کوشش شان برای صلح هستیم. صلحی که در افغانستان هم صلح باشد و هم کشور مستقل و آزاد باشد. و به همین دلیل هم مشوره ما به امریکا این بوده که اگر این ها حقیقتاً در افغانستان صلح میخواهند باید با کشورهای بزرگ جهان که همه شان همسایه افغانستان هستند و در همکاری، راستی و حقیقی باشند. چرا که بدون آن همکاری صلح در افغانستان ممکن نیست. پس آرزوی ما افغانستان صاحب صلح، افغانستانی که کشورهای بزرگ در آن همکار باشند نه رقیب. افغانستان که با روسیه بهترین رابطه را داشته باشد، با چین بهترین رابطه را داشته باشد. با همسایه ها در رابطه بسیار نیک باشد، و با عزت باشد و افغانستانی که صاحب صلح باشد. به این جهت اگر امریکا حرکت میکند ما پیشتبانی شان را میکنیم صلح میخواهیم و رابطه نیک میخواهیم. دیروز این علائم در مجلس مسکو موجود بود. مجلس مسکو دیروز نمایانگر همکاری کشورهای بزرگ و کشورهای منطقه و همسایه های افغانستان بود از آن ما خوش هستیم، پس به همین دلیل پیشتبانی میکنیم.
هم کابل هم طالبان هم مردم افغانستان می‌گویند طوری که ما دیروز از آقای لاوروف وزیر امور خارجه روسیه شنیدیم در مراسم افتتاحیه این مذاکرات، ایشان گفتن که این مردم افغانستان استند که باید سرنوشت کشور خود شان را تعیین کنند و هیچ کشوری و هیچ نهادی نمیتواند طرح یا پیشنهاد ارایه کند که تحمیلی باشد، به نظر شما این طرح پیشنهادی امریکا مداخله در پروسه صلح نیست؟ آیا این طرح تحمیلی نیست؟ چون در افغانستان نیز از این طرح انتقاد کردند، درست است؟
امریکا در افغانستان حاضر است و حضور دارد، حالا میخواهد به صلح افغانستان کمک کند، ما باید از این موقع استفاده کنیم که امریکا جانبدار صلح در افغانستان شود و به ما صلح بیآورد. زمانیکه صلح حاصل کردیم طبعا یک افغانستان مستقل، با عزت و صاحب حاکمیت ملی داشته باشیم و سخنان جناب وزیر خارجه لاوروف را به تمام معنا در این مورد تائید میکنیم، هر ملتی باید اختیار خود را داشته باشد. اختلاف که ما با امریکا داشتیم یکی از آن همین مورد بود. ولی چون حالا آنها صلح میخواهند و صدای صلح بلند کرده اند، ما همکار کوشش شان برای صلح هستیم و به همین خاطر مجلس دیروز را یک آغاز بسیار نیک و خوب برای همکاری کشورهای بزرگ و منطقه و صلح افغانستان داریم.
آقای کابلوف نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در مصاحبه با "اسپوتنیک افغانستان"، اعلام کرد که یک گزینه خوب برای افغانستان در مرحله اول آشتی ایجاد یک حکومت انتقالی ائتلافی است، اما این اظهارات آقای کابلوف را در افغانستان خیلی ها انتقاد کردند، حتی می‌گفتند که مداخله در امور افغانستان و پروسه صلح افغانستان است و بعد از این اعلامیه آقای خلیل‌زاد نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان، با چنین طرح وارد کابل شد، با وصف این که رسما در باره آن توضیحات نداده اند اما مورد حمایت تعداد زیادی قرار گرفت، به نظر شما چرا یک اعلامیه مورد انتقادات زیادی قرار گرفت، اما طرح تحریری حمایت شد؟
ما به صورت عموم به حیث یک اصل همکاری تمام کشورهای ذیدخل در قضیه افغانستان را، کشورهای که با افغانستان دوست استند، و می خواهند کمک کنند به افغانستان و صلح افغانستان، از آنها حمایت میکنیم به تمام معنا. و خصوصا از کوشش کشور دوست ما روسیه به همین دلیل هم چهار بار از نوامبر 2019 تا دیروز افغان ها، از فکر های مختلف، دیدگاه های مخلتف از حکومت و غیر حکومت و طالب و همگی آمدیم و نشستیم در مسکو این به معنای تائید کوشش روسیه برای آوردن صلح به افغانستان و ایجاد یک فضای امن در استقلالیت و حاکمیت ملی افغانستان است. این کوشش را به تمام معنا تائید و قدردانی میکنیم.
به نظر شما اینکه از اظهارات آقای کابلوف انتقاد کردند و طرح پیشنهادی امریکا که همان ایده بود، کی از طرح آقای کابلوف انتقاد کرد؟
در مجلس انتقاد کردند و می گفتند که این مداخله در پروسه صلح افغانستان است و آقای کابلوف کوشش بسیار زیادی به خیر افغانستان کردند از 2018 تا امروز ما می بینیم که ایشان دوامدار برای صلح افغانستان کوشش دارند، سفرهای شان به کشورهای منطقه شده و تماس های مستقیم و مثمر بین اینها و نماینده خاص امریکا آقای خلیل زاد بوده و این کوشش ها را با هم کردند، ما از کوشش های آقای کابلوف قدرانی میکنیم و نتیجه خوبش را هم دیروز دیدیم در اعلامیه که از جانب کشورهای ترویکا صادر شد.
