کریستوفیر ستوکس، نماینده رسمی «دوکتوران بدون سرحد» در افغانستان مبتکر ایجاد شفاخانه تراوماتولوژی در قندوز که در نتیجه ضربات هوایی ناتو در سال 2015 تخریب شده بود و هیتان دروسین، آمر هیات در افغانستان و هایتی، ناظم عملیاتی در افغانستان، پاکستان و اوکراین، در مصاحبه با اسپوتنیک راجع به این معلومات دادند که کدام مشکلات در راه هیات آنها قرار دارند، آیا طالبان فعالیت آنها را میپذیرند، با افراد مسلح بعد از معالجه در شفاخانه‌های آنها چه رخ میدهد، آیا امریکا در اعمار شفاخانه نو در قندوز شرکت نموده یا نه، چه کسی امنیت کارمندان هیات «دوکتوران بدون سرحد» را در افغانستان تامین میکند و همچنان مناسبات سازمان آنها با داعش چگونه‌اند.
کریستوفیر ستوکس، نماینده رسمی «دوکتوران بدون سرحد» در افغانستان:
- آیا شما قصد توسعه فعالیت خود در افغانستان دارید؟
با درنظرداشت بدترشدن اوضاع، وظیفه اساسی ما توسعه پروژه‌های موجود، یعنی مبذول داشتن کمک‌های بیشتر در قندوز، هرات، هلمند می‌باشد. در آینده خواهیم دید که شفاخانه نو در کدام ولایت افتتاح کنیم یا نه. اما به احتمال زیاد گفته میتوانم که حالا زمان کاهش کمک بشری در افغانستان نیست.
- آیا کدام پروژه‌های نو وجود دارند که MSF میخواهد در افغانستان عملی سازد؟
- آیا وزارت صحت عامه افغانستان به شما کمک میکند؟
واضحاً، ما با وزارت صحت عامه افغانستان مناسبات بسیار خوب داریم. راستی، وزارت صحت عامه امکانات محدود دارد. ما دو نوع پروژه‌ها داریم. یک عده را یکجا با وزارت صحت عامه اجرا میکنیم و دیگران را — خود ما. ما کمک‌های تخصصی عالی در چنین عرصه‌های ویژه اختصاصی، مانند امراض ولادی نسایی، تراوماتولوژی و یا توبرکلوز مقاوم در برابر داروها، جای که وزارت صحت عامه افغانستان تجربه کافی ندارد، عرضه میکنیم. همه پروگرام‌های ما برای مردم مطلقاً مجانی می باشند. مریض در بدل خدمات ما پول نمی‌پردازد.
- چه کسی پاسخگوی امنیت شما است؟
خود ما استیم. ما محافظین مسلح نداریم، ما اصلاً توافق مینمائیم. ما عقیده داریم که مسوولیت امنیت ما را حکومت، طالبان و نیروهای امریکایی بر دوش دارند. ما همچنان عقیده داریم که آنها مسوولیت امنیت شفاخانه‌های ما را نیز بر دوش دارند.
- شما در مراسم معرفی یاداوری نمودید که با توبرکلوز مقاوم در برابر داروها در افغانستان مبارزه میکنید و بصورت مشخص، در قندهار شفاخانه اختصاصی فعالیت میکند. در این جهت چه نتائیجی رسیدید؟
ما مصروف معالجه یکی از پیچیده‌ترین اشکال توبرکلوز — مقاوم در برابر داروها — هستیم، چون این پرابلم بزرگ در افغانستان می‌باشد. پروگرام معالجه را در جریان دو سال پیشبینی میکند. بسیاری مردم عقیده دارند که این کار در نواحی ناممکن است که جنگ فرا گرفته‌اند. بسیاری‌ها معالجه را آغاز میکنند و بعداً آن را ترک میکنند. حتی در چنین وضع هم ما شاخص‌های خوبی معالجه توبرکلوز — 80% — داریم که بد نیستند. ما تعداد بسیار زیادی مردم که نزد ما مراجعه کرده معالجه نکرده‌ایم — تا به حال فقط 102 نفر. هر بیمار زمان زیادی را مطالبه میکند. اگر معالجه انجام نشود، او دیگران را به مرض مبتلا می‌سازد. این رقم بسیار خوب حتی برای غرب و هم برای روسیه است. 80% معالجه شدگان — این شاخص خوب است.
- چرا مرکز معالجه توبرکلوز در قندهار اعمار شده؟
ما مرکز معالجه توبرکلوز در قندهار اعمار نمودیم، چون در آنجا بلندترین ارقام ابتلا به این مرض وجود داشت. ما فقط در شهرهای بزرگ نسبت عدم دسترسی بر ترانسپورت کار میکنیم.
