افغانستان برای حل نیازهای شهروندان کابل، با ازبکستان وارد گفت‌وگو شده بود. شرکت برشنا روز گذشته گفته بود که توانسته 250 میگاوات برق روزانه را به همکاری ازبکستان تنظیم کند. اما این شرکت می‌گوید که 250 میگاوات برق ازبکستان همچنان امروز پنجشنبه (9 اسد) قطع شده است و در حال حاضر کابل کاملاً بی‌برق است.
شهروندان از نبود برق شاکی اند، چه عواملی سبب شده افغانستان تاکنون به خودکفایی در تولید برق نرسیده است؟ وحید توحیدی سخنگوی شرکت برشنا به خبرگزاری اسپوتنیک گفت:
«متاسفانه تاجیکستان برق خود را قطع کرده بود ما مجبور شده بودیم که از ازبکستان 250 میگاوات برق روزانه بگیرم. از جانب تاجکستان 350 میگاوات برق بود که آن را به یکبارگی به 40 میگاوات در اخیر هم به سفر پایان کرد. 250 میگاوات برق ازبکستان هم متاسفانه امروز قطع شده است که در حال حاضر کابل کاملاً بی برق است».
از میان برق موجود در افغانستان، 20 درصد آن در داخل تولید می‌شود و 80 درصد دیگر آن از کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و ایران تامین می‌شود.
آقای توحید در مورد این که چقدر هزینه در راستای ساخت زیربناهای برق صورت گرفته و در کل افغانستان بر پایان بی برقی چقدر برق نیاز دارد؟ می‌گوید:
«در طول یک سال بخاطر ساخت و ساز پایه‌ها و لین های که قطع شده بود، حدود 300 میلیون افغانی به دوباره سازی به مصرف رسیده است. منابع تولید برق افغانستان در حدود 80 درصد وارداتی و منابع داخلی حدود 20 درصد می‌باشد. در کل افغانستان به 7 هزار میگاوات برق ضرورت دارد و در حال حاضر 1300 الی 1400 میگاوات برق داریم».
بر‌اساس آمارها، افغانستان سالانه از 280 تا 300 میلیون دالر را هزینه خرید برق از خارج کشور می‌کند.
در مورد این که برق وارداتی از کدام کشورها و همچنان قمیت هر کیلووات ساعت برق در افغانستان چقدر است؟ سخنگوی شرکت برشنا گفت:
از ازبکستان 400 میگاوات فی ساعت، از تاجیکستان 400 میگاوات (لین اول 350 و در لین 110، 50 میگاوات) از ایرن 100 میگاوات به خاطر نیمروز هرات، از ترکمنستان حدود 110-120 میگاوات به خاطر هرات است. قیمت فی کیلووات برق تمام شد در حدود 8.5 الی 9 سنت می‌شود و خرید ما از ازبکستان، ترکمنستان و ایران متفاوت است. مگر به حدی میانگین در حدود 8.5 سنت جمع قیمت تمام می‌شود».
به گفته وی، قیمت هر کیلووات ساعت برق در کابل، ننگرهار و کندهار فرق می‌کند و در دیگر ساحات قیمت واحد است.
او اضافه کرد:
«به‌وطور مثال در مزار شریف 6.25 افغانی، در هرات 5.5 افغانی و به همین ترتیب در دیگر ولایت متفاوت‌تر است. اما این معیار در کابل از 0-200 کیلووات 2.5 افغانی، از 200-400 کیلووات در حدود 3.75 افغانی، از 400-600 کیلووات 5.75 افغانی و بالاتر از آن 8 الی 10 افغانی می‌رسد».
به گفته وی، این کتگوری به خطر تشویق مردم است تا برق را کمتر مصرف نموده تا بیشترین مشترکین را در کابل داشته باشیم.
با وجود کمک‌های خارجی در جریان 19 سال، چرا افغانستان نتوانسته حداقل خودکفا و یک برق نسبتاً منظم داشته باشد؟ امان الله غالب رئیس پیشین شرکت برشنا به اسپوتنیک گفت:
«مشکل خودکفا بودن تعلق دارد که بودجه در افغانستان چقدر کمک می‌شود و از کدام طریق کمک می‌شود. پول که دونرها در افغانستان تاکنون داده اند همه آنها مطابق شرایط خاص داده می‌شود. گزارش‌های سیگار در مورد این که 4 میلیارد دالر در افغانستان در زمینه برق مصرف شده است تا حال نتوانسته است ثابت کنند که در کجا ها مصرف شده است. صرف یک میلیارد آن از طریق حکومت مصروف شده و دیگر از طریق دونر مصرف شده است».
به گفته وی یگانه مشکل که افغانستان تاکنون به خودکفایی در تولید برق نرسیده است، نداشتن پول و کمک نکردن دونرها در زمینه ساخت بندها بوده است.
او گفت:
«پول دونرها مطابق شرایط خاص و یا در کدام زمینه به‌مصرف می‌رسد، داده می‌شود و تاکنون این روند ادامه دارد. به طور مثال دونرها می‌گفتند که آب‌های افغانستان که در کشورهای همسایه می‌ریزد باید اول موافقه آن کشور گرفته شود تا شما بتوانید بند برق بسازید. این واضح است که آنها این موافقه را نمی‌کردند و نمی‌کنند. به همین دلیل نبود بودیجه سبب شده که افغانستان تاکنون به خودکفایی در تولید برق نرسیده است».
بر اساس آمارهای اداره ملی تنظیم امور انرژی، افغانستان در حال حاضر به دو هزار میگاوات برق و شهر کابل به 500 میگاوات برق نیاز دارد به گفته این اداره، تنها 20 تا 23 درصد برق افغانستان از منابع داخلی تامین می‌شود.
در مورد این که چی زمانی افغانستان می‌تواند به خودکفایی و به اساس کدام برنامه‌ها برسد، آقای غالب گفت:
«مطالعات و امکان سنجی که به خاطر خودکفایی رسیدن افغانستان از منابع مختلف صورت گرفته بود نشان می‌داد که افغانستان از منابع سرشار آفتاب، باد و آب برخوردار است، اما پول هنگفت نیاز است که در اختیار افغانستان قرار ندارد. یگانه راهی که ما بتوانیم به خودکفایی برسیم سرمایه‌گذاری سکتورهای خصوصی و همکاری آنها با دولت و همچنان برنامه‌های دولت در این زمینه است».
به گفته وی، در حال حاضر افغانستان 20 درصد تولید داخلی و 80 درصد وارداتی دارد. نظر به طرحی 50-50 سکتور خصوصی با دولت البته با همکاری دونرها، این امکان وجود دارد که در 5 سال آینده 40 درصد خودکفا شویم. اما صد درصد تولید داخلی در آینده‌های نزدیک امکان پذیر نیست.
گفته شده است که برق کابل از 200 میگاوات برق از ازبکستان، 40 میگاوات برق از تاجیکستان تامین می‌شد اما کابل 100 میگاوات برق خود را از منابع داخلی تامین می‌کند.