اما در نامه آقای بلینکن گفته شده بود که طرفین درگیر جنگ باید این طرح را به زودی بررسی و در یک کنفرانس بین المللی در ترکیه که قرار است ماه آپریل در استانبول برگزار شود، باید نهایی کنند درست است، آیا به نظر شما این تحمیل اراده کشور دیگر نیست به مردم افغانستان؟
نخیر، نخیر، ما کار خود را میکنیم، مردم افغانستان کار خود را میکنند، آن پیشنهاد امریکا است، امریکا به کمک و تائید جامعه جهانی به 2001 به افغانستان آمد همه کشورها به همرای شان یکجا بودند، حالا دیدیم که همکاری دوباره آغاز میشود، این که امریکا طرح دارد به این معنا نیست که این طرح را ما پذیرفتیم و چشم بسته، قبول کردیم، نخیر. ما این طرح را مطالعه میکنیم ما این را میبنیم، کشورها دیگر هم طرح دارند پیشنهاداتی دارند فکرهای دارند، ما از دید افغانی خود، مصلحت ملی کشور خود را مورد مطالعه قرار میدهیم.
شما در یکی از گفتگوهای خود که فکر میکنم 4 یا 5 سال پیش بود و در یک فلم مستند درباره افغانستان فرمودید که در سیاست بزرگ نه دشمن دایمی و نه دوست دایمی وجود ندارد، این بستگی به وضعیت در کشور، منطقه و جهان دارد. از دید شما در وضعیتی که افغانستان امروز قرار دارد، پاکستان برای افغانستان دوست است یا دشمن؟
ما ابدا یک کشور همسایه خود را که با او ارتباطات عمیق و عظیم مردمی داریم و کشوری که با افغانستان، مردمش با آغوش باز استقبال کرده و مهمان نوازی کردند برای چندین دهه، ما او کشور را ابدا دشمن خطاب نمی‌کنیم. کشور برادر ما است کشور دوست ما است با مردمش صمیمت و رابطه بسیار نیک داریم. ما از عملکرد ها و سیاست های دستگاه حکومتی پاکستان شکایت داریم و کوشش به اصلاح اش داریم. با کشور پاکستان و مردم پاکستان مردم افغانستان بهترین رابطه دارند و ما مشکور هستیم از مهمان نوازی عظیم مردم پاکستان و ممنونیت ما ناپایان است. ولی در عین حال از عملکرد‌ها و سیاست های دستگاه حکومتی پاکستان که باعث تقویت افراطیت شد.
مثلا چطور افراطیت؟
مسئله افراطیت و خشونت، از او ما دوباره صحبت هم کردیم قبلا، لازم نمیدانیم که برگردیم به آن موضوع، ولی با وجود شکایتی که داریم ما با آنها در صحبت هستیم دیروز وقت صرف غذای شام با سفیر صاحب خاص پاکستان آقای صادق صحبت بسیار خوب داشتیم. با حضور سفیر صاحب کابلوف، سفیر صاحب خلیل‌زاد و نماینده خاص ترکیه نشستیم و صحبت خودمانی و برادروار، برای حل معضله بین ما و پاکستان داشتیم و میخواهیم رابطه حسنه داشته باشیم، این حق اونها هم است و حق مردم افغانستان هم که در یک رابطه با عزت و متمدن، نیک، استوار و روابط حسنه برادرواری دور از افراطیت و خشونت زندگی کنیم. این پیشنهاد را داریم و امیدوار هستیم که به نتیجه زودتر برسیم.
دیدگاهی وجود دارد که صلح افغانستان نمیتواند فقط از طریق گفتگو با طالبان ایجاد شود، چون این جنگ تحمیلی است از طرف پاکستان و پاکستان هم از طالبان حمایت میکند، شما این موضوع را بحث کردید با پاکستان؟
ما با پاکستان تمام موضوعات را بحث کردیم، خوب پاکستان در صحبت خود بسیار برادروار، بسیار نرم وبه خوبی صحبت میکند، ما میخواهیم که جنگ در افغانستان که حقیقتا یک جنگ بیگانه است، جنگ منفعت های بیگانه است که در آن افغانها قربانی می‌شوند، طفل های خود را از دست می‌دهند سر سفید و ریش سفید ما صدمه میبینید و درد میکشند، این یک جنگ بیگانه است، به همین دلیل کوشش داریم قضیه افغانستان را از دو ناحیه حل کنیم، یکی از را تفاهم بین الافغانی، بین خود ما مردم افغانستان طالب ها و دیگران که تمام مردم افغانستان مواجه اند، جانب دیگر که بسیار زیاد مهم است چون اساس همان است کوشش به این است که توافق بین کشورهای بزرگ به همکاری در افغانستان باشد، که دیروز یک معضل اش بود. که این یک علامه بسیار خوب بود و ایجاد روابط حسنه دور از تشنج، در استقلالیت و در حاکمیت ملی کشور همسایه با هم رابطه داشته باشیم، کوشش داریم و انشاء الله به نتیجه می‌رسیم.