- شما گفتید که برای MSF تفاوت ندارد که به کی کمک میکند. شما همه نیازمندان را، چه مردم ملکی باشند، چه نظامیان یا افراد مسلح، یکسان معالجه میکنید. موضعگیری شما روشن است. پس با خود مریضان، آنهایی که نظامیان یا افراد مسلح باشند که علیه یکدیگر می‌جنگیدند و با هم یکجا در یک شفاخانه بستری باشند، چه کار باید کرد؟ آنها نسبت به این چگونه برخورد میکنند؟ آیا منازعات بروز میکنند یا نه؟ و بعد از معالجه، وقتیکه آنها شفاخانه را ترک میکنند، چه رخ میدهد؟
این بی‌عیب نیست، اما اکثراً تا اندازه زیادی موثر ثابت میشود. اگر ما در کدام محل با مشکلات مواجه میشویم، ما از قرارداد با حکومت ملی استفاده میکنیم، تا با مقامات راجع به این به توافق برسیم که زخمی باید علاج را تکمیل کند. اگر حکومت افغانستان میخواهد شخص را بازداشت کند که شفاخانه را ترک کرده، پس این از نگاه قوانین افغانستان قانونی است.
- آیا چنان وقع شده که مریض را، به مجر خروج از شفاخانه بعد از معالجه، بازداشت نموده باشند؟
در این اواخر ما با چنین چیزی مواجه نشده‌ایم. چند مورد در قندوز در سال 2014-2015 وجود داشتند، اما چنین چیزی به ندرت رخ میدهد.
- چه کسی به شما کمک میکند مراکز طبی و شفاخانه‌ها در افغانستان اعمار کنید؟
ما خود این کار را انجام میدهیم. باید به دو مورد اشاره کرد: اول اینکه، تعمیرات وجود دارند که وزارت صحت عامه افغانستان در اختیار ما قرار میدهد. شفاخانه در لشکرگاه از این جمله است، شفاخانه در قندوز را خود ما اعمار کرده‌ایم.
- مقصد شما از شفاخانه است که در نتیجه ضربات هوایی امریکا ویران شده بود؟
بلی، حالا ما شفاخانه نو اعمار میکنیم. امیدواریم که تا آخر سال گشوده خواهد شد. میخواستیم این کار را قبلاً انجام دهیم، ولی این دشوار است.
- این شفاخانه نسبت به آن قبلی بزرگتر خواهد بود؟ چند بستر در شفاخانه وجود خواهد داشت؟
نه خیر، آن از شفاخانه قبلی بزرگتر نخواهد بود. در آن در حدود 55-60 بستر وجود خواهد داشت که نسبت به شفاخانه ویران شده کمترند. در آینده توسعه آن را پلان میکنیم.
- بعد از ضربات هوایی در قندوز MSF تحقیق مستقلانه و شفاف مطالبه کرد. در حال حاضر کدام نتائیج وجود دارند؟
در 24 ساعت اول بعد از ضربات امریکا و وزارت دفاع افغانستان چیزهای عجیب راجع به این می‌گفتند که طالبان از شفاخانه استفاده میکردند. بعداً آنها معذرت خواستند، چون تصاویر را دیدند که در آنجا هیچگونه فعالیت‌های محاربوی، هیچگونه طالبان در شفاختانه وجود نداشتند. رئیس جمهور بارک اوباما شخصاً معذرت خواست. امریکایان گزارش حاوی 600 صفحه منتشر کردند. ما تحقیقات مستقلانه دریافت نکردیم. این تحقیق امریکا بود. دریافت کردن تحقیقات مستقلانه نه تنها در باره بمبارد شفاخانه در قندوز، بلکه تاسیسات دیگر ما در سوریه و یمن، بد نخواهد بود.
- آیا امریکا در اعمار شفاخانه نو در قندوز کمک مالی میکنید؟
آنها کمک در بازسازی پیشنهاد میکردند، اما ما از گرفتن پول امتناع ورزیدیم، چون ما هیچگونه کمک از حکومت‌ها قبول نمی‌کنیم. ما خود شفاخانه اعمار میکنیم. برعلاوه این، ما محل دیگر در جای امن‌تر برای عمارت نو انتخاب کردیم، به خاطریکه کارمندان نمیخواهند به عمارت کهن بر‌گردند.
- آیا شما با دایش در تماس استید؟ شما به آنها کمک طبی مینمائید؟
ما به حکومت افغانستان یا طالبان کمک نمی‌کنیم، ما به مردم ملکی، زخمیان و خانواده‌های قربانیان کمک میکنیم. اما این سوال خوب است. ما با داعش هیچگونه تماس‌ها نداریم.
تماس گرفتن با آنها نسبتاً دشوار است، آنها در جای که ما کار میکنیم حضور ندارند،. آنها مناطق را کنترول نمی‌کنند، طوریکه دیگران این کار را میکنند، و ما باید با مردم تماس برقرار نمائیم که اراضی کنترول میکنند، چون کسی که مناطق را کنترول میکند، دسترسی بر جمیعت نیازمند را کنترول میکند. ما هیچگونه کانال‌های ارتباط با آنها نداریم.
