جمهوری اسلامی ایران همواره از روند گفتگو های صلح به رهبری و مالکیت افغان تأکید کرده و گفته است که ایران خواهان گسترش روابط دولت با طالبان است.
حامد کرزی رئیس جمهوری سابق افغانستان نیز اخیرا در یک نشست با «بهادر امینیان» سفیر ایران خواستار مشارکت همکاری ایران برای تامین صلح و ثبات پایدار در کشور شد.
ایران به مثابه یکی از همسایه های موثر افغانستان به طور مشخص چه نقشی می تواند در روند صلح داشته باشد؟ آیا این کشور در واقع قادر است روند صلح در افغانستان را تصریح کند؟
دکتر «پیر محمد ملازهی» کارشناس و تحلیلگر مسائل افغانستان در صحبت با اسپوتنیک در این رابطه گفت:
ایران و افغانستان دو کشوری‌اند که با هم مرزهای مشترک طولانی دارند و از دیدگاه ایران، امنیت افغانستان ضامن امنیت ایران هم است. اگر افغانستان امنیت نداشته باشد، می تواند این نا امنی را به ایران هم سرایت بدهد. وی در ادامه گفت:
«اگر امکان تحقق راه حل سیاسی برای صلح در افغانستان وجود داشته باشد، این راه حل به نفع تمام طرف ها خواهد بود؛ به نوعی افغانستان اگر ناامن باشد؛ این احتمال موجود است که این ناامنی به کشورهای همسایه نیز منتقل شود؛ بنابراین منافع ملی دیگر کشورها ایجاب می کند تا صلح و ثبات در افغانستان برقرار شود».
وی میگوید: "برای ایران دو مسئله بسیار مهم است، یکی ایران با افغانستان مرزهای آسیب پذیر دارد که از طریق این مرز ها ترددهای غیرقانونی انجام می شود و دیگر ترافیک مواد مخدر، که افغانستان یکی از تولیدکنندگان اصلی این مواد بوده و ایران از مسیر و ترانزیت مواد مخدر قادر به مصرف این مواد است.
«به نظر من ایران همیشه تلاش داشته از دولت مرکزی افغانستان حمایت بکند و دولت مرکزی قدرتمند به سود صلح و ثبات افغانستان و منطقه می داند. روی همین منظور ایران می‌خواهد یک نوع تفاهمی را میان طالبان و دولت مرکزی افغانستان که باهم طرف های اصلی در جنگ بشمار می روند، در چارچوب منافع ملی این کشور، به وجود آورد».
ملازهی ادامه داد: به طور کلی نگاه ایران به صلح و ثبات در افغانستان، نگاهی منطقه ای بدون دخالت قدرت های خارجی است؛ اگر از این زاویه نگاه کنیم، ایران خواستار آغاز هرچه زودتر مذاکرات بین الافغانی است. دیگر کشورها باید در این امر همکاری و میانجیگری کنند تا این مذاکرات به نتیجه برسد.
در همین حال، بلقیس روشن، سناتور انتخابی ولایت فراه و عضو کمیسیون امور تقنینی مجلس سنا در این رابطه نظر متفاوت دارد. وی در گفتگو با اسپوتنیک گفت:
ایران هم مانند آمریکا و شماری از کشورهای دیگر در جستجوی منافع خود در افغانستان است و برای اینکه گماشتگان خود را بتواند در مقامات کلیدی دولت افغانستان نصب کند، ظاهرا تبلیغاتی را در رابطه به کمک در روند صلح افغانستان راه اندازی نموده است.
«ما هیچ شک نداریم که همسایه‌های ما، به ویژه ایران، برای منافع خود تلاش دارند، زیرا از گذشته تاکنون این کشورها هیچگاه برای تامین صلح در افغانستان، به وعده‌های شان عمل نکردند و هر زمانی که منافع آن‌ها ایجاب کند، می‌کوشند تا از آب گل‌آلود ماهی بگیرند و حالا نیز تلاش دارند تا به بهانه صلح؛، منافع خود را در افغانستان دنبال کنند».
شایان ذکر است که ایالات متحده آمریکا، بارها حکومت ایران را به حمایت از گروه طالبان و دیگر گروه‌های مخالف دولت افغانستان متهم نموده است.
اما جمهوری اسلامی ایران با توجه به تلاش کشورهای مختلف در راستای گفتگوهای صلح افغانستان، می گوید که در راستای تامین صلح و ثبات در افغانستان از هر کمکی که بتواند برای ایجاد تفاهم میان دولت و تمام گروه ها انجام بدهد، دریغ نخواهد کرد؛ اما مشروط به این که دولت و مردم افغانستان بخواهند.