هیتان دروسین، مدیر اوپراتیفی در افغانستان، پاکستان و اوکراین، آمر هیات در افغانستان و هایتی:
- برعلاوه فقر و منازعه نظامی که شما راجع به آن صحبت کردید، کدام مشکلات دیگر در برابر MSF در افغانسان قرار دارند؟
ما اکثراً مشاهده میکنیم که مردم امید برای بهبود اوضاع را از دست میدهند. بسیار کادرهای دارای تخصص عالی از جمله، بطور مثال، انستیزیولوجستان و جراحان، یکجا با خانواده‌های شان از ولایات به کابل میروند. برخی از آنها به خارج میروند. از همینرو، وقتیکه ما میخواهیم فعالیت‌های خود را در قندوز ناامن یا در خوست توسعه بخشیم، پس ما با مشکل استخدام متخصصین مواجه میشویم. بطور مثال، در خوست مشکل دوکتوارن نسایی ولادی وجود دارد. قبلاً در قندوز یافتن جراحان دشوار بود. همکاران ما که قبلاً با ما (در قندوز) کار میکردند، از شهر نسبت بدتر شده اوضاع رفتند.
- شما کمبود دوکتوران زن را یاداوری کردید. شما این مشکل را، با درنظرداشت این واقعیت که در فرهنگ افغانی دوکتور مرد نمی‌تواند خدمات برای زن انجام دهد، چگونه حل میکنید؟شما متخصصین محلی را آموزش میدهید یا متخصصین خود را می‌آورید؟
- چقدر وقت شما را آموزش فرا میگیرد؟
واضحاً وقت میخواهد. این به متخصص مربوط است. بطور مثال، میتوان نرس یا جراح را به سرعت آموزش داد. قبلاً در قندوز ما با جراحان مختلف کار میکردیم. باید گفت که یکی از وظایف ما کاهش متخصصین خارجی است.
- چه کسی پاسخگوی امنیت شما می باشد؟
خود ما استیم. سازمان مسوولین کارمندان را بر دوش دارد که به افغانستان روان میکند و همچنان آنهایی که با ما کار میکنند. بدون شکف ما به آنها اوضاع و همه خطرات را تشریح میکنیم که وجود داشته میتوانند و توضیح میکنیم که ما مذاکرات پیش می‌بریم و اطمینان معین وجود دارد، اما تضمین وجود ندارد. ما توضیح میکنیم که ما همیشه با خطر مواجه شده میتوانیم. ما امنیت را برای خود توسط سلاح تامین نمی‌کنیم، ما امنیت را توسط توضیح نمودن اهداف ماموریت خود که بر عرضه کمک با کیفیت و بعداً توسط حمایت باشندگان متکی است، تامین میکنیم. اول اینکه، کارمندان ما میتوانند فیصله نمایند که با ما کار کنند و یا نه. دوم اینکه، ما شرایط را تامین میکنیم که در صورت آن با مناطق مربوط به کار ما سروکار داریم که از فعالیت‌های ما آگاهی دارند و با آن موافق اند.
- یعنی «سلاح» عمده شما دیالوگ است؟
معلومات و دیالوگ و همچنان کمک عالی تخصصی.
- طالبان نسبتاً محافظه‌کار اند. آیا آنها کمک شما را میپذیرند و این تا چه حد برای آنها ساده است؟
بلی، آنها بسیار محافظه‌کار اند. ما زندگی را نجات میدهیم، خدمات طبی عرضه میکنیم، خدمات عالی تخصصی، وسایل طبی ما 24 ساعت در هفته قابل دسترسی می‌باشند. مردم می‌بینند که ما چه خدمات عرضه میکنیم. بطور مثال، در خوست، یکی از پیچیده ترین ولایات برای کار، از سال 2013 ما به زنان در تولد در شرایط امن کمک میکنیم. طی یک ماه تعداد زنان که طفل زائیدند به 2000 نفر رسید. شما تصور کرده میتوانید که این بر باشندگان چه تائثیری بجا گذاشته بود. واضح است وقتیکه مردم آن خدمات را مشاهده میکنند که ما عرضه میکنیم و همچنان اینکه ما به فرهنگ آنها احترام میگذاریم، پس هیچگونه پرابلم‌ها بروز نمی‌کند.
- کارمندان هیات شما اغلباً در چه موارد با حملات یا تهاجمات روبرو میشوند؟
در سال 2004 یک حمله بر کارمندان ما وجود داشت. در آن لحظه ما در مورد ترک کردن افغانستان فیصله نمودیم، چون هیچکس مسوولیت بر دوش نگرفت، ما نمی‌دانستیم که با چی کسی راجع به این صحبت کنیم. ضربه هوایی در سال 2015 در قندوز وجود داشت. خوشبختانه، چنین حوادث هر ماه یا هر سال رخ نمی‌دهند. خوشبختانه چنین چیزی واقع نمی‌شوند.